Türkiye'deki 81 İlin Kamu Tarafından Sunulan Sağlık Hizmetlerine Erişim Durumları

Bu çalışmanın amacı, sağlık hizmetlerine erişim ile ilişkili değişkenler vasıtasıyla Türkiye'deki illerin sağlık hizmetlerine erişim düzeylerinin incelenmesi ve buna göre sıralanmasıdır. Bu çalışmada kullanılan veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Sağlık Bakanlığı (SB), Kiralama Danışmanlık Merkezi (KDM) Kiralama ve Yönetim Danışmanlık Limited Şirketi ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerinden elde edilmiş ve bu verilere Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 20,0 paket programı yardımıyla Temel Bileşen Analizi (TBA) uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre sağlık hizmetlerine erişimi en yüksek iller İstanbul, Gaziantep ve Kocaeli, en düşük iller ise Bayburt, Ardahan ve Tunceli olarak bulunmuştur. Vatandaşlar -sağlık sisteminin talep boyutu-ihtiyaç duydukları sağlık hizmetlerini mümkün olan en kısa zamanda ve en yüksek kalitede, aynı zamanda maliyet etkili bir şekilde almak istemektedir. Bu nedenle sağlık hizmetlerine erişimin önündeki engelleri ve bunlardan hangilerinin daha önemli olduğunu bilmek sağlık politikalarının daha etkili üretilmesine ve kaynakların daha verimli kullanılmasına yardımcı olabilecektir. Bu çalışma kapsamında sağlık hizmetlerine erişimle ilgili bu engeller belirtilmiş ve veriler analiz edilerek iller sıralanmıştır.

Access Situation of the 81 Provinces in Turkey to Health Services Provided by Public

The objective of this study is to investigate and rank the level of provinces in Turkey through variables related with health services access. The data used in this study were taken from Turkish Statistical Institute (TURKSTAT:TUIK), Ministry of Health (MoH:SB), Leasing Consultancy Center Company (KDM) Leasing and Management Consultancy Limited Company and Social Security Institution's (SSI:SGK) statistics and these data were applied Principal Component Analysis (PCA) via Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 20,0. According to analysis results, the highest access to health services ranking belong to İstanbul, Gaziantep and Kocaeli, and the lowest belong to Bayburt, Ardahan and Tunceli. Citizen who is demand side of health system wants to take needed healthcare in shortest available time and highest quality and cost effectively ways. Therefore, knowing barriers to access to healthcare services and which of them are/is more important can help to produce more efficient health policy and use more effective resources. In this study, barriers to access to healthcare services were specified and provinces were ranked by analyzing the data.

