Ergenlerde Sigara İçme Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Sosyolojik Analizi
Bu makalenin temel amacı Türkiye'de ergenlerin sigara içme prevelansım incelemektir. Ergenlerin sosyo-demografik özellikleri ve sigaraya başlama nedenleri, Ankara-Yenîmahalle ilçesine bağlı beş liseden seçilen temsil edici bir örneklem üzerinden araştırılmıştır. Bu çalışma, Ankara Üniversite Sosyoloji Bölümünün yürüttüğü daha geniş kapsamlı politika-yönelimli bir araştırmanın bir parçasıdır. Lise son sınıftaki ergenlerin %29.1 inin sigara içtiği (%14 sık sık; %8.8 nadiren; %70.1 hiç) belirlenmiştir. "Stresli olduğum zaman rahatlama sağlar"( %20.3), "çevremdekilerin sigara içmesi" (%19.6) ve "yemek keyfine ektir"(%18.1) ergenlerin sigaraya başlamalarında en çok işaretledikleri nedenlerin başında gelirken, "enerji vererek uyanık kalmayı sağlar" (%3.1) seçeneğinin sigara içmeye başlamada en az etkili olduğu saptanmıştır. Araştırmada regresyon analizi yardımıyla, araştırmanın bağımsız değişkenleri olan demografik ve kişisel özeliklerin, sigara içmeye başlama nedenleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Son olarak da sorunun çözümüne yönelik önerilerde bulunulmuştur.
This paper primarily aims to find out the prevalence of cigarette smoking among Turkish adolescents. Socio-demographic and personal characteristics of adolescents and their reasons for smoking are investigated on a representative sample selected from five high schools in the Yenimahalle district of Ankara province. This policy-oriented study is a part of a comprehensive study on "Adolescent and Youth Research" carried out by the Sociology Department of Ankara University. Of the students in grade eleven, 29.9% was smoking and it was reported that 14.0% had smoked often, 8.8% smoked rarely and 70.1% had never smoked. "Helps to relax when you are stressed out" (20.3%); "other people around me smoke"(19.6%) and "it adds to the pleasure of a meal" (18.1%) were the most rated reasons for smoking of adolescents. "It gives you energy and helps you stay awake "was the lowest chosen reason (3.1%). Impact of students' socio-demographic and personal characteristics as independent variables on students reasons for smoking were also investigated by regression analysis. Prevention implications and recommendations were also discussed.
___
AKÇASU, A. (1984) "Tütünün Tarihçesi", Sağlıklarım ve Ekonomi Yönünden Sigara,Bugünü ve Yarını, Ankara: TÜBİTAK.ALPAY N, Karamustafaoğlu N,Kükürt R,Karaman HE. (1998) "Madde Kullanan Hastaların Gençlik Dönemlerindeki Hal ve Gidiş Bozuklukları". Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi; 11(1).
APAYDIN, C. (1988) "Tütün Tutsaklığı ve İnsan Sağlığı". Türkiye Tabipler Vakfı Sigara Sempozyumu, İzmir.
ARI, O. (1991) "Tütünün Tarihçesi", Sigara ve İnsan, İstanbul :Forum .
BARIŞ, İzzettin (1997) "Tütünün Dünya'da ve Türkiye'de Tarihçesi", Sigara ve Gençliki Ankara : T.C Kültür Bakanlığı Yayını.
BURNAM, John C (1993) Bad Habits, New York :New York University Press.
BÜYÜKKARAGÖZ, S. (1989) "Önemli Bir Eğitim Problemi Olarak Sigara İçme Alışkanlığı", Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Dergisi. Ankara.
CELKAN, Hikmet Y. (1992) Eğitim Sosyolojisi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi.
CÜCELOĞLU, D. (1991) "İnsan ve Davranışı", Psikolojinin Temel Kavramları, Ankara : Remzi Kitabevi.
DAĞLI,E. (1998) Çocuk,Tütün ve Sağlık, Çocuk Formu,Temmuz;l(2).
DİE (1998) Nüfus ve Demografik Analiz Merkezi,3,Ankara.
EKŞİ, A. (1990) Çocuk-Genç ve Ana-Babalar, Ankara: Bilgi.
ERTAN M, Güler ,Ç. (1993) Halk Sağlığı. Ankara :Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı.
ERTAN,M,Güler,Ç .(1995) Halk Sağlığı, Ankara :Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı.
GANDER MJ and GARDİNER, H.W. (1995) Çocuk ve Ergen Gelişimi (Çev:B. Onur),Ankara: İmge.
GİOVİNO GA, HENNINGFIELD J.E,TOMAR SL,ESCOBEDO LG,SLADE, J. (1995) Epidemiology of Tobacco Use and Dependence, Epidemical Rew.
GLiKSWAN M,DWYER T,WLODAREZYK, J. (1989) "Cigarette Smoking in Australian School Children" Med.l Agut.
GOODİN, R. E. (1989) No Smoking-The Ethical Issues. Chicago : The Universty of Chicago.
GOKCE,B. (1971) Gecekondu Gençliği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi
GÜN.N. (1998) Kilo Almadan Sigarayı Bırakmak. Ankara :Kuraldışı.
HORASAN E, Sezer, E. (1995) "Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinin Sigara Kullanımı Prevelansı". Sağlık İçin Sigara Alarmı;2(l),(Yaymlanmamış Doktora Tezi), Elazığ.
