Batı'nın Egemen Konumunun Tarihsel Temelleri: Modern Epistemolojinin Toplumsal Tarihi ya da Sosyal Bilimlerin Kuruluşu
Telos bir pratiğin ya da sürecin varacağı nihai erektir. Erek, pratiğin ya da sürecin özünü belirler, yani diğer pratiklerden ayırt eder. Söz konusu pratik de telosun belirlediği içsel bir mantığa göre ilerleyen, yani teleolojik bir süreçtir. Bu anlamda, insan bilimlerinin belirli bir kökeni vardır ve telosu da belirleyici bir öz olarak bu kökende mevcuttur (Keskin, 1998:240). Buradan hareketle, Waller stein'in (1997:102) "Avrupa tarihinin özel bir okuması" dediği sosyal bilimlerin temel kuruluş amacı, ortaya çıkmasında etkili olan dinamikler temelinde, kuruluş koşullan bağlamında analiz edilmektedir. Bu çalışmanın temel iddiası, sosyal bilim(ler)in, çıkışı itibariyle sadece bilme aşkına, "bilmek için bilmek" arzusunun isteği doğrultusunda „ geliştirilmediği, bu naif bilme tutkusunun ötesinde ekonomik ve politik alanlarda düzen ve denetimi sağlayacak birer araç olarak kurulduklarıdır. Diğer bir ifadeyle, Batı 'da gelişen sosyal bilimlerin başlangıçtaki temel özellikleri doktriner nitelikte olmalarıdır.
Historical Bases of the Dominant Position of West: Social History of Modern Epistemology or Foundation of Social Sciences
Telos is the final aim of a practice or a process. Aim determines the essence of a practice or practice and it distinguishes a particular practice or process from other ones. In this sense, practice proceeds in accordance with an internal logic determined by telos. In other words, it is a teleological process. Thus, humanities have a specific origin and telos exists in this origin as a defining essence (Keskin, 1998:240). Based on this fact, the basic foundation aim of the social sciences which is called "special reading of the Europa's history" by Wallerstein (1997:102) has been analyzed in the context of its foundation conditions. The major assumption of this study is that social sciences did not emerge only as an attempt to know but olso as a device to provide politcal, economic arrangament and control. In other words, the social sciences were developed in the west has had a doctrinal character as their basic principle from the very beginning.
___
- ALTUN, Fahrettin (2002) Modernleşme Kuramı: Eleştirel Bir Giriş,İstanbul: Yöneliş Yayınları.
- APTER, David E (1977) Introduction to Political Analysis, Cambridge: Polity Press.
- ARON, Raymond (2000) Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, (Çev: Korkmaz Alemdar), Ankara: Bilgi Yayınevi.
- AYDIN, Suavi (1993) Modernleşme ve Milliyetçilik, Ankara: Gündoğan Yayınları.
- BAŞKAYA, Fikret (2004) Çığırından Çıkmış Bir Dünya, Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı.
- BERNSTEIN, Henry (1992) "Gelişme Toplumbilimine Karşı Azgelişmişlik Toplumbilimi mi?", (Der. M. Ersoy), Emperyalizm Gelişme ve Bağımlılık Üzerine, Ankara: V Yayınları, s. 41-76.
- BLAIKIE, Norman (1993) Approaches to Socal Enquiry, Cambridge: Polity Press.
- BOCK, Kenneth (1990) "İlerleme, Gelişme ve Evrim Kuramları", (Der T: Bottomore, R. Nisbet), Sosyolojik Çözümleme Tarihi, (Çev: Aydın Uğur),-Ankara: V Yayınları, s. 53-96.
- CAPRA, Fritjof (1992) Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, (Çev: Mustafa Armağan), İstanbul: İnsan Yayınları.
- CİRHİNLİOĞLU, Zafer (1999) Azgelişmişliğin Toplumsal Boyutu,Ankara: İmge Yayınevi.
- ERCAN, Fuat (1995) "Gelişme Yazını; Eleştiriler ve Yeni Perspektifler", (Ed. T. İşgüden, F. Ercan, M. Türkay), Gelişme İktisadı, Kuram, Eleştiri,Yorum, İstanbul: Beta Basın Yayım Dağıtım, s. 298-428.
- FOUCAULT. Michael (1994) Kelimeler ve Şeyler, (Çev: Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: İmge Yayınları.
- GIDDENS Anthony (1990) "Pozitivizm ve Eleştirileri" (Ed. T. Bottomore, R. Nisbet) Sosyolojik Çözümleme Tarihi, Ankara: V Yayınları, s. 251-298.
- GULBENKIAN KOMİSYONU (1998) Sosyal Bilimleri Açm (Çev: Şirin Tekeli), İstanbul: Metis Yayınları.
- HORKHEIMER, Marc (1986) Akıl Tutulması, (Çev. O. Koçak), İstanbul: Metis Yayınları.
- KAYNAR, Mete (2001) Devletin Ülkesi ve Milleti, Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı.
- KEAT, Russel, J., URRY (1994) Bilim Olarak Sosyal Teori, (Çev. Nilgün Çelebi), Ankara: İmge Yayınevi.
- KESKİN, Ferda (1998) "İnsan Bilimlerinin Bir Telosu Var mıdır", (Toplum ve Bilim ve Defter Dergileri Ortak Çalışma Grubu), Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek, İstanbul: Metis Yayınları.
- KUHN, S. Thomas (1995) Bilimsel Devrimlerin Yapısı, (Çev. Nilüfer Kuyaş), İstanbul: Alan Yayıncılık.
- KÖKER, Levent (1993) Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İstanbul: İletişim Yayınları.
- MARSHALL, Gordon (1999) Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. Osman Akmhay, Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- MİLL, J. Stuart (1985) Özgürlük Üstüne, (Çev. Alime Ertan), İstanbul: Belge Yayınları.
- ÖZLEM, Doğan (1998) "Doğa Bilimleri, Sosyal Bilimler Ayrımının Dünü Bugünü", Toplum ve Bilim, İstanbul: Birikim Yayınları, sayı: 76, Bahar, s. 7-39.
- PARTANT, Francois (1985) Kalkınmanın Sonu, Bir Alternatif mi Doğuyor, (Çev: Fikret Başkaya), Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
- ROTHACKER, Erich (1995) Tarihselcilik Sorunu, (Çev. Doğan Özlem), Ankara: Gündoğan Yayınları.
- SARUP, Madan (1995) Post Yapısalcılık ve Postmodernizm, (Çev. B. Güçlü), Ankara: Ark Yayınları.
- TOURAINE , Alain (1994) Modernliğin Eleştirisi, (Çev. Hülya Tufan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- TÜRKAY, Mehmet (1995) "Gelişme: Felsefi ve Entelektüel Kökenler", (Ed.T. İşgüden, F. Ercan, M. Türkay), Gelişme İktisadı, Kuram, Eleştiri,Yorum, İstanbul: Beta Basın Yayım Dağıtım, s. 167-202.
- URAL, Şafak (1998) Bilim Tarihi, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
- WALLERSTEIN, Immanuel (1997) Sosyal Bilimleri Düşünmemek, (Çev.Taylan Doğan), İstanbul: Avesta Yayınları.