Sağlık Göstergelerine Göre Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü Ülkelerinin Kümeleme Analizi

Bu çalışma ile Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü Ülkeleri (OECD)'nin sağlık göstergelerine göre nasıl kümelendiği ve Türkiye'nin hangi OECD ülkeleri ile benzerlik gösterdiği ortaya konularak, ülkeler üzerinde birtakım değerlendirmelerde bulunmak amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan sağlık göstergelerine ilişkin veriler "Dünya Bankası Veri Tabanı'ndan alınmış ve bu verilere SPSS 20 paket programı aracılığıyla hiyerarşik kümeleme analizi uygulanmıştır. Ülkelerin kümelenmesinde farklılığı sağlayan sağlık göstergelerini ortaya koymak ve kümeler arasındaki farklılık durumunu yansıtmak için ayrıca "Kruskal-Wallis Testi" ve "Mann-Whitney U Testi" uygulanmıştır. Bu sayede, sağlık göstergelerinin kümelerle arasındaki ilişki durumu test edilmiştir. Analiz sonucunda, seçilen 12 sağlık göstergesinin 10'unda, kümeler arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Çalışmada, OECD ülkeleri sağlık göstergeleri bakımından dört kümeye ayrılmıştır. Yapılan kümeleme ve diğer istatistiksel analizlerle OECD ülkelerinin nasıl kümelendiği ve sağlık göstergeleri bakımından Türkiye'nin hangi ülkelerle benzer olduğu ortaya konulmuştur. Türkiye, nispeten sosyo-ekonomik durumu diğer ülkelere göre daha düşük olan İsrail, Meksika ve Şili ile birlikte dördüncü kümede yer almıştır. Çalışmada ayrıca ülkelerde egemen olan finansman modeli ile analiz sonucu ortaya çıkan kümeler arasında benzerlik olduğu görülmüştür. Örneğin, dördüncü kümede yer alan ülkelerin tamamında (Türkiye, Şili, Meksika, İsrail) egemen sağlık finansman modelinin zorunlu sağlık sigortası (Bismarck Modeli) olduğu, buna karşın birinci kümede yer alan Lüksemburg, Belçika ve Japonya hariç diğer 10 ülkenin tamamında egemen finansman modelinin genel vergiler (Beveridge Modeli) olduğu tespit edilmiştir

Cluster Analysis of Organization for Economic Cooperation and Development Countries According to Health Indicators

In this study, it is aimed to evaluate that how OECD countries heap together related to their health indicators and to make assessments on the countries by demonstrating which OECD countries are similar to Turkey. The data used in the study is attracted from World Bank Database and then hierarchical cluster analysis is practised to the data with statistical programme , SPSS 20 packaged software. Kruskal-Wallis test and Mann-Whitney U test are used to reveal the health indicators related to which the countries heap together and to reflect to differencies among the clusters, thus it is tested the relationship status between the health indicators and clusters. According to the analysis, significant difference is obtained in the 10 health indicators out of 12 health indicators. In the study, OECD countries are seperated to four clusters in related to health indicators. It is demostrated that how OECD countries heap together and which countries are similar to Turkey in terms of health indicators. Turkey has taken place in the fourth cluster with Isreal, Mexico and Chili. In the study, additionaly, it is found out that there is a similarity between the financing model used in the countries and the clusters cropping out after the analysis. For instance, it is detected that the funding model is mandatory health insurance (Bismarck Model) in all the countries in the fourth cluster (Turkey, Chili, Mexico, Isreal) while the funding model is general taxes (Beveridge Model) in 10 countries excluding Luxemburg, Belgium and Japan which take place in the first cluster

