MÜHENDİSLİK, TEKNOLOJİ VE İŞ YERİNDE CİNSİYETE DAYALI AYRIŞMA

Türkiye’de doğa bilimleri ve mühendislik alanı, üniversitelerin kuruluşundan bu yana, görece eşitlikçi bir perspektifle kadınların da katılımıyla kurulmuş olmakla birlikte, eril değerlerle şekillenmiş prestijli profesyonel kültürlerden biri olan mühendislik alanının derinlemesine bir toplumsal cinsiyet analizi ve meslek alanına ilişkin tüm ayrışma örüntülerinin ortaya konması gereklidir.Türkiye’deki büyük Ar-Ge merkezleri ve bir üniversite teknoparkında kadın ve erkek Ar-Ge mühendisleri ve teknisyenleri ile yürüttüğümüz saha araştırmasının nicel sonuçlarından hareketle bu makalede, bilim, teknoloji ve mühendislik alanlarında cinsiyete dayalı ayrışmaları, meslek ve iş yeri düzeyinde analiz ederek, iş yerinde cinsiyete dayalı ayrımcılık pratiklerinin oluştuğu yatay, dikey ve içsel ayrışma örüntülerini ortaya koymayı hedefliyoruz. Oldukça nitelikli bir iş gücü alanındaki cinsiyete dayalı ayrışmaları ve ayrımcılık algılarını Türkiye’deki cinsiyet rejiminin nitelikleri ile birlikte analiz etmek, iş piyasalarındaki ayrımcılık mekanizmalarının anlaşılması ve bu alandaki cinsiyet eşitsizlikleri ile mücadele edilmesi açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İş Yerinde Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrışma, Bilim-Teknoloji-Mühendislik-Matematik (BTMM), BTMM ve Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık

