Akılcı İlaç Kullanımında Sağlıklı Yaşam Becerilerinin Etkisi

İlaçların sağlık ve sosyal sistem içindeki önemi onların akılcı kullanımını zorunlu kılmaktadır. Çalışmada, Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımına ilişkin farkındalık düzeyi ile sağlıklı yaşam becerileri ölçülerek, akılcı ilaç kullanımı ile sağlıklı yaşam becerileri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesindeki 344 öğrenci araştırma kapsamında değerlendirilmiştir. Öğrencilerin akılcı ilaç kullanımı ve sağlıklı yaşam becerilerinin iyi düzeyde olduğu, kronik hastalığa sahip olma oranı %7,3 iken %9,6’sının düzenli ilaç kullandığı ve %1,7’sinin sakinleştirici kullandığı saptanmıştır. En sık kullanılan ilaç türü %57,3 oranı ile ağrı kesicidir. Akılcı ilaç kullanımı ile sağlıklı yaşam becerileri ve alt boyutları arasındaki ilişkiye bakıldığında, akılcı ilaç kullanımı ile sağlığa verilen önem boyutu ve sağlık önceliği arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Çalışma sonucuna göre kişilerin sağlıklı yaşam becerileri geliştirilerek akılcı ilaç kullanımı da geliştirilebilir. Toplumun tüm kesimlerinde akılcı ilaç kullanımı ile sağlıklı yaşam becerilerinin birey, toplum, sağlık ve sosyal politikalar açısından öneminin içselleştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülmelidir.

The Effect of Healthy Life Skills on Rational Drug Use

The importance of drugs in the healthcare and social system necessitates the rational use of them. The aim of the study was to determine the relationship between rational drug use and healthy life skills by measuring the level of awareness of rational drug use and healthy life skills of the students of the Faculty of Health Sciences. This study was carried out with 344 university students. It was found that students had good levels of rational drug use and healthy lifestyle skills, while 7.3% had chronic disease, 9.6% used regular medications and 1.7% used tranquilizers. It was determined that the most commonly used type of drug was painkiller with a rate of 57.3%. Results suggested there was a significant relationship between rational drug use and the importance given to health and priority of health. Overall, it was concluded that rational drug use could be improved by enhancing the healthy life skills of the people. Further studies may be carried out to reveal the importance of the internalization of healthy life skills with rational drug use by individuals, society, healthcare systems, and social policies.

