Sporda Risk Yönetimi: Bodrun Ultra Maratonu Örneği

Bu çalışmanın amacı, risk ve risk faktörlerinin spor ile olan ilişkisini açıklamak, koşan ve yarışlara katılan sporcuların aldıkları riskleri belirlemek, risklerin etki düzeyini anlamak ve sporda risk yönetiminin önemini belirtmektir. Araştırmaya; Muğla ilinin Bodrum ilçesinde düzenlenen, Bodrun Ultra Maratonu’nunda yarışan 156’sı erkek, 63’ü kadın 219 sporcu katılmıştır. Veri toplama aracı geliştirilirken Gök (2006), Çobanoğlu (2008) ve Karataş (2012) tarafından voleybol, futbol ve hentbol branşlarında uygulanan çalışmalarda kullanılmış risk değerlendirme anketleri gözden geçirilmiş ve bireysel sporun doğasına uygun bir biçimde uzman görüşleri de alınarak araştırmacı tarafından yeniden düzenlenmiştir. Likert tipinde hazırlanan “Risk Değerlendirme Ölçeği” adlı anketin geçerliliğini ve güvenirliliğini belirlemek için 209 sporcuya ön testler uygulanmıştır. Ön test sonucunda elde edilen verilerin geçerlilik incelemesi için yapılan faktör analizine göre; Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri 0,708 ve Bartlett’s Test p=0,000 bulunmuştur. Temel Birleşenler Analizi (Principal Component Analysis-PCA) sonucunda ise 20 sorudan oluşan ölçeğin 4 faktörlü bir yapıda olduğu görülmüştür. Ölçeğin güvenilirliği için hesaplanan Cronbach Alfa değeri ise 0,849 olarak bulunmuştur. Normal dağılım göstermeyen anket sonuçlarına parametrik olmayan Kruskal Wallis H ve Mann Whitney U testleri uygulanarak veriler analiz edilmiştir. Katılımcıların “Risk Değerlendirme Ölçeği”nin geneline verdikleri cevaplar; cinsiyet, yaş, medeni durum değişkenlerine göre istatiksel olarak anlamlı farklılıklar göstermezken (p>0,05); ölçeğin geneli ve alt faktörlerde eğitim durumu, koşu yılı ve ferdi sporcu ya da kulüp sporcusu olma değişkenlerine göre istatiksel olarak anlamlı farklılıklar göstermiştir (p<0,05). Sonuç olarak riskler içeren spor faaliyetlerine katılanların risk değerlendirme düzeyleri; cinsyet, yaş ve medeni durum değişkenlerinden etkilenmezken, eğitim yılı, koşu yapma süresi ve ferdi sporcu ya da kulüp sporcusu olma değikenlerinden etkilendiği görülmektedir. Eğitim düzeyi arttıkça sporcuların bilinçlendikleri, riskleri ve sonuçları daha iyi analiz edebildikleri, koşu yılı süresi fazla olan sporcuların yarışlara katılma tecrübeleri yüksek olduğundan risk değerlendirme düzeylerinin yüksek olduğu görüşüne ulaşılmıştır. Ayrıca koşuyu meslek edinerek bu işten geçimini sağlayan kulübe bağlı profesyonel sporcuların risk değerlendirme düzeylerinin fazla olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Spor, risk, sporda risk yönetimi, risk değerleme

Risk Management in Sport: Sample of Bodrun Ultra Marathon

The aim of this study is to explain the relationship between risk and risk factors with sports, to determine the risks of athletes who run and participate at the races, to understand the effect level of the risks and to remark the importance of risk management in sports. The research was conducted on total of 219 participated athletes (156 men, 63 women) who competing in the Bodrun Ultra Marathon in Bodrum district of Muğla. Data collection tool was created with the help of the risk assessment questionnaires used in the studies conducted in Gök (2006), Çobanoğlu (2008) and Karataş (2012) in volleyball, football and handball branches were reviewed and the expert opinions were taken in accordance with the nature of the individual sport and were rearranged and developed by the researcher. In order to determine the validity and reliability of the questionnaire named "Risk Assessment Scale" prepared in Likert type, pre-tests were applied to 209 athletes. According to the factor analysis for the validity analysis of the data obtained from the pre-test; Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) value was 0,708 and Bartlett's Test was p=0,000. As the result of Principle Component Analysis (PCA), it was found that the scale consisting 4 factors in the total of 20 questions. The Cronbach Alpha value calculated for the reliability of the scale was found as 0,849. The non-normally distributed data were analyzed by applying nonparametric Kruskal Wallis H and Mann Whitney U tests. In oder to answers of the survey; statistically significant differences were not found between gender, age and status (p>0,05). In the general and sub-factors of the scale, statistically significant differences in terms of education, year of running and individual or club runners were found (p<0,05). As the result, the risk assessment levels of athletes in risk involved sports activities; it is not affected by gender, age and status, it is seen that it is affected by education, year of running and being individual or club athlete. As the level of education increased, athletes can be analyzed the risks and results much better and athletes who run for along time to have high experience of race participation, thus the risk assessment levels were high. In addition, it is seen that, professional athletes in the club who earn his/her life by running, have high risk assessment level.

