“İç Monolog” ve “Bilinç Akışı” Tekniği Açısından Oğuz Atay’ın “Unutulan” Hikâyesi

Edebî eserler çeşitli anlatım teknikleriyle okura sunulur ve farklı anlamlarla okurun karşısına çıkarlar. Sanatçı duygu ve düşüncelerini yeni bakış açıları geliştirerek farklı ifade yöntemleriyle eserine yansıtır. ‘İç monolog’ ve ‘bilinç akışı’ teknikleri de anlatma esasına bağlı edebî metinlere zenginlik katan yönleriyle farklı okumalara ve incelemelere konu olan anlatım tekniklerindendir. Bu iki yöntemle yazar sözü roman ve hikâye kişisine emanet ederek, metin kişisiyle okuru birbirine yaklaştırır. Okuru doğrudan doğruya kahramanın iç dünyasıyla karşı karşıya getirir. Okur, böylece metin üzerinde düşünmeye, metni anlamlandırmaya ve tamamlamaya çalışır. ‘İç monolog’ ve ‘bilinç akışı’ modernist edebiyatta sıkça kullanılan anlatım teknikleridir. Oğuz Atay da Türk edebiyatında modernist edebiyatın özgün bir temsilcisi olarak roman ve hikâyelerinde bu iki anlatım tekniğini çokça kullanmıştır. Bu yazıda, Atay’ın modernist anlatım teknikleri bakımından oldukça zengin bir metin olan “Unutulan” hikâyesi ‘iç monolog’ ve ‘bilinç akışı’ tekniği açısından tahlil edilecektir. Yazıda öncelikle iç monolog ve bilinç akışı teknikleriyle ilgili kavramsal bir değerlendirme yapılacak, ardından Atay’ın eserlerinde bu teknikleri ele alışı ve bu tekniklere bakışı tartışılacaktır. Yazıya konu olan “Unutulan” hikâyesi belirtilen anlatım tekniklerinin kullanımı açısından incelenecektir. Bu tekniklerin anlatıma kattığı değer belirtilerek metnin farklı anlamları ve zengin çağrışımları ortaya konmaya çalışılacaktır. Hikâye kişisi, anlatıcı ve bakış açısı çevresinde bireyin iç konuşmaları, bilincinden geçenler, aile ilişkileri, yaşama ve ölüme dair tasavvurları, modern hayatın içindeki duruşu bu iki anlatım tekniğinin işlenişinden hareketle incelenecektir.

OĞUZ ATAY’S STORY “UNUTULAN” IN TERMS OF THE TECHNIQUES OF INTERIOR MONOLOGUE AND STREAM OF CONSCIOUSNESS

The literary works are presented to the reader with a variety of narrative techniques and they meet the reader with different meanings. The artist reflects his/her feelings and thoughts to his/her work with different expression methods by developing new perspectives. "Interior monologue" and "stream of consciousness" are also among the narrative techniques that are subject to different readings and analyzes with their aspects that add richness to the literary texts based on narration. With these two techniques, the author brings the character and the reader closer by giving the word to the character of the novel and story. S/he brings the reader directly into the hero's inner world. In this way, the reader tries to think about the text, to make sense of the text and to complete it. "Interior monologue" and "stream of consciousness" are among the most frequently used narrative techniques in modernist literature. As a unique representative of modernist literature in Turkish literature, Oguz Atay has also used these two narrative techniques in his novels and stories. In this study, Atay's story "The Forgotten", which is a very rich text in terms of modernist narrative techniques, will be analyzed in the context of "interior monologue" and "stream of consciousness" techniques. In this article, first of all, a conceptual evaluation about the techniques of "interior monologue" and "flow of consciousness" will be made and then how Atay approaches these techniques in his works and his views on them will be discussed. The story "The Forgotten" will be examined in terms of the use of the mentioned narrative techniques. The different meanings and rich connotations of the text will be tried to be revealed by stating the value that these techniques add to the narration. Around the character, narrator and perspective; individual's interior speech, conscious, family relations, thoughts on life and death, and place in modern life will be scrutinized with the help of these two narrative techniques.

