GAZETELER, BİREYSELLEŞEN SAĞLIK VE TÜKETİM: ULUSAL GAZETELERDE YER ALAN SAĞLIK HABERLERİNDE KADININ TEMSİLİ

Bu çalışmanın amacı ulusal gazetelerdeki sağlık haberlerinin içeriğinin incelenmesidir. Bu bağlamda, sağlık haberlerinin içerikleri kadına nasıl seslenildiğinin ortaya konulması açısından analiz edilmiştir. Bununla birlikte, tüketime özendirme, yaşamın tıbbileştirilmesi ve sağlığın bireyselleştirilmesi temalarının toplum tarafından kadına atfedilen rollerle bağlantısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, bu mesajların sağlık sorunlarını bireyin sorumluluğu olarak mı, yoksa politikalar düzeyinde mi ele aldığı belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2011 yılında yayınlanan tirajı en yüksek dört gazete (Posta, Sabah, Zaman, Hürriyet) oluşturmaktadır. Bu gazetelerde değerlendirmeye alınan 518 haber, “bireyselleştirilen sağlık,” “yaşamın tıbbileştirilmesi” ve “tüketime özendirme” temaları altında incelenmiştir. Veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, gazetelerdeki sağlık haberlerinin % 58’inin kadın okuyucuları hedef aldığı belirlenmiştir. Kadına yönelik haberlerin % 82’si kadınları yeni tanıtımı yapılan ürünleri tüketmeye yönlendirmektedir. Sağlık haberlerinin % 99’u sağlık sorunlarını bireyin sorunu olarak ele almıştır. Gazetelerdeki sağlık haberlerinin, kadının ideal anne, ideal eş ve ideal bir vücuda sahip olma gibi geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini pekiştirdiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, gazete haberlerinin, kadın bedenini kontrol etmeye hizmet ettiği ve tüketim kültürü aracılığı ile üretilen kapitalist ideolojinin sağlık sorunlarını bireyselleştirdiği söylenebilir. Bu çerçevede medya sağlık konusunda okuyucuyu bilgilendirme amacıyla hareket etmekle birlikte, sosyal sorumluluk ilkeleri açısından eleştirilmesi gereken bir noktadır. Medya, sağlık konusunda okuyucuyu bilinçlendirirken, sağlık sorunlarını kadınların bireysel, kozmetik bir sorunu ve tüketim nesnesi olarak sunmanın dışında bir alternatif geliştirme durumundadır

Newspapers, Individualized Health and Consumption: Representation of Women in Health News in National Newspapers

The object of this study is to analyze health news in national newspapers. In this context, we examine the ways that health messages target women. In addition, we analyze the themes of consumption culture, medicalizing society, and individualized health in relation to social roles that are ascribed to women. We focus particularly on the extent to which news messages address health issues at the individual or the policy level. We evaluated 518 news items on the basis of “individualized health”, “medicalizing society”, and “consumption culture” concepts, drawing our sample from health news published in 2011 in the four highest-circulation newspapers (Posta, Sabah, Zaman, Hürriyet). Content analysis techniques were used to analyze the data. We found that 58% of the health news targets a female audience. In addition, 82% of these news encourage women to consume newly introduced products. Besides, up to 99% of health news focused on health problems at the individual level, with little attention to health policies. Our study reveals that health news in popular newspapers aims particularly at women, urging them to strive for ideal bodies, and to become perfect mothers and wives. We conclude that health news controls women’s bodies and reinforces consumption culture, viewing health problems as individual rather policy matters. Although, popular news media to raise consciousness about health problems, they fall short on social responsibility. While media heighten awarenness of health issues, they should not commodify health problems and reduce the to individual, cosmetic problems

___

ADORNO, T. W., 1998, Minima Moralia (çev: Orhan Koçak, Ahmet Doğukan), Metis Yayınları: İstanbul

BAUDRILLARD, J., 1995, “Bir Tüketim Kuramı Üzerine” Cogito Dünya Büyük Bir Mağaza,(5): 89-103.

BAUMAN, Z., 1998, “Postmodern Adventures of Life and Death.”, Schambler, Graham ve Higgs, Paul (eds.), Modernity, Medicine and Health (London: University College): 216-231.

BAUMAN, Z., 2005, Bireyselleşmiş Toplum, (çev:Yavuz Alogan), Ayrıntı Yayınları: İstanbul

BİRSEN, Ö. ve ÖZTÜRK, Şule, Y., 2011, “Tüketim Kültürü Çerçevesinden Sağlık Haberleri”, Akademik Bakış Dergisi, (26):1-21.

BOCOCK, R., 1997, Tüketim, (çev: İrem Kutluk), Dost Kitabevi: Ankara

BUNTON, R. and BURROW, R., 1995, "The Sociology of Health Promotion: Critical Analyses of Consumption, Lifestyle, and Risk" Nettleton, Sarah and Burrows, Roger (Eds.) Routledge: New York

BYERLY, C. M. and ROSS, K., 2006, Women & Media: A Critical Introduction, (Oxford: Blackwell Publishing).

CLARKE, J. N., 2004, “A Comparison of Breast, Testicular and Prostate Cancer in Mass Print Media (1996–2001)”, Social Science & Medicine, 59 (3): 541–551.

CONEY, S.,1994, The Menopause Industry: How the Medical Establishment Exploits Women, Hunter House: California

CONRAD, P., 1992, “Medicalization of Social Control”, Annual Review of Sociology, (18): 209-232.