Keywords:

Sport, risk, risk management in sports, risk assessment,

___

Beck, U. (2014). Risk society – Towards a new modernity. London, UK: Sage Publications.
Black, S.E., Devereux, P.J., Lundborg, P. & Majlesi, K. (2018). The effect of education on risk taking in financial markets. [Erişim adresi: https://www.kavehmajlesi.com/uploads/7/2/8/9/7289299/educ_risk_taking_01_29_18_own_copy.pdf ]
Bucher, C. & Krotee, M. (2007). Management of physical education and sport. New York, USA: McGraw-Hill Companies.
Calvert, D. & Ewan, C. (1995). Risks to health, risk management and environmental health impact assessment. Australian Journal of Public Health, 19(4), 325-326. [Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1753-6405.1995.tb00380.x]
Can, O. (2018). Kaya tırmanışında risk alma ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Muğla.
Chua, Y.T. (2012). The role of gender and risk perception among police officers – General lifestyle risks and occupation-specific risks. Unpublished Master of Science thesis, Michigan State University, Criminal Justice Department, USA. [Erişim adresi: https://d.lib.msu.edu/etd/1616]
Çobanoğlu, H.O. (2008). Sporda risk yönetimi – Turkcell süper ligindeki sporcuların risk değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Eskişehir.
Çobanoğlu, H.O., ve Sevil, G. (2013). Sporda risk yönetimi – Üst düzey futbolcuların risk değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(2), 1-15. [Erişim adresi: http://www.dergipark.org.tr/download/article-file/370603].
Demirhan, G. (2003). Doğa sporlarına ilişkin risklerin algılanması. Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 1-13. [Erişim adresi : http://dergipark.org.tr/download/article-file/151384]
Dugalic, S. (2011). Risk management in sports and sports organizations. Sport Sciene and Practise, 2(3), 67-78. [Erişim adresi: http://www.researchgate.net/publication/272161483].
Fıkırkoca, M. (2003). Bütünsel risk yönetimi. İstanbul: Kalder Yayınları.
Gök, Y. (2006). Türkiye birinci voleybol liginde yer alan spor kulüplerinin risk yönetimi açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Ankara.
Hanoch, Y., Rolison, J.J. & Freund, A.M. (2018). Does medical risk perception and risk taking changes with age. Risk Analysis, 39(5), 917-928. [Erişim adresi: http://doi.org/10.1111/risa.12692]
Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Kitap.
Karataş, Ö. (2012). Sporda risk yönetimi – Türkiye hentbol süper ligi örneği. Yayımlanmamış Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Elazığ.
Karataş, Ö. (2016). A research into evaluation of basketball athletes’ risk perception level. International Education Studies, 9(5), 108-114. [Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.5539/ies.9vn5p108]
Nelson, J.A. (2015). Not so strong evidence for gender differencies in risk tking. Feminist Economics, 22(2), 114-142. [Erişim adresi: http://doi.org/10.1080/13545701.2015.1057609].
Nohr, K.M. (2009). Managing risk in sport and recreation. Illinois, USA: Human Kinetics.
Öktem, Ç. (2011). Türkiye’de okçuluk sporunun risk yönetimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Tüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı, Antalya.
Saraç, M., ve Kahyaoğlu, M.B. (2011). Bireysel yatırımcıların finansal risk algılamalarını etkileyen demografik ve sosyo-ekonomik faktörler. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5(2), 135-157. [Erişim adresi: http://www.bddk.org.tr/ContentBddk/BddkDergi/dergi_0010_06.pdf].
Spengler, J., Connaughton, D., & Pittman, A. (2006). Risk management in sport and recreation. Illinois, USA: Human Kinetics.
Uzun, M.E. (2017). Elit masa tenisi sporcularınn risk değerlendirme durumları açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Konya.