PDF

___

Arı, Zeliha (2008). Ferit Edgü’nün Öykü ve Romanlarında Anlatım Teknikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Aslan, Celal (2007). Sait Faik Abasıyanık’ın Öykülerinde Kurgu ve Anlatım Teknikleri. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Atay, Oğuz (2018). Korkuyu Beklerken. İstanbul: İletişim Yayınları.
Aytaç, G. (2009). Genel Edebiyat Bilim. (2. Baskı) İstanbul: Say Yayınları.
Canpolat, Erkin (2003). “Oğuz Atay’ın Öykü Evreni”, Varlık, 1144: 36-39.
Çetişli, İsmail (2004). Metin Tahlillerine Giriş 2. Ankara: Akçağ Yayınları.
Chatman, Seymour (2008). Öykü ve Söylem. (Çev. Özgür Yaren). İstanbul: De Ki Basım Yayım.
Demiralp, Oğuz (1998). Yazı ve Yalnızlık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Demiralp, Oğuz (2018/1987). “Önsöz”, Korkuyu Beklerken içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ecevit, Yıldız (1989). “Oğuz Atay’da Aydın Olgusu. İstanbul: Ara Yayıncılık.
Ecevit, Yıldız (2009). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Ecevit, Yıldız (2014). “Ben Buradayım…” Oğuz Atay’ın Biyografik ve Kurmaca Dünyası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Elmas, Nazım (2011). “Mustafa Kutlu’nun “Bu Böyledir” Adlı Hikâye Kitabında Bilinç Akışı ve İç Monolog Tekniği”, Karadeniz Araştırmaları, 29 (29): 133-145.
Erdem, Aslan (2018). “Uzak, Karanlık ve ‘Tozlu’ Bir Kelime Seçti: Unutulan”, Korkuyu Beklerken Gelenler içinde. (Der. Hilmi Tezgör). İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 93-102.
Eren, B. Nihal (2018).” ‘Unutulan’ Üzerine”, “Korkuyu Beklerken” Gelenler içinde. (Der. Hilmi Tezgör). İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 83-91.
Huyugüzel, Ö. Faruk (2018). Eleştiri Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Jahn, Manfred (2012). Anlatıbilim. (Çev. B. Dervişcemaloğlu). İstanbul: Dergâh Yayınları.
John, Dorrit (2008). Şeffaf Zihinler. (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Metis Yayınları.
Kale, Özlem (2015). “Edebiyatta Bilinç Akışı Tekniğine Başvurulma Sebepleri Üzerine Bazı Dikkatler”. Humanities Sciences. 10 (2), 88-93.
Karabulut, Mustafa (2012). “Yusuf Atılgan’ın ‘Aylak Adam’ Romanında Anlatım Teknikleri”, Turkish Studies, 7/1: 1375-1387.
Karataş, Turan (2018). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İz Yayınları.
Kıran (Eziler), Ayşe ve Zeynel Kıran (2011). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kolcu, Ali İhsan (2015). Öykü Sanatı. (4. Baskı). Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
Komisyon (2010). “Oğuz Atay”, Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi içinde. (Ed. Murat Yalçın). Cilt I, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ss.141-144.
Kundera, Milan (2002). Roman Sanatı. (Çev. Aysel Bora). İstanbul: Can Yayınları.
Moran, Berna (2003). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Moran, Berna (2002) Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
Nabokov, Vladimir (1988). Edebiyat Dersleri. İstanbul: Özal Matbaası.
Narlı, Mehmet (2010). “Anlatım Tutumu ve Teknikleri ile Öykü Kişilerinin İlişkisi”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. 3: 7-16.
Özgüven, Fatih (2009). “Unutulan”, Oğuz Atay İçin Bir Sempozyum. (Ed. H. İnci- E. Türker). İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 187-192.
Sakallı, Fatih (2011). “Tutunamayanların Hikâyeleri “Korkuyu Beklerken”. Turkish Studies. 6/1: 1713-1725.
Sazyek, Hakan (2013). Roman Terimleri Sözlüğü, Ankara: Hece Yayınları.
Şahin, Seval (2003). “‘Tutunamayan, Tehlikeyi Oyunlarla Yaşayan’ Bir Hikayeci: Oğuz Atay”, Hece, 74: 143-148.
Tekin, Mehmet (2001). Roman Sanatı (Romanın Unsurları). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Tosun, Necip (2008). “Modernizmin Eleştirel Dili: Bilinç Akımı”. Hece Öykü. 26: 39-48.
Üner, A. Melda (1998). “Tutunamayanlar'ın Anlatım Teknikleri”, Adam Sanat. 148: 37-42.
Yalçın, Alemdar (2003). Sosyal ve Siyasal Değişimler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1946-2000. Ankara: Akçağ Yayınları.