PDF

___

Abacıgil, F., Turan, S. G., Adana, F., Okyay, P. ve Demirci, B. (2019). Rational Use of Drugs Among Inpatients and its Association with Health Literacy.Meandros Medical and Dental Journal. 20(1). 64. doi: 10.4274 / meandros . galenos . 2018 . 35119 .
Abubakar, A. R., Simbak, N. B. ve Haque, M. (2014). Knowledge, Attitude and Practice on Medication Use and Safety Among Nigerian Postgraduate-Students of Unisza, Malaysia. int J Pharm Res. 6(4). 104-110.
Akıcı, A. ve Kalaça, S. (2013). Topluma Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı. SGK Yayın. 93.
Bardhan, I., Chen, H. ve Karahanna, E. (2020). Connecting Systems, Data and People: Amultidisciplinary Research Roadmap for Chronic Disease Management.Management Information Systems Quarterly. 44(1). 185-200. doi: 10.25300/MISQ/2020/14644.
Barutçu, İ. A., Tengilimoğlu, D. ve Naldöken, Ü. (2017). Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği.Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.19(3). 1062.
Benmarhnia, T., Dionne, P. A., Tchouaket, É., Fansi, A. K. ve Brousselle, A. (2017). Investing in a Healthy Lifestyle Strategy: İs it Worthit? International Journal of Public Health. 62(1). 3-13. doi: 10.1007/s00038-016-0884-y.
Bian, C., Xu, S., Wang, H., Li, N., Wu, J., Zhao, Y., Peng, L. ve Lu, H. (2015). A Study on the Application of the Information-Motivation-Behavioral Skills (IMB) Model on Rational Drug Use Behavior Among Second-Level Hospital Outpatients in Anhui, China.Plos One. 10(8). doi: 10.1371/journal.pone.0135782.
Bozhüyük, A., Özcan, S., Kurdak, H., Akpınar, E., Saatçı, E. ve Bozdemir, N. (2012). Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Aile Hekimliği. TJFMPC. 6. 13-21.
Chauhan, I., Yasir, M., Kumari, M. ve Verma, M. (2018). The Pursuit of Rational Drug Use: Understanding Factors and Interventions.Pharmaspire. 10(2). 48-4.
Çağlayan, Ç. ve Yılmaz, F. (2016). Yaşlılarda Sağlıklı Yaşam Tarzının Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri.Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 20(4). 129-140.
Çelebi, E., Gündogdu, C. ve Kızılkaya, A. (2017). Determination of Healthy Lifestyle Behaviors of High School Students.Universal Journal of Educational Research. 5(8). 1279-1287. doi: 10.13189/ujer.2017.050801.
Demirtaş, Z., Dağtekin, G., Sağlan, R., Alaiye, M., Önsüz, M. F. ve Işıklı, B. (2018).Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği Geçerlilik ve Güvenilirliği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 3(3). 37-46.
Duran, Ü., Öğüt, S., Asgarpour, H. ve Kunter, D. (2017). Sağlık Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam BiçimiDavranışlarınınDeğerlendirilmesi.AdnanMenderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri FakültesiDergisi. 2(3). 138-147.
Egger, G., Stevens, J., Binns, A. ve Morgan, B. (2019). Psychosocial Determinants of Chronic Disease: Implications for Lifestyle Medicine. American Journal of Lifestyle Medicine. 13(6). 526-532. doi: 10.1177/1559827619845335.
Ekenler, Ş. ve Koçoğlu, D. (2016). Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları.Journal of Hacettepe University Faculty of Nursing. 3(3).
Erzincanlı, S., Zaybak, A. ve Khorshıd, L. (2015). Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Zaman Yönetimi Becerileri.Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi.31(2). 8-25.
Fujishiro, K. ve Heaney, C. A. (2017). “Doing What I Do Best”: The Association Between Skill Utilization and Employee Health With Healthy Behavior as a Mediator.Social Science & Medicine. 175. 235-243. doi: 10 . 1016 / j . socscimed . 2016 . 12 . 048 .
Genç, A. ve Karaman, F. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Sağlıklı Yaşam Becerileri Ölçeği'nin Geliştirilmesi.İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. (7). 656-669.
Guo, S., Chen, S., Du, W., Sun, W., Guo, X. ve Ju, X. (2020, January). Identifying the Effects of the Rational Drug Use System Im-Plementation on Medical Quality. InJournal of Physics: Conference Series (Vol. 1437. No. 1, p. 012061). doi: 10.1088/1742-6596 / 1437 / 1 / 012061 .
Gündoğar, H. S. ve Kartal, S. E. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkındaki Görüşleri.Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi. 1(1). 25-34.
Hacıhasanoğlu, R., Yıldırım, A., Karakurt, P. ve Sağlam, R. (2011). Healthy Lifestyle Behaviour in University Students and Influential Factors in Eastern Turkey.International Journal of Nursing Practice. 17(1). 43-51. Doi : 10 . 1111 / j.1440-172X.2010.01905.
Hatipoğlu, S. ve Özyurt, B. C. (2016). Manisa İlindeki Bazı Aile Sağlığı Merkezlerinde Akılcı İlaç Kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 15(4). 1-8.
Hoying, J., Melnyk, B. M., Hutson, E. ve Tan, A. (2020). Prevalence and Correlates of Depression, Anxiety, Stress, Healthy Beliefs,and Lifestyle Behaviors in First‐Year Graduate Health Sciences Students.Worldviews on Evidence‐Based Nursing. doi . org / 10. 1111 / wvn . 12415 .
lhan, B. ve Öztürk, G. B. (2015). Yaşlı ve Akılcı İlaç Kullanımı.Turkiye Klinikleri J Geriatr-Special Topics. 1(1). 1-7.
Kalkınma Bakanlığı (2014). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. İlaç Çalışma Gurubu Raporu. Yayın No: KB: 2894- ÖİK: 735. Ankara.