PDF

___

Akar, Sevda (2014), "Türkiye'de Sağlık
Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nisbi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi", Yönetim ve Ekonomi, 21(1), 311-322. Akın Ayşe ve Korkut Ersoy (2012), 2050'ye
Doğru Nüfus Bilim ve Yönetim: Sağlık Sistemine Bakış, (İstanbul: TÜSİAD). Alpar, Reha (2013), Uygulamalı Çok
Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, (Ankara: Detay Yayıncılık, 4. Baskı). Alptekin, Nesrin ve Gözde Yeşilaydın (2015), "OECD Ülkelerinin Sağlık
Göstergelerine Göre Bulanık Kümeleme Analizi ile Sınıflandırılması" İşletme Araştırmaları Dergisi, 7 (4): 137-155. Atabey, Selin Ertürk (2012), Sağlık
Sistemleri ve Politikası, (Ankara: Gazi Kitabevi, Birinci Baskı). Barlas, Emin; Şantaş, Fatih ve Ahmet Kar (2014), "Türkiye'de Bölgesel Bebek
Ölüm Hızlarının Sağlık Ekonomisi Perspektifinden Karşılaştırmalı Analizi," International Conference on Eurasian Economies 2014.
Blum, Henrik L. (1974), Planning for
Health: Development and Application of Social Change Theory, (New York: Human Sciences Press). Canadian Institute for Health Informatin (2010), Making Sense of Health Indicators:
Statistical Considerations, [https://www. usask.ca/sph/documents/Resources/ Making%20Sense%20of%20Health%20 Indicators], (12.12.2015).
Çelebi, Kemal ve Serkan Cura (2013),
"Etkinlik Göstergeleri Açısından Sağlık Sistemleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz," Maliye Dergisi, 164 (Ocak-Haziran): 47-67. Çelik, Halil Coşkun (2004), "Çok Değişkenli
İstatistiksel Yöntemlerden Kümeleme Yöntemi ve Kronik Sigara İçiciler Üzerine Bir Uygulama", Dicle Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Çelik, Halil Coşkun, ve Mustafa Kahyaoğlu (2007), "İlköğretim Öğretmen Adaylarının Teknolojiye
Kümeleme Analizi", Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(4): 571-586. Tutumlarının Çelik, Şenol (2013), "Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergelerine Göre Türkiye'deki İllerin
Üniversitesi Dergisi, 14 (2): 175-194. Doğuş Çelik, Yusuf (2012), Sağlık Ekonomisi,
(Ankara: Siyasal Kitabevi, Birinci Baskı). Doğan, Nuri ve T. Oğuz Başokçu (2010),
"İstatistik Tutum Ölçeği için Uygulanan Faktör Analizi ve Aşamalı Kümeleme Analizi Sonuçlarının Karşılaştırılması," Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2):65-71. Ergin, Işıl ve Hür Hassoy (2011),
"Bebek Ölümlülüğünde Eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye'deki Duruma Dair Bir Değerlendirme," İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 1(3):98-104. Ersöz, Filiz (2008), "Türkiye ile OECD
Ülkelerinin Sağlık Düzeyleri ve Sağlık Harcamalarının Analizi", İstatistikçiler Dergisi, 2 (2008):95-104.
Ersöz, Filiz (2009), "OECD'ye Üye
Ülkelerin Seçilmiş Sağlık Göstergelerinin Kümeleme ve Ayırma Analizi ile Karşılaştırılması", Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 29(6):1650-1659.
Filiz, Yasemin (2010), Ekonomik Büyüme ve Sağlık Harcamaları İlişkisi, Atılım
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Finansman Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. First Understanding Health Indicators. Ottawa: National Aboriginal Health Organization. Institute of Medicine of National Academies (2011), Indicators for Healthy
People 2020 Letter Report, [https://iom. nationalacademies.org/~/media/Files/
Report%20Files/2011/Leading -Health
Indicators-for-Healthy-People Leading%20Health%20Indicators%202011
%20Report%20Brief.pdf], (15.12.2015).
İslamoğlu, A. Hamdi ve Ümit Alnıaçık (2013), Sosyal Bilimlerde Araştırma
