TÜRKİYE’DE DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜMÜN SOSYAL YANSIMALARI VE YAŞLILIK
Türkiye’de 1990’li yılardan itibaren yaşlı nüfus hızla artmaktadır. Ülkemizde nüfusun yaşlanması yaşlıları diğer yaş gruplarına kıyasla daha fazla etkilemektedir. Yaşlıların sosyal konumlarındaki değişime dikkat çekmektedir. Bu değişim yaşlıların aile ilişkileri, sosyal etkileşimleri ve ekonomik durumlarına kadar birçok alanda kendini göstermektedir. Bu çalışmada Türkiye’de nüfusun yaşlanmasının yaşlıların toplumsal görünümlerine nasıl yansıdığını ortaya çıkarmak hedeflenmektedir. Bu amaç doğrultusunda ülkemizdeki bu demografik dönüşümün yaşlıların cinsiyet dağılımını, yaşam biçimlerini, sağlık durumlarını nasıl etkilediği incelenmektedir. Yöntem olarak mevcut alan yazınındaki kaynaklar taranmış ve istatistiksel verileri içeren ikincil kaynaklar incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda Türkiye’de kadın yaşlıların oranının erkeklerden fazla olduğu tespit edilmiştir. Dünyadaki genel eğilime uyan biçimde ülkemizde de yalnız yaşayan yaşlıların sayısı artmaktadır. Yaşlıların yaşam süreleri uzaması Türkiye’de ileri yaşlı dönemindekilerin oranını arttırmaktadır. Bu durum ülkemizde bağımlı yaşlıların sayısını artırmaktadır. Ülkemizde yaşam sürelerinin artması kronik sağlık sorunlarını yoğunlaştırmaktadır. Yaşlı bakımında ailenin yanında kamu ve özel sektöre daha fazla rol düşmektedir. Bunlarla birlikte Türkiye’de yaşlı yoksulluğu giderek daha fazla görünür olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler:
Sosyal demografi, yaşlılık sosyolojisi, yaşlanma
SOCIAL REFLECTIONS OF DEMOGRAPHIC TRANSFORMATION FOR OLDER PEOPLE IN TURKEY
The elderly population is rapidly increasing in Turkey since the 1990s. The aging of the population in our country affects the elderly more than the other age groups. The change in social positions of the elderly is remarkable. This change manifests itself in many areas of the elderly, including family relationships, social interactions and economic situations. This study aims to reveal how the social outlook of the elderly population aging is reflected in Turkey. For this purpose, this demographic change in our country is concerned with the gender distribution of the elderly, their lifestyles and how they affect their health status. In this study literature review has been used as a method. Secondary sources including statistical data were examined. The result of this study is that elderly women in Turkey is greater than the proportion of elderly men. The number of elderly living alone in Turkey is increasing in accordance with the general tendency in the world. The prolongation of the life span of the elderly increases the proportion of the advanced age in Turkey. This situation increases the number of dependent older people in Turkey. The increase in life expectancy in our country intensifies chronic health problems. In elderly care, there is more role in public and market as well as family. Along with these, it said that elderly poverty is increasingly more visible in Turkey
Keywords:
Social demography, sociology of aging, old age,
___
- Baran, A G. (2012). Aile ve Yaşlanma. Kasapoğlu, A. ve Karkıner, N. (Ed.) Aile Sosyolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları.
- Baran, A G. (2018 a). Demografya I. Canatan, A. ve Özmete, E (Ed.). Temel Gerontoloji. Anlara: Hedef CS Basım Yayın.
- Baran, A G. (2018 b). Demografya II. Canatan, A. ve Özmete, E. (Ed.). Temel Gerontoloji. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
- Baran, A G. ve Sarıtaş, C T. (2018). Yaşlılıkta Yaşam Düzeni. Canatan, A. ve Özmete, E. (Ed.). Temel Gerontoloji. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
- Başak, M., Gölgeçen, Y. ve Güneş, G. (2015). Yaşlılık Dönemi Hastalıkları ve Sosyal Hizmet. Ceylan, H. (Ed.). Modern Hayat ve Yaşlılık. Ankara: Nobel.
- Bottomore, T B. (1997). Toplumbilim. (Çev.) Oskay, Ü. İzmir: Doğan Yayınevi.
- Canatan, A. (2018). Gerontolojiye Giriş. Canatan, A. ve Özmete, E. (Ed.). Temel Gerontoloji. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
- Canatan, A. (2008) Sosyal Yönleriyle Yaşlılık. Ankara: Palme Yayıncılık.