Karaca, T. ve Aslan, S. (2019). Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Durumu Algılarının ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi.Kayserili, A. ve Kıyak, M. (2019). İlaç Sektöründe Ar-Ge Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi.Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi. 43(3). 239-258.
Kshirsagar, N. A. (2016). Rational Use of Medicines: Cost Consideration & Way Forward.The Indian Journal of Medical Research. 144(4). 502. doi: 10.4103/0971-5916.200901.
Lehne, G., Zeeb, H., Pischke, C. R., Mikolajczyk, R., Bewick, B. M., McAlaney, J. ve Kalina, O. (2018). Personal and Perceived Peer Use and Attitudes Towards Use of Non-Prescribed Prescription Sedatives and Sleeping Pills Among University Students in Seven European Countries.Addictive Behaviors. 87.17-23. doi: 10.1016/j.addbeh.2018.06.012.
Lukali, V. ve Michelo, C. (2015). Factors Associated with Irrational Drug Use At A District Hospital in Zambia: Patient Record-Based Observations.Medical Journal of Zambia. 42(1). 25-30.
OECD (2020). Pharmaceutical Spending (indicator). doi: 10.1787/998febf6-en (Accessed on 22 May 2020).
Özatik, F. Y., Babaoğlu, Ü. T., Şen, M., Yurter, K., Akcan, Ç., Çevik, B. ve Altıntaş, G. (2018). Akılcı İlaç Kullanımının Üniversite Öğrencileri ArasındaYaygınlaştırılmasında Akran Grubu Eğitimlerinin Etkisi.SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 25(3). 256-264.
Sabbah, I., Sabbah, H., Khamis, R., Sabbah, S. ve Droubi, N. (2013). Health Related Quality of Life of University Students in Lebanon: Lifestyles Behaviors and Socio-Demographic Predictors. Health. 5. 1-12. doi:10.4236/health.2013.57A400.
Sağlık Bakanlığı (2011). Refik Saydam Başkanlığı, Hıfzıssıhha Merkezi; Müdürlüğü, Hıfzıssıhha Mektebi. Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı.Araştırma Serisi 9. (Ed) Akdağ R. Sağlık Bakanlığı Yayın. 856. 1-84.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019). İlaç Sektörü Raporu 2019. Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi. [ https:// www . sanayi . gov . tr / plan – program – raporlar – ve – yayinlar / sektor - raporlari/mu0303011405] (Erişim: 12 Mayıs 2020)
Saygılı, M., Özer, Ö. ve Uğurluoğlu, Ö. (2015). Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi.Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi.8(3). 162-70.
Schlichthorst, M., Sanci, L. A., Pirkis, J., Spittal, M. J. ve Hocking, J. S. (2016). Why Do Men go to the Doctor? Socio-Demographic and Lifestyle Factors Associated with Healthcare Utilisation Among a Cohort of Australian Men. BMC Public Health. 16(3). 1028. doi: 10.1186/s12889-016-3706-5.
Shaheen, A. M., Nassar, O. S., Amre, H. M. veHamdan-Mansour, A. M. (2015). Factors Affecting Health-Promoting Behaviors of University Students in Jordan. Health.7(01). 1. doi: 10.4236/health.2015.71001.
Sisay, M., Mengistu, G., Molla, B., Amare, F. veGabriel, T. (2017). Evaluation of Rational Drug use Based on World Health Organization Core Drug Use Indicators in Selected Public Hospitals of Eastern Ethiopia: A Cross Sectional Study.BMC Health Services Research. 17(1). 161. doi: 10.1186/s12913-017-2097-3.
SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) (2020). 2019 Faaliyet Raporu [ http:// www . sp . gov . tr / upload/xSPRapor/files/Bx4u8+3RVTc_SGK_2019_Faaliyet_Raporu.pdf](Erişim: 15 Mayıs 2020)
Sürmelioğlu, N., Kıroğlu, O., Erdoğdu, T. ve Karataş, Y. (2015). Akılcı Olmayan İlaç Kullanımını Önlemeye Yönelik Tedbirler.Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 24(4). 452-462.
Şantaş, F. ve Demirgil, B. (2017). Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Bir Araştırma.İşletme Bilimi Dergisi.5(1). 35-48.
Şemin, S. (1998).Sosyal ve Ekonomik Yönleriyle İlaç. Türk Tabipleri Birliği.T.C. Cumhurbaşkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2019). 2018 Yılı Genel Faaliyet Raporu[http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/06/2018-Genel-Faaliyet-Raporu.pdf ].
Tirodimos, I., Georgouvia, I., Savvala, T. N., Karanika, E. ve Noukari, D. (2009). Healthy Lifestyle Habits Among Greek University Students: Differences By Sex and Faculty of Study.EMHJ-Eastern Mediterranean Health Journal. 15 (3). 722-728.
TEB (Türk Eczacıları Birliği) (2018). Sağlık İlaç ve Eczacılık İstatistikleri Yıllığı. [ https://dergi . tebeczane.net/public html/kitaplar/index.htm]. (Erişim: 10 Mayıs 2020).
Uğrak, U., Teke, A., Cihangiroğlu, N. ve Uzuntarla, Y. (2015). Kardiyoloji Kliniğinde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Tutumları.TAF Preventive Medicine Bulletin. 14(2). 137-144.
Ulusoy, H. (2015). Probleme Dayalı Öğrenim ile Akılcı İlaç Kullanımı Eğitimleri.Tıp Eğitimi Dünyası. 14(42). 43-48.
Wang, D., Xing, X. H. ve Wu, X. B. (2013). Healthy Lifestyles of University Students in China and Influential Factors.The Scientific World Journal. doi: 10.1155/2013/412950.
World Health Organization. (2006).The Role of Education in the Rational Use of Medicines (No. Technical Publication No. 45).
WHO Regional Office for South-East Asia.WHO (World Health Organization) (2007). Progress in the Rational Use of Medicines. A60/24. 1-4.
WHO (World Health Organization) (2012).The Pursuit of Responsible Use of Medicines: Sharing and Learning From Country Experiences (No. WHO/EMP/MAR/2012.3). World Health Organization