İnsana yakışır iş kavramı bağlamında Türkiye'de ev hizmetinde çalışan kadınlar

1999 yılında ILO tarafından gündeme getirilen ve ILOnun temel hedefi haline gelen insana yakışır iş kavra- mı istihdam, sosyal koruma, çalışma yaşamına ilişkin temel haklar ve sosyal diyalog olmak üzere dört temel hedef üzerine kurulmuştur. Bugün tüm dünyada ve Türkiyede insana yakışır işler yaratmada önemli sorunlar yaşanmaktadır. Türkiyede özellikle kadınlar erkeklere göre insana yakışmayan işlerde daha çok istihdam edilmektedirler. Türkiyede kadınlar daha çok enformel sektörde, düşük ücretlerle, güvencesiz bir şekilde ve kötü koşullarda çalışmaktadır. Ayrıca ülkemizde kadınların daha çok eğitim, bakım, temizlik işlerininaldığı hizmetler sektöründe çalıştığı görülmektedir. Son yıllarda Türkiyede ev hizmetinde çalışma da yaygın bir istihdam alanı haline gelmektedir. Ancak Türkiyede ev hizmetinde çalışanların, güvencesizlik, düşük gelir, örgütlenememe ve çalışma süreleri vb. birçok sorunları bulunmaktadır. Bu çalışma ile Türkiyedehizmetinde çalışan kadınlar için insana yakışır iş açığının ulaştığı boyutlar incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda, Türkiyede insana yakışır iş açığının en belirgin ve derin olarak ev hizmetinde çalışan kadınlarda görüldüğü ve bu yüzden de ILOnun ev işçileri için insana yakışır iş sözleşmesinin acil olarak imzalanmasıuygulanması gerekliliği tespit edilmiştir.

Domestic women worker in Turkey in the context of decent work

The concept of decent work was launched in 1999 as a main goal which based on four components including employment, social protection, fundamental rights of working life and social dialogue by ILO. Presently, the creation of decent work has serious problems in Turkey and all over the world. Especially, womenemployed indecently in the informal sector with low wages and insecurity at poor conditions than menTurkey. Additionally, women are mostly employed in service sector such as in education, care and cleaning services. And recently, there has been an increase at insecure, low-waged, disorganized home-based workTurkey. The purpose of this study is to examine the dimensions of decent work deficit for women at home- based work. At the end of the study, it is possible to say that the decent work deficit for women at home-based work is the most profound and prominent case. Therefore, the ratification and validation of the convention about decent work for domestic workers is a necessity.

