Toplu İş Sözleşmelerine Etki Eden Faktörler: 1969-2014 Arası Sektörel Bir Analiz
en büyük kuruluş olan THY ile Hava-İş arasında yapılmış bulunan toplu iş sözleşmelerinde çalışma şartlarının düzenlenmesindeki gelişimin seyri, sektörde ve ülkede yaşanan gelişmelerin toplu iş sözleşmelerinin içeriğine olan etkileri açısından değerlendirilmiştir. Burada, çalışma şartlarına ilişkin hükümlerdeki değişimler ülkenin siyasi ortamı, sendika ve işletme yönetimindeki değişimler, kanun değişiklikleri, grev faaliyetleri ve özelleştirme uygulamaları gibi faktörler çerçevesinde ele alınmıştır. Konunun incelenmesinde literatür taraması ve THY ile Havaİş arasında imzalanmış 19 adet toplu iş sözleşmesi kullanılmıştır. Sonuç olarak, bahsedilen toplu iş sözleşmelerinin çalışma koşullarını düzenleyen hükümlerin büyük kısmında yıllar içinde işçi lehine olmayan düzenlemelere gidildiği tespit edilmiştir.
Factors Affecting Collective Labour Agreements: A Sectoral Analysis Between 1969-2014
In this study, the regulation of working conditions in the collective bargaining agreements between Turkish Airlines (THY) - the largest company of Turkish air transport sector - and trade union (Hava-İş) was evaluated. Here, changes in the provisions relating to working conditions are discussed under the context of the factors such as political environment, the effects of changing in trade union’s leadersip and company’s managers, changes in legislation, strikes and privatization practices. Data was collected by literature review and 19 collective agreements which were signed between Turkish Airline and trade union (Havaİş). It is concluded that changes in the provisions regulating the working conditions in the collective agreements have been resulted against workers over time.
___
- Akbıyık, N. (2012). Sendika Üyeliği ve Sendikal
Bağlılığı Etkileyen Unsurlar. Hikmet Yurdu
Düşünce - Yorum Sosyal Bilimler Araştırma
Dergisi. Yıl 5. 5 (9). 37-64.
- Aktay, N. (1999). Bilgi Çağında Sendikacılık.
Kamu-İş. 4 (4). Ocak. 41-50.
- Aydoğanoğlu, E. (2009). Dünyada ve Türkiye’de
Sendika-Siyaset İlişkisi. Ankara: Kültür Sanat Sen
Yayınları.
- Aykaç, M. (2000). Sendikaların Geleceği.
Küreselleşme ve Yapısal Değişiklikler Açısından
Bir Analiz. Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan.
Ankara. TÜHİS. 2000. 553-596.
- Baybora, D. (2003). Sendikaların Siyasi
Faaliyetlerinin Yasal Çerçevesi. Kamu-İş. 7 (2).
2-15.
- Biçerli, K. (2007). Çalışma Ekonomisi. İstanbul:
Beta Yayınları.
- Cam, E. (2013). İşyerinde Sosyal Diyalog ve
Demokrasi. Ankara: ÇASGEM Yayınları.
- Çetik, M. ve Akkaya Y. (1999). Türkiye’de
Endüstri İlişkileri. İstanbul: Türkiye Ekonomik
ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Delican, M. (1995). Sanayileşmenin Endüstri
İlişkilerine Etkisi (Yayımlanmamış Doktora
Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü.
- Delican, M. (2006). Cumhuriyet Döneminde
Türk Endüstri İlişkileri: İşçi Sendikalarının Dünü,
Bugünü. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi.
Sayı 51. 3-45.
- Dereli, T. (1968). Toplu Pazarlık Stratejisi ve
Taktikleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi.
Sayı 19. 175-200.
- Ekin, N. (1994). Endüstri İlişkileri. İstanbul: Beta
Yayınları.
- Gernigon, B. ve Odero A. ve Guido H. (2000).
Collective Bargaining: ILO Standards and the
Principles of the Supervisory Bodies. Geneva:
ILO Publications.
- Güloğlu, T. ve Sertkan M. (2003). Yeni
Teknolojilerin Çalışma İlişkilerine Etkileri.
Kamu-İş. 7 (2). 2-13.
- Güven, S. (2001). Sosyal Politikanın Temelleri.
Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
- Hava-İş. (1979). 14. Genel Kurula Sunulan
Çalışma Raporu (20 Nisan 1977 - 29 Haziran
1979). İstanbul: Hava-İş.
- Hava-İş. (1991). 20. Genel Kurul Çalışma Raporu
(1989-1992). İstanbul: Hava-İş.
- Hava-İş. (1992). Sendikal Mücadelede Otuz Yıl.
İstanbul: Hava-İş Eğitim Dizisi 20/3.
- Hava-İş. (1994). Belgelerle THY ve HAVAŞ Toplu
İş Sözleşmeleri 1992-1994. Eğitim Dizisi 20/6.
İstanbul: Hava-İş.
- Hava-İş. (2009). 26. Olağan Genel Kurul Çalışma
Raporu (Aralık 2005 / Aralık 2009). İstanbul:
Hava-İş.