CONRAD, P., 2007, The Medicalization of Society: On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders, Johns Hopkins University Press: Baltimore:

DEMİR, M., 2010, Sağlık Haberleri ve Medya Gerçeği, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara

DUNİNG, A., 1997, Ne Kadarı Yeterli? Tüketim Toplumu ve Dünyanın Geleceği (çev: Sema Çağlayan), TEMA Vakfı Yayınları: İstanbul

ELBEK, O., 2012, "Hastalık ve Sağlık", Aslanoğlu, İlknur (der.), Tıp Bu Değil, 190-221, İthanki: İstanbul

EROL, M., 2011, "Neoliberalizmin İkinci Baharı: Türkiye'de Menopozun Toplumsal İnşası" Özbay Cenk, Terzioğlu Ayşecan ve Yasin, Yeşim (der.) Neoliberalizm ve Mahremiyet Türkiye’de Beden, Sağlık ve Cinsellik 133-147., Metis Kitap: İstanbul

FOUCAULT, M., 1992, Hapishanenin Doğuşu (çev: Mehmet Ali Kılıçbay), İmge Kitapevi Yayınları: Ankara

GAMBETTI, Z., 2008, “Foucault’da Disiplin Toplumu - Güvenlik Toplumu Ayrımı”, Mesele Kitap Dergisi (20): 43-46.

GUTTMAN, N. and RESSLER, W., 2001, “On Being Responsible: Ethical Issues in Appeals to Personal Responsibility in Health Campaigns”, Journal of Health Communication 6(2):117–136.

GÜR, G., 2010, “Dezenformasyona Uğratılan Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık”, http://www.sosyalhaklar.net/2010/bildiri/gur.pdf (Erişim Tarihi: 26.09.2012).

HORKHEIMER, M., and ADORNO, T. W.,1996, Aydınlanmanın Diyalektiği II, (çev.: Oğuz Özügül), Kabalcı: İstanbul

ILLICH, I., 1995, Sağlığın Gaspı, (çev: Süha Sertabiboğlu), Ayrıntı Yayınları: İstanbul

IŞINBARK, A., 1992, Televizyon Yayınlarının Kadınların Genel Davranışları ve Siyasi Tercihleri Üzerine Etkileri (İstanbul ilinde bir alan araştırması), Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

IYENGAR, S., 1991, Is Anyone Responsible?: How Television Frames Political Issues, University of Chicago Press: Chicago

İŞLEYEN, Ö., 2012, "Sağlıklı Yaşam Tarzları Endüstrisi", http://muhalefet.org/yazi- saglikli-yasam-tarzlari-endustrisi-31-1120.aspx (Erişim tarihi: 20.09.2012).

KAYA, Ş. Ş., 2011, “Televizyonda Kadın, Sağlık Ve Hastalık”, Kütahya: Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2):117-150.

KIM, S.-H. ve WILLIS, L. A., 2007, “Talking about Obesity: News Framing of Who is Responsible for Causing and Fixing the Problem”, Journal of Health Communication, (12): 359–376.

KIM, S.-H.,SCHEUFELE, D., and SHANAHAN, J., 2002, “Thank about It This Way: Attribute Agenda Setting Function of the Press and the Public’s Evaluation of a Local Issue”, Journalism and Mass Communication Quarterly, (79):1–25.

KLINE, K. N., 2006, “A Decade of Research on Health Content in the Media: The Focus on Health Challenges and sociocultural context and Attendant Informational and Ideological Problems”, Journal of Health Communication, (11):43-59.

LAYNE, L., 2003, “Unhappy Endings: A Feminist Reappraisal of the Women’s Health Movement from the Vantage of Pregnancy Loss”, Social Science & Medicine, (56):1881-1891.

LEBESCO, K., 2010, “Neoliberalism, Public Health, And The Moral Perils Of Fatness”, Critical Public Health, 21(2):153-164.

MARCUSE, H.,1990, Tek Boyutlu İnsan (çev: Aziz Yardımlı), İdea Yayınları: İstanbul

MILES, M. B. and HUBERMAN, M. A., 1994, Qualitative Data Analysis (London: Sage Publications).

MILLS, C. W., 1974, İktidar Seçkinleri (çev: Oskay Ünal), Bilgi Yayınevi: Ankara

MOORE, S. E., 2010, “Is the Healthy Body Gendered? Toward a Feminist Critique of the New Paradigm of Health”, Body & Society, 16(2):95-118.

MOYNİHAN, R. ve CASSELS, A., 2006, Satılık Hastalıklar, (çev: Gökçesu Tamer ve Evren Yıldırım), Hayy Kitap: İstanbul

NAVARRO V., 1976, Medicine Under Capitalism, Neale Watson Academic Publications: New York

RITZER, G., 2000, Toplumun McDonaldlaştırılması Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine bir İnceleme (çev: Şen Süer Kaya), Ayrıntı Yayınları: İstanbul

SEZGİN, D., 2011a, Tıbbileştirilen Yaşam, Bireyselleştirilen Sağlık, Ayrıntı Yayınları: İstanbul

SEZGİN, D., 2011b, “Yaşam Tarzı Önerileri Bağlamında Sağlık Haberlerinin Analizi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2):52-78.

SWINGEWOOD, A., 1996, Kitle Kültürü Efsanesi (çev: Aykut Kansu), Bilim ve Sanat Yayınları: Ankara

WALLACK, L., 1990, “Mass Media and Health Promotion: Promise, Problem and Challenge.” Atkin, Charles K. ve Wallack Lawrence M. (Eds.), Mass Communication and Public Health Complexities and Conflict: 41-51. Sage Publications: London

WEST, D., 1998, Kıta Avrupası Felsefesine Giriş (çev: Ahmet Cevizci). Paradigma Yayıncılık: İstanbul

WIKLER, D., 2002, “Personal and Social Responsibility for Health”. Ethics & International Affairs (16):47-55.