JESSOR,R. (1993) Successful Adolescent Development Among Youth in High-Risk Settings. American Psychologist.48:117-126.
KASAPOĞLU, A., ECEVİT, M. (2005) "A Sociological Case Study on Attitudes and Behavior of Students in Urban Turkey", Urban Education, Vol. 40, No. 5 (September).
KIZILKAYAN, H. SABUNCUOĞLU, B. KÜÇÜK (1994) "Kırsal Kesimde Sigara İçme Alışkanlıkları" Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, İzmir.
KÖKNEL,Ö. (1998)(ed) "Ergenlik Dönemi" , "Ana-Baba Okula, 7. basım. Ankara : Remzi Kitabevi.
LAND İ,RICHARDSON JL,KLANOFF, E.A. (1994) "Culturel Diversity in Predictory Of Adolescant Cigarette Smoking". The Relative Influence Of Peers, J.Behav Med.
LOW WY,ZULFİKLİ SN,YUSUF ,K.(1996) "Drug Abuse Problem in Peninsular Malaysia; Parent and Child Diffirences in Knowlege". Attitudes and Perceptions, Drug Alchol Decland.
MANGIR M, ARAL N,BARAN ,G. (1992) "Yurtta Kalan Üniversite Öğrencilerinin Sigara ve Alkol Kullanımlarının İncelenmesi". Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. AnkararA.Ü.Z.F. Yayınları: 1240.
MARE, A .S. (1993) Alkol ve Madde Kötüye Kullanımı Tanı ve Tedavi. (Çev;Doç. Dr. Sezan Koşay, Dr. Kutlu Kamberoğlu),İzmir.
NEY,T. and GALE,A. (1989) Smoking and Human Behavior. New York:John Willey.
NİRUN, N. (1990) "Türk Sosyo-Kültürel Yapısı İçinde Adetler, Örfler, Görenekler, Gelenekler". Milli Kültür Unsurlarımız Üzerine Görüşler, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
ODABAŞI, G. N. (1992) Sigara Alışkanlığının Türk Toplumunda Dağılımı ve Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,(Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
ÖZERKMEN.N. (2001) Bunalım Toplumu: Gençlik ve Uyuşturucu Bağımlılığı. Ankara: Ankara Üniversitesi.
ÖZGÜR S.,Özgür, T. (1994) Büyüme ve Gelişme. Sosyal Pediatri, İzmir: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları.
ÖZTÜRK Y.,Mualla, A. (1988) "Tütünün Tarihçesi". Ya Sigara Ya Sağlık, Kayseri: Bayrak.
PALMA de,Guy (1995) Pedagojinin Metodları. (Çev:Hikmet Y.Celkan), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayını.
PEKŞEN,Y. (1995) Sigara İçmenin Nedenleri, Epidemiyolojisi,Pasif İçicilik". (EditörA.Tür) Sigaranın Sağlığa Etkileri ve Bırakma Yöntemleri, İstanbul: Logos.
PEKCAN, H. (1995) "Adölesan ve Okul Sağlığı".Editör Batan M,Güler Ç, Halk Sağlığı Genel Bilgiler, Ankara.
Piar A.Ş. (1988) "Sigara Alışkanlıkları ve Sigarayla Mücadele Kampanyası". Kamuoyu Araştırması istanbul.
S.B. (2001) Ulusal Sağlık Politikası (1993); Ankara :T.C Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü.
SENEMOĞLU, N. (1997) Gelişim-Öğrenme-Öğretme Kuramdan Uygulamaya. Ankara.
SABUNCUOĞLU, H. (1994) Uyuşturucu Bağımlılığı, Ankara Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Daire Başkanlığı.
TÜR, A. (1995) "Sigara İçimi ve Tarihçesi Nedenleri", Sigaranın Sağlığa Etkileri ye Bırakma Yöntemleri, İstanbul: Logos .
TOLON, B. (1985) Ben ve Toplum-Sosyal Psikoloji, Ankara :Teori.
USANMAZ, S. (1993) Ankara Şehir Merkezindeki Lise Öğrencilerinin Sigara, Alkol Kullanımının Araştırılması. H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
UYSAL,H .(1991) "A.Ü Tıp Fakültesi Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerde Sigara İçme Durumu ve Sigaraya Başlama Nedenlerinin Tespiti". Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
WHO (1989) Smoking and Its Effects on Health "Report of WHO",Geneva.
WHO (1992) "Tobacco Free Workplaces and The Law, WHO World No Tabacco Day 31 May 1992,Advisory Kit,WHO Publication.
YÖRÜKOĞLU,A. (1993)Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
YAVUZER,H. (1994) Çocuk Psikolojisijstanbul: Remzi Kitabevi.
YÖRÜKOĞLU,A. (1992) Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. İstanbul: Özgür.
YÖRÜKOĞLU, A. (1996) Gençlik Çağı. İstanbul: Özgür.
- ISSN: 2148-9947
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: Sosyoloji Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
Huzurevinde Kalan Yaşlılar Üzerine Bir Araştırma
Sayısal Verilerle Türkiye'de Hak ve Özgürlükler
Ergenlerde Sigara İçme Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Sosyolojik Analizi
Yaş, Adolesan Suçları ve Sosyal Bağ Teorisi
Türk Sosyolojisinde Pozitivizm: Bilginin Sosyolojik Tasarımı (1908-1945)