Yöntemleri, (İstanbul: Beta Yayınları, Baskı) İstanbulluoğlu, Hakan; Güleç, Mahir ve Recai Oğur (2010), "Sağlık Hizmetlerinin
Finansman Yöntemleri", Dirim Tıp Gazetesi, Sayfa 86-99. Karabulut, Kerem (1999), "Sağlık Harcamaları
Karşılaştırılması", Ankara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1):, 152. Göstergelerinin OECD (2015a), OECD Database, https://data.oecd.org/healthres/health- spending.htm], (20.11.2015).
OECD (2015b), [http://www.oecdbetterlifei ndex.org/#,2015], (26.11.2015).
Özgen, Nurettin ve Halil Coşkun Çelik (2008), "Üniversite Öğrencilerinin
Coğrafya Dersine Yönelik Tutumlarının Kümeleme Analizi ile Belirlenmesi: Siirt Eğitim Fakültesi Örneği", Marmara Coğrafya Dergisi, 17:67-78. Öztürk, Zekai ve Esma Tuğba Karakaş (2015), "Avrupa Birliği'ne Üye Ülkelerde
Sağlık Sistemleri Yönetim ve Organizasyon Yapısı Almanya, Fransa, İrlanda ve İngiltere Örnekleri," Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(2): 39-59. Pekten, Ali (2006), "Genel Sağlık
Sigortası Sistemi ve Getirdiği Yenilikler", Sayıştay Dergisi, 61:119-138. Roberts, Marc J.; Hsiao, William Berman, Peter ve Michael R. Reich (2004), Sağlık
Reformun Doğru Yapılması, Performans ve Hakkaniyetin Geliştirilmesi İçin Bir Kılavuz, (Ankara: Onur Matbaacılık Ofset Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti.). Romesburg, H. Charles (2004), Cluster
Analysis for Researchers, (North Carolina: Lulu Press). Sargutan, Erdal (2006), Karşılaştırmalı
Sağlık Sistemleri, (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları). Schirnding, Yasmin Von (2002), Health in Sustainable Development Planning:
The Role of Indicators, (Geneva: World Health Organization). Somunoğlu, Sinem (2012), "Sağlık
Kurumları Yönetimi", Sağlık-Sağlık Hizmetleri ve Türk Sağlık Sistemi, (Ed: Mehtap Tatar) Açık Öğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir, 2-25. SOSYAL GÜVENLİK DERGİSİ o JOURNAL OF SOCIAL SECURITY o 2016 / 1
Şerefoğlu, Ökkeş Arslan (2007), Kahramanmaraş'ın
Göstergeleri Açısından Türkiye ile Karşılaştırılması, Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Projesi. Temel Sağlık Kahramanmaraş The World Bank (2015), The World Bank
Data, [http://data.worldbank.org/turkish], (15.09.2015).
U.S. Centers for Disease Control and Prevention (2013), Community Health
Assessment for Population Health Improvement: Resource of Most Frequently Recommended Health Outcomes and Determinants, Atlanta, GA: Office of Surveillance, Epidemiology, and Laboratory Services. Uçar, Nezihe (2014), "SPSS Uygulamalı
Çok değişkenli İstatistik Teknikleri", Kümeleme Analizi (Cluster Analysis), (Ed: Şeref Kalaycı), (Ankara: Asil Yayıncılık). World Health Organisation (2015b),
World Health Organization Database," http://www.who.int/hia/evidence/doh/ en/], (15.11.2015).
World Health Organization (2015a), 2015
Global Reference List of 100 Core Health Indicators, USA. Yaz, Hüseyin Fatih (2014), "Çok Değişkenli
İstatistiksel Yöntemlerden - Kümeleme Analizi: SPSS ile Bir Uygulama," [https:// www.academia.edu/7276743/%C3%87ok_
De%C4% 9Fi%C5%9Fkenli_%C4%B0s tatistiksel_Y%C3%B6ntemlerden__K% C3%BCmeleme_Analizi_SPSS_ile_bir_ uygulama], (28.01.2016).
Yıldırım, Hasan Hüseyin (2012), "Sağlık
Sigortacılığı", Sağlık Harcamaları ve Sağlık Finansmanı, (Ed: Hasan Hüseyin Yıldırım), Eskişehir, Açık Öğretim Fakültesi. Yurdadoğ, Vural (2007), "Türkiye'de Sağlık
Harcamalarının Finansmanı ve Analizi," Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1): 591-610.