Bireysel Sendika Özgürlüğünün Türkiye’de 2821 ve 6356 Sayılı Yasalarda Sendikal Nedenle İş Sözleşmesinin Feshi Bağlamında Güvencesi
Demokratik toplumlarda, örgütlenme hakkının, önemli bir boyutunu oluşturan sendikaözgürlüğünün güvence altına alınması, vazgeçilemez niteliktedir. Çalışanların, işe girme,çalışma ve iş ilişkisinin sona ermesi aşamalarında, sendikal ayrımcılığa maruz kalmamalarınıngüvence altına alınması, sosyal devlet açısından da önem taşımaktadır. Bu nedenleuluslararası kuruluşlar tarafından kabul edilen çok sayıda sözleşme ile evrensel bir nitelikkazanmış ve sınırları belirlenmiştir.Türkiye’de sendikal örgütlenmeyi düzenleyen farklı yasalarda yer alan sendika özgürlüğü veteminatı, iş güvencesinin Türk hukuk sisteminde yer alması ile farklı bir boyut kazanmıştır. İşgüvencesi kapsamında olan işçiler ile iş güvencesi kapsamında olamayan işçiler, 2821 sayılıyasa döneminde; bazı farklara rağmen sendikal tazminattan faydalanabilmekteydiler. Ancak2012 yılında yasalaşan 6356 sayılı yasa, iş güvencesi kapsamında olmayan işçileri, işsözleşmelerinin sendikal nedenle fesih edilmesi durumunda, sendika özgürlüğünün teminatıolan sendikal tazminat hakkından mahrum bırakmıştır. Bu düzenleme, hem Türkiye’nin kabuletmiş olduğu uluslararası sözleşmelerle hem Anayasayla hem de demokratik toplum düzeningerekleri ile çelişmektedir. Nitekim ilgili düzenleme, Anayasa Mahkemesi tarafından iptaledilmiştir.
___
- Akyiğit, Ercan, (2013), “Yeni sistemde Sendika üyeliği ve Güvencesi”, Çalışma ve
Toplum, 2013/2
Alpagut, Gülsevil (2013), “6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun
Sendikalara İlişkin hükümlerinin Değerlendirilmesi,” İş Hukukunda Güncel Sorunlar,
Ankara, Seçkin Yayınları
Anayasa Mahkemesi, (03.01.2013) Dava Dilekçesi 2013/1, (Çevrimiçi)
http://www.anayasa.gov.tr/Kararlar/GenelKurul/Dava_Dilekcesi/2014-161.pdf , (2 Ocak
2017)
Anayasa Mahkemesi, (22.10.2014) Gerekçeli Karar, E. 2013/I, K. 2014/161, R.G.
11.11.2015, No. 29529 (Çevrimiçi)
http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/9d7ecb1c-70c5- 4b01-9484-
5d6b172a18aa?excludeGerekce=False&wordsOnly=False, (5 Ocak 2017)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (27 Aralık 2016), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi,
(Çevrimiçi) http://www.cte.adalet.gov.tr/menudekiler/uluslararasi/aihs.pdf
Başbuğ, Aydın (2012), Toplu İş İlişkileri ve Hukuk, Ankara: Türkiye Şeker Sanayi
İşçileri Sendikası Yayını
Birleşmiş Milletler (5 Ocak 2017), Universal Declaration of Human Rights,
(Çevrimiçi) http://www.un.org/en/universal-declaration- human-rights/index.html
Çelik, Nuri (1986), İş Hukuku Dersleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim ve
Yardım Vakfı Yayınları, No: 86/10
Çelik, Nuri (2004), İş Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta Yayınevi
Dereli, Toker (2013), “6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu:
Genel Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum, 2013/1
Gülmez, Mesut (2006), Sendikal Haklarda Uluslararası Hukuka ve Avrupa
Birliğine Uyum Sorunu, Ankara: Belediye-İş Yayınları
Kaya, Pir Ali (2013), “Uluslararası Normlar Bağlamında Sendikalar ve Toplu İş
Sözleşmesi Kanunu’nun Değerlendirilmesi,” Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu
(Beşinci) Bildiriler, İstanbul, Petrol-İş Yayınları, s. 131-155
Kutal, Metin (2013), “İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Çalışma Sözleşmeleri
Işığında Türk Hukukunda Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı,” Sicil İş Hukuku Dergisi,
Sayı 8
OECD (19 Ocak 2017), Employment Database, (Çevrimiçi)
http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=UN_DEN
Özkaraca, Ercüment (2013), “6356 Sayılı Kanunda Sendikal Güvenceler”, Çalışma ve
Toplum, 2013/3
Öztürk, Mehmet Onat (2013), “İşçinin Sendika Özgürlüğünün Sendikal Nedenle Feshe
Karşı Korunması” Çalışma ve Toplum, 2013/3
Özveri, Murat (2012), Sendikal Haklar ve 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş
Sözleşmesi Yasası, İstanbul, Birleşik Metal-İş Yayınları
Resmi Gazete, 21/07/2003, 25175, “Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası
Sözleşme”
Resmi Gazete, 11/08/2003, 25196, “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin
Uluslararası Sözleşme”
Subaşı, İbrahim (2005), “İş Sözleşmesinin Sendikal Nedenle Feshinde İş Güvencesi
Tazminatı İle Sendikal Tazminat İlişkisi (Karar İncelemesi)” Çalışma ve Toplum, 2005/1
Süzek, Sarper (2006), İş Hukuku, İstanbul, BETA Basım Yayım Dağıtım
Şahlanan, Fevzi (2013), “6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun
Sendikalara İlişkin hükümlerinin Değerlendirilmesi,” İş Hukukunda Güncel Sorunlar,
Ankara, Seçkin Yayınları
Şahlanan, Fevzi (2013) “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun
Sendikalara İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, 2013/4
Şen, Murat (2003), Türkiye Cumhuriyeti’nin Onayladığı İş ve Sosyal güvenlik
Hukuku Alanındaki Çok Taraflı Uluslararası Sözleşmeler, Ankara, TÜHİS Yayınları
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı (29 Aralık 2016), Toplu İş İlişkileri Kanunu
Tasarısı, (Çevrimiçi) http://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0567.pdf
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı (29 Aralık 2016), Toplu İş İlişkileri Kanunu
Tasarısı ve Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ile Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler
Komisyonu Raporları, (Çevrimiçi)
https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss197.pdf
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı (29 Aralık 2016), Türkiye Büyük Millet
Meclisi Genel Kurul Tutanağı, (Çevrimiçi)
https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_g_sd.birlesim_baslangic?P4=21228&P5=B&
PAGE1=PAGE2=132,
Tuncay, Can ve Savaş, Burcu (2013), Toplu İş Hukuku, İstanbul: Beta Basım Yayım
Dağıtım
Ulucan, Devrim (2010), “Toplu İş İlişkileri Yasa Taslağı ile Kolektif İş Hukuku
Alanında Önerilen Bazı Değişiklikler” Osman Güven Çankaya’ya Armağan, Kamu-İş
Sendikası Yayını, s. 231-240
Uluslararası Çalışma Örgütü (4 Ocak 2017), Ankara Çalışma Bürosu, (Çevrimiçi)
http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified- by-turkey/WCMS_377261/lang- -tr/index.htm
Yorgun, Sayım (2010), “Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanun Tasarı Taslaklarına
İlişkin Görüş ve Öneriler”, "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt.
12, Sayı. 2