PDF

___

Adam, George (2006), Controversy Over Effectiveness of New Household Service Cheque, http://www.eiro.eurofound. ie/2006/02/feature/at0602202f.html (02.05.2008).
Anker, Richard, Igor Chernyshev, Philippe Egger, Farhad Mehran and Joseph Ritter (2002), Measuring Decent Work With Statistical Indicators, Working Paper No.2, Policy Integration Department, Statistical Development and Analysis Group, ILO, Geneva.
Akyiğit, E. (2005), İş Hukuku, (Seçkin Yayıncılık), 4. Basım, Ankara.
Çetinkaya, E. ve S. Yıldırımalp (2012), İnsana Yakışır İş Bağlamında Türkiye İşgücü Piyasasında Kadınların Durumu, Bilgi Dergisi, S:24, 2012 Yaz, ss:153- 172.
Çetinkaya, E. ve S. Yıldırımalp (2010), Türkiyede Kadınların Kayıt Dışı İstihdamdaki Durumu, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 4-5, Kasım 2009-Şubat 2010, ss. 75-86.
Erdut, Zeki (2003), Küreselleşme Bağlamında Uluslararası Sosyal Politika ve Türkiye (Dokuz Eylül Yayınları), 2. Basım, Kasım, İzmir.
Erdem, Z., L. Şahin, (2008), Ev Hizmetlerinde Yabancı İşgücü İstihdamı, Kamu-İş, C:10, Sayı 2, ss.43-78.
Erdoğdu, S., G. Toksöz (2012), Türkiyede Ev İşçileri Taslak Raporu, Aralık, Ankara.
Eurofund (2005), European Foundation for The Improvement of Living and Working Conditions, Employment in Household Services, http://www. eurofound.europa.eu/pubdocs/2001/02/ en/1/ef0102en.pdf.
Evid-Sen (2012), ILO İnsana Yakışır İş Konferansı Bilgi Notu, Aralık, Ankara.
Ghai, Dharam (2003), Decent Work: Concept and Indicatiors, International Labour Review, Vol. 142, No. 2, ss. 113-145.
Gül, Songül Sallan (2005), Türkiyede Yoksulluğun Kadınsılaşması, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 38, Sayı 1, Mart ss. 25-43.
Güzel, Ali ve Ali Rıza Okur (2004), Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 10. Bası, (Beta Yayınları), Ekim, İstanbul.
ILO (1999), Report of the Director- General: Decent Work, 87th Session, Geneva, June 1999.
ILO (2001), Report of Director-General: Reducing The Decent Work Deficit-A Global Challenge, 89th Session, Geneva, June 2001.
ILO (2008), Global Employment Trends The Challenge Of A Job Recovery, Geneva http://www.ilo.org/public/ english/employment/strat/download/ get08.pdf.
ILO (2009), Global Employment Trends for Women Report (GET), Mart, Geneva.
ILO (2011), 189 Sayılı Ev İşçileri İnsana Yakışır İş Sözleşmesi Erişim: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/ public/---ed_protect/---protrav/---travail/ documents/publication/wcms_209877. pdf.
ILO (2013), Domestic Workers Across The World: Global and Regional Statistics and The Extent of Legal Protection, ILO, Geneva.
Işığıçok, Özlem (2005), XXI. Yüzyılda İstihdam ve İnsana Yakışır İş, Bursa.
Işığıçok, Özlem (2009), Küreselleşme Sürecinde İnsana Yakışır İş, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı:(2009), ss. 307-331. 56
Kalaycıoğlu, S. ve Helga Rittersberger- Tılıç (1998), İş İlişkilerine Kadınca Bir Bakış: Ev Hizmetinde Çalışan Kadınlar, (Edt. Ayşe Berktay), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul, Türkiye İş Bankası, 18.
Karaca, Nuray Gökçek ve F. Kocabaş (2009), Ev Hizmetlerinde Çalışanların Karşılaştıkları Sorunların Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Kamu-İş, C.10, S:4, ss.161-176.
Karadeniz, O. (2012), Dünyada ve Türkiyede İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği, Çalışma ve Toplum, Sayı 34, ss.15-72.
Karadeniz, O. (2011), Türkiyede Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik, Çalışma ve Toplum, 2001/2, ss.83-127.
Karadeniz, O. (2008), Ev Hizmetlerinde Çalışanlar ve Sosyal Koruma Sorunu, II.Çalışma Yaşamı Kongresi, İş Müfettişleri Derneği, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fak., Sosyal Politika Araştırma Merkezi, 26-27 Nisan, ss.176-204.
