Uluslararası Politika Belgeleri Kapsamında Spor ve Toplumsal Cinsiyet Politikaları
Bu çalışmanın amacı spor alanındaki uluslararası toplumsal cinsiyet eşitliği politika belgelerinin haritasını çıkartmaktır. Uluslararası politika belgeleri, taraf devletlerin kendi yetki alanlarındaki kişilerin hak ve özgürlüklerini güvence altına almayı taahhüt ettikleri sözleşmelerdir. Bu çalışmada ilgili politika belgeleri a) Evrensel insan hakları belgeleri ve kadın hakları odaklı belgeler; b) Toplumsal cinsiyet eşitliğini içeren uluslararası spor politika belgeleri ve c) Uluslararası spor ve toplumsal cinsiyet eşitliği politika belgelerinin benimsediği normlar ve kabul edilen politikalar olmak üzere üç temel sınıflandırma altında incelenmiştir. Çalışmada, evrensel hakların gerçekleştirilmesinde insanlık onuruna saygı, eşitlik ve ayrımcılık karşıtlığı gibi vazgeçilmez normların temel alındığı ve normlar temelinde ilgili politikaların üretildiği ortaya konulmaktadır. Spor alanında toplumsal cinsiyet temelli eşitsizliklerin ortadan kaldırılması amacıyla kabul edilen uluslararası politika belgeleri, temel insan hakları belgeleriyle uyumludur ve ortak bir anlayışı içermektedir. Bu bağlamda kadınlar arasındaki farklılıkların ve çeşitliliğin (yetenek, yaş, din, cinsel yönelim, etnisite) tam olarak tanındığı bir spor ortamının düzenlenmesi ve sağlanması belgeler tarafından garanti altına alınmaktadır. Politika belgeleri temelinde geçici özel önlemlerin alınması, sivil toplumun izleme ve değerlendirme sürecine katılması, toplumsal cinsiyete duyarlı veri toplanması olmak üzere üç stratejik alanın önemli olduğu görülmektedir. Sonuç olarak bu çalışmanın spor kurumlarında gerçekleştirilecek toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarında temel alınması gereken uluslararası politika belgelerinin okunmasında ve spor bilimcilerin toplumsal cinsiyete duyarlı veri içeren araştırmaları gerçekleştirmelerinde yol gösterici olacağını ve bu yolla ülkemiz spor alanında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına katkıda bulunacağını düşünüyoruz.
Anahtar Kelimeler:
Evrensel insan hakları belgeleri, Spor politika belgeleri, Toplumsal Cinsiyet
___
- Aybek A, Yıldıran İ. (2016). Baron Pierre de Coubertin’in olimpizm felsefesinde kadın. (C Koca, Ed.). Sporun Toplumsal Cinsiyet Halleri s. 58-77. Ankara: Spor Yayınevi.
- Avrupa Birliği (2007). Avrupa Birliği Sporda Beyaz Kitap (White Paper on Sport). http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52007 DC0391&from=EN
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (1950). http://www.danistay.gov.tr/upload/avrupainsanhaklarisozlesmesi.pdf
- Avrupa Komisyonu (2002). Avrupa Komisyonu Kadın ve Spor Kararı (European Parliament resolution on women and sport (2002/2280(INI)). http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P5-TA-2003-0269+0+DOC+XML+V0//EN
- Avrupa Konseyi (2001a). Recommendation No. R (92) 13 REV of the Committee of Ministers to Member States on the Revised European Sports Charter. Mayıs 16 2001, https://rm.coe.int/16804c9dbb
- Avrupa Konseyi (2011). Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi - İstanbul Sözleşmesi. https://rm.coe.int/1680462545
- Avrupa Konseyi (2001b). Avrupa Spor Etiği Kuralları (Recommendation No. R (92) 14 REV of the Committee of Ministers to Member States on the Revised Code of Sports Ethics 1992-2001). https://www.coe.int/t/dg4/epas/resources/texts/Rec(92)14rev_en.pdf
- Birleşmiş Milletler (1948). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi https://www.unicef.org/turkey/pdf/_gi17.pdf
- Birleşmiş Milletler (1979). Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine Dair Sözleşme (CEDAW) https://www.unicef.org/turkey/pdf/_gi18.pdf
- Birleşmiş Milletler (1995). Pekin Deklerasyonu ve Eylem Platformu. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/pekin.pdf
- Demirdirek H, Şener Ü. (2014). 81 İl için Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi. Ankara: Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı.
- Fasting K. (2003). Women and sport in Norway. (I Hartmann-Tews, G Pfister, Ed.) Sport and Women, Social Issues in International Perspective s. 15-34. London: Routledge.
- Fasting K, Skou G. (1994). Developing Equity for Women in the Norwegian Confederation of Sports. Oslo: Norwegian Confederation of Sports/Norwegian University of Sports and Physical Education.
- Hovden J, Pfister G. (2006). Gender, power and sports. Nordic Journal of Feminist and Gender Research, 14(1), 4-11. doi: 10.1080/08038740600819072
- International Paralympic Committee (2009). Annual Report. https://m.paralympic.org/sites/default/files/document/120201082427810_Annual_Report_2009_web.pdf
- IAPESGW (2008). Kabul Et ve Saygı Göster Bildirgesi. http://www.idan.dk/media/%7B0E3B9842-4BEF-4E3D-8BCD-52EBDEF74E73%7D/Press%20release.pdf
- IOC (2007). Olimpik Anlaşma (Olympic Charter). https://stillmed.olympic.org/media/Document%20Library/OlympicOrg/Olympic-Studies-Centre/List-of-Resources/Official-Publications/Olympic-Charters/EN-2007-Olympic-Charter.pdf#_ga=2.219622288.8628502.1504427500-1879205161.1502280081
- IOC (2014). Olimpik Ajanda 2020 (Olympic Agenda 2020). https://stillmed.olympic.org/Documents/Olympic_Agenda_2020/Olympic_Agenda_2020-20-20_Recommendations-ENG.pdf
- IWG (1998). Windhoek Eylem Planı (The Windhoek Call For Action). http://iwg-gti.org/common_up/iwg-new/files/Windhoek_call_for_action_e.pdf
- IWG (2002). Montreal Araç Seti (The Montreal Tool Kit). http://iwg-gti.org/common_up/iwg-new/files/Montreal_Toolkit_e.pdf
- IWG (2014). Brighton Plus Helsinki Kadın ve Spor Bildirgesi. http://iwg-gti.org/common_up/iwg-new/files//Brighton_Plus_Helsinki_2014_ Declaration.pdf
- KASFAD (2012). Türkiye’de Kadınlar ve Kız Çocuklarının Spor ve Fiziksel Aktiviteye Katılımı. http://www.kasfad.org/wp-content/uploads/KASFAD-raporu.pdf
- Koca C. (2016). Cinsiyetlendirilmiş bir sosyal alan olarak spor. C Koca, Ed.). Sporun Toplumsal Cinsiyet Halleri s. 18-38. Ankara: Spor Yayınevi.
- Kurtoğlu A. (2015). Hak Temelli İzleme ve Değerlendirme ve Toplumsal Cinsiyet Anaakımlaştırılması. Ankara: Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği Yayınları 2.
- Pfister G, Radtke S. (2009). Sport, women and leadership: Results of a project on executives in German sports organisations. European Journal of Sport Science, 9(4), 229–243.
- Sydney Scoreboard. A Global Index for Women in Sport Leadership. www.sydneyscoreboard.com
- UNESCO (1978). UNESCO Uluslararası Beden Eğitimi ve Spor Şartı (International Charter of Physical Education and Sport). http://www.unesco.org/education/pdf/SPORT_E.PDF
- UNESCO (2009). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı 2008-2013 (UNESCO Priority Gender Equality: Action Plan 2008-2013). http://www.unesco.org/new/en/media-services/singleview/news/priority_gender_ equality_action_plan_2008_2013/
- UNESCO (2013). UNESCO MİNEPS Berlin Deklarasyonu (UNESCO MINEPS Declaration of Berlin). http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002211/221114e.pdf
- UNESCO (2015). UNESCO Beden Eğitimi, Fiziksel Aktivite ve Spor Şartı (International Charter of Physical Education, Physical Activity and Sport). http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002354/235409e.pdf
- Yogyakarta İlkeleri (2006). The Application of International Human Rights Law in relation to Sexual Orientation and Gender Identity. http://www.yogyakartaprinciples.org/principles-en/
- Başlangıç: 1990
- Yayıncı: Süleyman BULUT