___

  • Andersen, M. Ronald; McCutcheon, Allan, Lu Ann Aday, Y. Grace Chiu and Ralph Bell (1983), "Exploring Dimensions of Access to Medical Care", Health Services Research, 18:11 p.49-74.
  • Aday, Lu Ann and Ronald Andersen (1974), "A Framework for the Study of Access to Medical Care", Health Services Research, 9(3) p.208-220.
  • Blazer, G. Dan; Landerman, K. Lawrence, Gerda Fillenbaum, and Ronnie Horner (1995), Health Services Access and Use Among Older Adults in North Carolina: Urban vs Rural Resident, American Journal of Public Health, Vol. 85, No. 10 ss.1384-1390.
  • Çatalbaş, Mehmet Cem (2014), Temel Bileşenler Analizi ve Kanonik Korelasyon Analizi ile İmge Tanıma ve Sınıflandırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
  • Çelik, Yusuf (2011), Sağlık Ekonomisi, (Ankara: Siyasal Kitabevi).
  • Çelik, Şenol (2013), "Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergelerine Göre Türkiye'deki İllerin Sınıflandırılması", Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı: 14 (2) ss. 175-194.
  • Docteur, Elizabeth and Oxley, Howard (2003), Health-Care Systems: Lessons From The Reform Experience, OECD Health Working Papers. [https://www1. oecd.org/els/health-systems/22364122. pdf ] (25.3.2014).
  • Durusu Tanrıöver, Mine; Yıldırım, H. Hüseyin, Nihan Ready Demiray, Banu Çakır ve Erdal Akalın (2014), "Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması", Birinci Baskı, (Ankara: Sağlık-Sen Yayınları).
  • Eskiocak, Muzaffer (2007), "Aile Hekimliği Ülkemiz için Uygun Bir Hizmet Sunumu Sistemi midir?" Muzaffer Eskiocak (Ed), "Kentsel Bölgede Sağlık Örgütlenmesi: Çok Sektörlü Yaklaşım Aile Hekimliği Ülkemiz için Uygun Bir Model Midir?" İçinde (s. 12-22), (Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları).
  • Fortney, C. John; Burgess, F. James, B. Hayden Bosworth, M. Brenda Booth and J. Peter Kaboli (2011), "A Reconceptualization of Access for 21st Century Healthcare", Journal of General Internal Medicine, 26 (suppl 2) p.639-647.
  • Goins, R. Turner; Williams, A. Kimberly, W. Mary Carter, Melinda Spencer and Tatiana Solovieva (2005), "Perceived Barriers to Healthcare Access Among Rural Older Adults: A Qualitative Study", The Journal of Rural Health, Vol. 21, No. 3 p. 206-213.
  • Jones, Emily; L.Hayashi, Shi, A. Seiji, Ravi Sharma, Charles Daly and Quyen Ngo-Metzger (2013), "Access to Oral HealthCare: The Role of Federally Qualified Health Centers in Addressing Disparities and Expanding Access", American Journal of Public Health, Vol.103 No: 3 p.488-493.
  • Kalkınma Bakanlığı (2013), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011). [http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/ Yaynlar/Attachments/548/SEGE-2011. pdf] (23.03.2014).
  • Kaya, Sıdıka (1992), "Ankara Metropolitan Alanda Sağlık Hizmetlerinin Kullanı- labilirliği", Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
  • Kurt, Öner (2007), "Ülkemizde Sağlık Hizmetlerine Erişim Sorunlu Mudur? Aile Hekimleri Bu Sorunu Çözebilir Mi?", Muzaffer Eskiocak (Ed), "Kentsel Bölgede Sağlık Örgütlenmesi: Çok Sektörlü Yaklaşım Aile Hekimliği Ülkemiz İçin Uygun Bir Model Midir?" İçinde (s. 69-78), (Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları).
  • Levesque, Jean-Frederic; Harris, F. Mark and Grant Russell (2013), "Patient-Centred Access to Healthcare: Conceptualising Access at the Interface of Health Systems and Populations", International Journal for Equity in Health, p. 12-18.
  • Resmi Gazete (9 Kasım 1982, 1. Mükerrer), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Resmi Gazete (1 Temmuz 2006), Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013.
  • Russell, J. Deborah; Humphreys, S. John, Ward Bernadette, Marita Chisholm, Penny Buykx, Matthew McGrail and John Wakerman (2013), "Helping PolicyMakers Address Rural Health Access Problems", The Australian Journal of Rural Health, Vol.21, p.61-71.
  • Sağlık Bakanlığı (2007), Nereden Nereye Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı, (Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları).
  • Sağlık Bakanlığı (2013), Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2012, (Ankara: Sentez Matbaacılık ve Yayıncılık). Sağlık Bakanlığı (2014), Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Hasta Memnuniyeti 2012, (Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları).
  • World Health Organization (WHO) (1999), Health 21 The Health For All Policy Framework For The Who European Region. [www.euro.who.int/__data/assets/ pdf_file/0010/98398/wa540ga199heeng. pdf] (05.04.2014).
  • [www.tuik.gov.tr] (25.03.2014). [http://www.netyol.com/1011/turkiyeninen-zengin-illeri.html] (31.03.2014).
  • [www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/ istatistikler] (02.04.2014)