Kapar, Recep (2004), Uygun İş Bağlamında Çalışan Yoksullar, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 48, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları), ss. 185-204.
Kapar, Recep (2007), Uygun İş Açığı: İnsana Yaraşmayan İşler, Türk Tabipleri Birliği, Mesleki ve Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ocak-Şubat-Mart-2007, ss.2-10.
KEİG (2009), Türkiyede Kadın Emeği ve İstihdamı-Sorun Alanları ve Politika Önerileri, KEİG Yayınları Dizisi: Rapor, Nisan 2009, http://www.keig.org/ yayinlar.aspx (02.07.2013).
Mateman S., Renooy, P. H. (2001), Undeclared Labour In Europe Towards An Integrated Approach of Combatting Undeclared Labour Final Report, http:// www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/-- -ed_dialogue/---lab_admin/documents/ genericdocument/wcms_116069.pdf.
Okur, Ali Rıza (2004), Ev Hizmetlerinde (İşlerinde) Çalışanların Sigortalılığı, Kamu İş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:7 Sayı:3, ss.347-368.
Özkaplan, Nurcan (2009),Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi,Toplum, 2009/2, ss.15-24. Duygusal Çalışma ve
Özyeğin, G. (2005), Başkalarının Kiri, Kapıcılar, Gündelikçiler ve Kadınlık Halleri, (İletişim Yayınları).
Palaz, Serap (2005), Düzgün İş (Decent Work) Kavramı ve Ölçümü: TürkiyeOECD Ülkelerinin Bir Karşılaştırması, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 50 (2005), ss. 479-505. ve
Ramırez-Machado, J. M. (2003), Domestic Work, Conditions of Work and Employment: A Legal Perspective, Conditions of Work and Employment Series No.7, ILO, Geneva http://www. ilo.int/wcmsp5/groups/public/---ed_ protect/---protrav/---travail/documents/ publication/wcms_travail_pub_7.pdf.
Rıttersberger-Tılıç, Helga ve S. Kalaycıoğlu (2012), Çocuk ve Yaşlı Bakıcıları: Enformel Sektördeki Kadınlar, içinde Türkiyede Refah Devleti, Der: S. Dedeoğlu, A. Y. Elveren, İstanbul.
Sengenberger, Werner (2001), Decent Work: The International Labour Organization Agenda, Dialogue and Cooperation, 2/2001.
SOSYAL-İŞ Sendikası (2010), 8 Martın 100. Yıldönümünde Türkiyede ve Dünyada Kadın Emeği ve İstihdamı Raporu, http://www.sendika.org/yazi. php?yazi_no=29650 (31.05.2013).
Suğur, N., S. Suğur, T. Gönç Savran (2008), Türkiyede Orta Sınıfın Mazbut Hizmetkarları: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Çocuk Bakıcıları, SBF Dergisi, 63/3, ss.161-183.
Süzek, S. (2005), İş Hukuku, (Beta Yayıncılık), İstanbul.
TİSK (2003), Düzgün İş (Decent Work), Hakkındaki IOE Görüşü, Şubat 2003, İşveren Dergisi Eki.
Toksöz, G., Ş. T Özşuca, B. C. Ataman, İ. Savcı, G. Fişek, S. Erdoğdu, D. Kutlu, E. Hacısalihoğlu (2014), Ev İşçilerinin Sigortalanmasına Dair Açıklama, http:// spaum.politics.ankara.edu.tr/?p=672 (10.05.2014).
Trebilcock, Anne (2005), Decent Work and The Informal Economy, UNU- WIDER Discussion Paper, No: 2005/04.
Tunçomağ, K. ve T. Centel (2003), İş Hukukunun Esasları, (Beta Yayınları), İstanbul.
Tunçomağ, K. (1990), Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş, (Beta Yayınları), İstanbul.
TÜİK (2014), Hane Halkı İşgücü İstatistikleri, İnternet Veri Tabanı, www. tuik.gov.tr (18.04.2014).
TÜRK-İŞ (2010), Ev Hizmetlerinde Çalışanlar İçin İnsan Onuruna Yakışır İş, Sayı: 389, Mayıs-Haziran, ss.90-92.
Uçar, Ceren (2011), Kadın Yoksulluğu ile Mücadelede Sosyal Politika Araçları ve Etkinlikleri, Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
Yıldırımalp, Sinem (2014), Türkiyede Ev Hizmetinde Çalışanların Sorunları, Karabük SBE Dergisi, Mart 2014, Cilt 4, Sayı 1, ss.45-59.
Yıldırımalp, Sinem (2011), Kadının Yoksullukla Mücadelede Belirlediği Bir Strateji Olarak Ev Hizmetinde Çalışma, Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi.