TÜRKİYE’NİN NÜFUS POLİTİKALARINDAKİ DEĞİŞİMİN KALKINMA PLANLARI ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de 1963 yılında başlayan ve beşer yıllık dönemleri kapsayan kalkınma planları çerçevesinde nüfus politikalarındaki değişimi analiz etmektir. Nüfusun hacmini ve yapısını etkilemeye yönelik tasarlanan nüfus politikaları, Türkiye’de dönemler açısından farklılık sergilemektedir. Cumhuriyet öncesi dönem kabul edilen Osmanlı Devleti’nde belirgin bir nüfus politikası olmamakla beraber, genel eğilim nüfusun nicelik yönünden arttırılması yönünde olmuştur. Bu yaklaşım Cumhuriyetin kuruluşundan 1963 yılına kadar istikrarlı bir biçimde sürdürülmüştür. 1963 yılından sonra başlayan planlı kalkınma dönemlerindeki nüfus politikaları ise iki gruba ayrılmaktadır. Bununla birlikte, mevcut literatür genellikle kalkınma planlarında uygulanan politikaları sadece tek yönlü ele almaktadır. Ancak, planlı dönemin başladığı 1963 yılından 2010’lu yıllara kadar nüfus artış hızını düşürmeyi amaçlayan antinatalist politikalar uygulanırken; söz konusu dönemden itibaren ülkenin demografik yapısındaki değişimler göz önünde bulundurularak pronatalist olarak nitelenen doğurganlığı teşvik edici politikalara doğru bir dönüşüm yaşanmıştır. Bu çalışma, kalkınma planlarında yer alan ifadeler üzerinden nüfus politikalarındaki yaklaşımı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Nüfus, Nüfus politikaları, Kalkınma, Yaşlanma, Doğurganlık

EVALUATION OF THE CHANGE IN TURKEY'S POPULATION POLICIES THROUGH DEVELOPMENT PLANS

The aim of this study is to analyze the changes in population policies within the scope of the development plans that started in 1963 and covered five-year periods in Turkey. Population policies designed to affect the volume and structure of the population differ in terms of periods in Turkey. Although there was no clear population policy in the Ottoman Empire, which was accepted as the pre-republican period, the general trend was to increase the population in terms of quantity. This approach was sustained steadily from the establishment of the Republic of Turkey until 1963. Population policies in the planned development periods that started after 1963 are divided into two groups. However, the literature generally deals with the policies implemented in development plans only in one direction. However, while antinatalist policies aimed at reducing the population growth rate were implemented from 1963, when the planned period began, to the 2010s; considering the changes in the demographic structure of the country since the mentioned period, there has been a transformation towards fertility-promoting policies, which are described as pronatalist. This study reveals the approach in population policies through the expressions in the development plans.

Keywords:

Population, Population policies, Development, Aging, Fertility,

PDF

___

Başar, E. (2013). Demografiye Giriş. (2. Bs.). Ankara: Gazi Kitabevi.
Bektaş, H., Kayacan, E. ve Uras, Ö. (2015). Türkiye’de planlı kalkınma döneminde iktisadi büyüme ile nüfus artışı ilişkisinin ekonometrik analizi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3, 2, 69-77.
Beşe-Canpolat, Ş. (2019). Türkiye’de Nüfus. Ankara: Türk İdari Araştırmalar Vakfı Yayınları.
Can, B., Avci, S. (2019). Demografik fırsat penceresi Türkiye için demografik kriz penceresine dönüşecek mi?. B. Gonencgil, T. A. Ertek, I. Akova ve E. Elbasi (Ed.), 1st Istanbul International Geography Congress Proceedings Book (s. 211-221) içinde. İstanbul, Türkiye: Istanbul University Press. https://doi.org/10.26650/PB/PS12.2019.002.022
Cipolla, N. (2015). Dünya Nüfusunun İktisat Tarihi. (5. Bs.). Çev. Gezgin, M. S., İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
Devlet Planlama Teşkilatı (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1984). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1989). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1995). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (2006). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
Doğan, S., Şanlı, B. (2003). İktisadi kalkınmada beşeri sermaye. Süleyman Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, 1, 173-196.
Güriz, A. (1975). Türkiye’de Nüfus Politikası ve Hukuk Düzeni. Ankara: Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları.
Hoşgör, Ş., Tansel, A. (2010). 2050’ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim, İşgücü, Sağlık ve Sosyal Güvenlik Sistemlerine Yansımalar. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
Murat, S. (2006). Dünden Bugüne İstanbul’un Nüfus ve Demografik Yapısı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara.
TDK. (20.01.2021). https://sozluk.gov.tr/
TÜİK. (21.02.2021). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=adrese-dayali-nufus-kayit-sistemi-sonuclari-2020-37210&dil=1