- Hava-İş. (2014). Hava-İş Sendikasının Tarihçesi
ve Olaylar İle İlgili Bilgilere İlişkin Sunum.
[http://havais.org.tr/download/49/]. (Erişim:
03.01.2014).
- Işık, V. (2009). Endüstri İlişkilerinin Yeni
Yüzü İnsan Kaynakları Yönetimi: Emeği
Örgütsüzleştirme Stratejisi. Gazi Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
11 (3). 147-176.
- Kağnıcıoğlu, D. (1999). Türkiye’de Kamu
Sektöründe İşçi Sendikacılığı ve Küreselleşmenin
Etkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
Yayınları. Yayın No: 1163.
- Kapar, R. (2007). Enformel Ekonomide
Çalışanların Örgütlenmesi ve Sendikalar. Çalışma
ve Toplum. 2007/1. 83-117.
- Kayagil, M. E. (2014). Hava Ulaştırma
Sektöründe Toplu İş Sözleşmeleri: THY Örneği.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul:
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kayagil M. E. (2015). Çalışma Şartlarının
Düzenlenmesinde Sendikaların Rolü: Türk Hava
Ulaştırma Sektörü Örneği. IV. Türkiye Lisansüstü
Çalışmalar Kongresi. Kütahya, Türkiye. 14-17
Mayıs 2015. Cilt II. 287-300.
- Kocabaş, F. (2004). Endüstri İlişkilerinde
Dönüşüm. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi. Sayı 10. 33-53.
- Koray, M. ve Topçuoğlu, A. (1987). Sosyal
Politika. İzmir: Karınca Matbaacılık.
- Kurtulmuş, N. (1996). Sanayi Ötesi Dönüşüm.
İstanbul: İz Yayıncılık.
- Kutal, M. (2005). Türk Sendikacılığını Çevreleyen
Olumsuz Koşullar. Özellikler. Çalışma ve Toplum
2. 11-26.
- Lordoğlu, K. (2004). Türkiye’de Mevcut Bazı
Sendikaların Liderlik ve Yönetim Anlayışları.
Çalışma ve Toplum 1. s. 81-96.
- Lordoğlu, K. ve Özkaplan N. (2007). Çalışma
İktisadı. İstanbul: Der Yayınları.
- Mahiroğulları, A. (2002). Küreselleşme Sürecinde
Sendikacılığın Gücündeki Değişim (Fransa
Örneği). Çimento İşveren Dergisi. 16 (4). 3-16.
- Mahiroğulları, A. (2004). Teorik Çerçevesi ve
Dünyadaki Uygulamalarıyla Sendika-Siyaset.
Sendika-Siyasal Parti İlişkisi. Marmara
Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 19 (1). 349-371.
- Selamoğlu, A. (2004). Örgütlenme Sorunu ve
Sendikal Yapıda Değişim Arayışı. Çalışma ve
Toplum. Sayı 2. 39-54.
- Seyyar, A. (2008). Sosyal Siyaset Terimleri
(Ansiklopedik Sözlük). Sakarya: Sakarya
Yayıncılık.
- Şenkal, A. (1998). Globalleşen Dünyada
Sendikalararası Rekabet. Çimento İşveren
Dergisi. 12 (5).16-26.
- Şenkal, A. (2003). İletişim Teknolojisi ve
Sendikalar (Sanal Sendika ya da İnternet
Sendikacılığı). Çimento İşveren Dergisi. 17 (1).
30-44.
- T.C. Çalışma Bakanlığı. (1973). 50 Yılda Çalışma
Hayatımız. Ankara: Çalışma Bakanlığı Yayınları.
- THY. (2008). Faaliyet Raporu 2007. İstanbul:
THY.
- Tokol, A. (1994). Türkiye’de Sendikal Hareket.
Bursa: Ezgi Kitabevi.
- Tuna, O. ve Yalçıntaş, N. (2011). Sosyal Siyaset.
İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Uçkan, B. ve Kağnıcıoğlu, D. (2009). İşçilerin
Sendikalara İlişkin Algı ve Tutumları: Eskişehir
Örneği. Çalışma ve Toplum. Sayı 3. 35-56.
- Urhan, B. (2005). Türkiye’de Sendikal
Örgütlenmede Yaşanan Güven ve Dayanışma
Sorunları. Çalışma ve Toplum. Sayı: 1. 57-88.
- Urhan, B. (2012). İşçilerin Sendikaya Üye Olma
Nedenleri ve Sendikaların Yeni Üye Kazanmaya
Yönelik Stratejileri. “İŞ, GÜÇ” Endüstri İlişkileri
ve İnsan Kaynakları Dergisi. 14 (2). 33-56.
- Urhan, B. ve Selamoğlu, A. (2008). İşçilerin
Sendikalara Yönelik Tutum ve Davranışları;
Kocaeli Örneği. Çalışma ve Toplum. Sayı 3. 171-
197.
- Yorgun, S. (2005). Küreselleşme Sürecinde Türk
Sendikacılığında Yeni Yönelişler. Çalışma ve
Toplum. Sayı 3. 137-162.