___

KAYNAKÇA Acar-Savran, G. (2002). Özel/ Kamusal, Yerel/ Evrensel: İkilikleri Aşan Bir Feminizme Doğru. Praksis. 8: 255-306. Acker, J. (2006). Inequality Regimes Gender, Class, and Race in Organizations. Gender & Society. 20 (4): 441–464. Berggren, C. (2008). Horizontal and Vertical Differentiation within Higher Education‐Gender and Class Perspectives. Higher Education Quarterly. 62 (1-2): 20–39. Blackwell, L. ve Glover, J. (2008). Women's Scientific Employment and Family Formation: A Longitudinal Perspective. Gender, Work & Organization. 15(6): 579-599. Boden, R. J. ve Nucci, A. R. (2000). On the Survival Prospects of Men’s and Women’s New Business Ventures. Journal of Business Venturing. 15 (4): 347–362. Cockburn, C. (1985). Machinery of Dominance: Women, Men and Technical Know-How. Londra: Pluto Press. Ding, W. W., Murray, F. ve Stuart, T. E. (2006). Gender Differences in Patenting in the Academic Life Sciences. Science. 313(5787): 665–667. Ecevit, Y. (1991). Shopfloor Control: The Ideological Construction of Turkish Women Factory Workers. N. Redclift and T. Sinclair (Der.), Working Women: International Perspectives on Labour and Gender Ideology içinde (s.56-78). London: Routledge. Ecevit, Y. (1998). Türkiye'de Ücretli Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Analizi. A. Berktay Hacımirzaoğlu (Der.), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde (s.267-284). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Etzkowitz, H. ve Kemelgor, C. (2001). Gender Inequality in Science: A Universal Condition? Minerva. 39(2): 239-257. Etzkowitz, H. ve Ranga, M. (2011). Gender Dynamics in Science and Technology: From the “Leaky Pipeline” to the “Vanish Box.” Brussels Economic Review. 54(2/3): 131–148. European Comission. (2012). Structural Change in Research Institutions: Enhancing Excellence, Gender Equality and Efficiency in Research and Innovation. Online Erişim: http://ec.europa.eu/research/science-society/document_library/pdf_06/structural-changes-final-report_en.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2016. European Commission. (2015). She Figures 2015: Gender in Research and Innovation. Publications Office of the European Union. Online Erişim: https://ec.europa.eu/research/swafs/pdf/pub_gender_equality/she_figures_2015-final.pdf. Erişim Tarihi: 10.12.2016. Ezzedeen, S. R. ve Zikic, J. (2012). Entrepreneurial Experiences of Women in Canadian High Technology. International Journal of Gender and Entrepreneurship. 4(1): 44-64. Faulkner, W. (2000). The Power and the Pleasure? A Research Agenda for “Making Gender Stick” to Engineers. Science, Technology & Human Values. 25(1): 87–119. Günlük-Şenesen, G. (1996). Türkiye Üniversitelerinin Üst Yönetiminde Kadınların Konumu, 1990-1993. H. Coşkun (Der.), Akademik Yaşamda Kadın: Türk ve Alman Üniversitelerinde Kadın Kariyerlerinin Karşılaştırılması içinde (s.225-243). Ankara: Türk-Alman İşleri Kurulu. Hacifazlioglu, O. (2010). Entry and Transition to Academic Leadership: Experiences of Women Leaders from Turkey and the US. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(4): 2257-2273. Haeussler, C. ve Colyvas, J. A. (2011). Breaking the Ivory Tower: Academic Entrepreneurship in the Life Sciences in UK and Germany. Research Policy. 40(1): 41–54. Hong, W. ve Walsh, J. P. (2009). For Money or Glory? Commercialization, Competition, and Secrecy in the Entrepreneurial University. The Sociological Quarterly. 50(1): 145–171. İlkkaracan, İ. (Der.) (2010). İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları. İstanbul: Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Vakfı. Jones, C. I. ve Williams, J. C. (2000). Too Much of a Good Thing? The Economics of Investment in R&D. Journal of Economic Growth. 5(1): 65-85. Kandiyoti, D. (1988). Bargaining with Patriarchy. Gender & Society. 2 (3): 274–290. Kandiyoti, D. (1998). Kurtulmuş ama Özgürleşmiş mi? Türkiye Örneği Üzerine Bazı Düşünceler. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları. Keleş, M. K. (2007). Türkiye'de Teknokentler: Bir Ampirik İnceleme. Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Keller, E. F. (1995). Reflections on Gender and Science. Yale University Press. Keller, L. S. ve Kirkup, G. (1992). Inventing Women Science, Technology and Gender. Cambridge: Polity Press. Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. Bağlam Yayıncılık. Lordoğlu, K. ve Özkaplan, N. (2014). Çalışma İktisadı. İstanbul: Der Yayınları. Meulders, D., O’Dorchai, S. ve Padraigin, S. (2013). She Figures 2012. Women and Science: Statistics and Indicators. Brüksel: ULB‐Universite Libre de Bruxelles. Miller, L., Neathey, F., Pollard, E. ve Hill, D. (2004). Occupational Segregation, Gender Gaps and Skill Gaps. Institute for Employment Studies, Equal Opportunities Commission. Online Erişim: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.465.8928&rep=rep1&type=pdf. Erişim Tarihi: 11.11. 2016. Monosson, E. (2008). Motherhood, the Elephant in the Laboratory: Women Scientists Speak Out. Cornell University Press. Murray, F. ve Graham, L. (2007). Buying and Selling Science: Gender Stratification in Commercial Science. Industrial and Corporate Change Special Issue on Technology Transfer. 16(4): 657-89. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2009). Science, Technology and Industry Scoreboard 2009. Paris: Directorate for Science, Technology, and Industry. Online Erişim:http://www.oecd-ilibrary.org/sites/sti_scoreboard-2009 en/01/08/index.html?itemId=/content/chapter/sti_scoreboard-2009-11-en. Erişim Tarihi: 12.11.2015. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2015). Science, Technology and Industry Scoreboard 2009. Paris: Directorate for Science, Technology, and Industry. Owen-Smith, J. (2003). From Separate Systems to a Hybrid Order: Accumulative Advantage Across Public and Private Science at Research One Universities. Research Policy. 32(6): 1081–1104. Öncü, A. (1979). Uzman Mesleklerde Türk Kadını. N. A. Unat (Der.), Türk Toplumunda Kadın içinde s. 217-286. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği. Öztan, E. ve Doğan, S. N. (2015) Akademinin Cinsiyeti: Yıldız Teknik Üniversitesi Örneği Üzerinden Üniversite ve Toplumsal Cinsiyet. Çalışma ve Toplum. 46: 191-222. Ranga, M. ve Etzkowitz, H. (2010). Athena in the World of Techne: The Gender Dimension of Technology, Innovation and Entrepreneurship. Journal of Technology Management & Innovation. 5(1): 1-12. Renzulli, L. A., Aldrich, H. ve Moody, J. (2000). Family Matters: Gender, Networks, and Entrepreneurial Outcomes. Social Forces. 79(2): 523–546. Sağlamer, G., Tan, M. G. ve Çağlayan, H. (Der.) (2013). Türk Yükseköğretiminde Kadın Katılımı Üzerine Bir Araştırma, Türkiye’de Bilim, Mühendislik ve Kadın Akademisyenler Ağı. İstanbul: Cenkler Matbaacılık. Toplum Gönüllüleri Vakfı. (2015). Türkiye’de Üniversite Mezunu Genç Kadın İstihdamı. TÜİK. (2009). Doktora Dereceliler Kariyer Araştırması. Online Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1089. Erişim Tarihi: 10.06.2016. TÜİK. (2014). Araştırma - Geliştirme Faaliyetleri Araştırması. Online Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1082. Erişim Tarihi: 8.06.2016. TÜİK. (2015). Zaman Kullanımı Araştırması 2014-2015. Online Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1009. Erişim Tarihi: 8.06.2016. TÜSİAD. (2000). Kadın - Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset. TÜSİAD ve KAGİDER. (2008). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri. Whittington, K. B. (2011). Mothers of Invention? Gender, Motherhood, and New Dimensions of Productivity in the Science Profession. Work and Occupations. 38 (3): 417–456. Whittington, K. B. ve Smith-Doerr, L. (2005). Gender and Commercial Science: Women’s Patenting in the Life Sciences. The Journal of Technology Transfer. 30(4), 355–370. Wynarczyk, P. (2010). An Empirical Investigation into the Participation of Women in Industrial Research and Development (R&D). Contemporary Issues in Entrepreneurship Research. 1: 99-122. Wynarczyk, P. ve Marlow, S. (Der.) (2010). Innovating Women: Contributions to Technological Advancement. Emerald Group Publishing.