- Ceylan, H. Ayar, M. ve Günel, Z. (2015). Küresel ve Yerel Perspektiften Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar ve Uygulamalar. Şentürk M. ve Ceylan, H. (Ed.). İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durum Araştırması. İstanbul: Açılım Kitap.
- Ceylan, H., Kurtkapan, H. ve Turan, B. (2015). Literatür: Türkiye’de Yaşlıların Yaşam Durumları. Şentürk M. ve Ceylan, H. (Ed.). İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durum Araştırması. İstanbul: Açılım Kitap.
- Danış̧, M Z. (2009). Türkiye’de Yaşlı Nüfusun Yalnızlık ve Yoksulluk Durumları ve Sosyal Hizmet Uygulamaları Açısından Bazı Çıkarımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 67-84.
- Demirbaş, H. (2018). Yaşlılıkta Sosyal İlişkiler. Canatan, A. ve Özmete, E. (Ed.). Temel Gerontoloji. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
- DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2007). Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı. Ankara: Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
- Durgun, B ve Tümerdem, Y. (1999). Kentleşme ve Yaşlılara Sunulan Hizmetler. Geriatri Dergisi, 2(3), 115–120.
- Erol, M T. (2012). Avrupa Birliği’nde Nüfusun Yaşlanması Ve Sağlık Harcamalarına Etkisi. Sosyal Güvence Dergisi, (1)
- EYH (2014). Türkiye’de Yaşlılara Hizmet Veren Kuruluşlar. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
- Gökçe Kutsal, Y. (2016). Sağlık ve Yaşlılık. Ceylan, H. (Ed.). Yaşlılık Sosyolojisi. İstanbul: Nobel.
- Hablemitoğlu, Ş. (2016). Yaşlanmanın Kadınlaşması. Ceylan, H. (Ed.). Yaşlılık Sosyolojisi. İstanbul: Nobel.
- Johnson, P. ve Zimmerman, C. E. (1993). Labor Markets in an Ageing Europe. Cambridge: Cambridge University Press.
- Kalaycıoğlu, S. (2003). Yaşlılar ve Yaşlı Yakınları Açısından Yaşam Biçimi Tercihleri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
- Karataş, S. (2000). Sosyal Değişme ve Yaşlılık. Işıkhan, V. ve Erkan, G. (Ed.). Antropoloji ve Yaşlılık. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Konak, A. ve Çiğdem, Y. (2005). Yaşlılık Olgusu: Sivas Huzurevi Örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 23-63.
- Marcoen, A., Peter G C. ve Ann, O. (2007). Psychological Ageing. Bond, J., Peace, S., Dittmann-Kohli, F. ve Westerhof, G. (Ed.). Ageing in Society: European Perspectives on Gerontology. (3rd ed.). Los Angeles: Sage.
- Moody, H R. ve Sasser, J R. (2012). Aging: Concepts and Controversies. (7th ed.). Los Angeles: Sage.
- Morgan, L A. ve Kunkel, S. (2007). Aging: Society and the Life Course. (3rd ed.). New York: Springer.
- OECD, (2018, Şubat 2) Fertility Rates (indicator), (Çevrimiçi) https://data.oecd.org/ pop/fertility-rates.htm. adresinden ulaşılmıştır.
- Onat, Ü. (2002). Sosyal Politikalar Açısından Yaşlılık. Gökçe Kutsal, Y (Ed.). Geriatri Kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Geriatrik Bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
- Oğlak, S. (2018). 21. Yüzyılda Yaşlanma ve Aktif Yaşlanma. Canatan, A. ve Özmete, E. (Ed.). Temel Gerontoloji. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
- Otrar, M. ve Kurtkapan, H. (2015). Nicel Araştırma: İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu. Şentürk M. ve Ceylan, H. (Ed.). İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durum Araştırması. İstanbul: Açılım Kitap.
- Özaydın, M M. (2018). Yaşlı ve Ekonomi. Canatan, A. ve Özmete, E. (Ed.). Temel Gerontoloji. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
- Özbay, F. (2013). Demografik Dönüşüm Sürecinde İktidar, Kadın ve Aile. (Bildiri), Başka Bir aile anlayışı Mümkün mü? İstanbul: Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği.
- Palmore, E. B. (1990). Ageism: Negative and Positive. New York: Springer Pub. Co.
- Şentürk, Ü. (2018). Yaşlılık Sosyolojisi Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri. Bursa: Dora yayıncılık.
- Şentürk, M. (2015). Sonuç ve Tartışma: Bir Yaşam Alanı Olarak Kent ve İstanbul’da Yaşlanmak. Şentürk M. ve Ceylan, H. (Ed.). İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durum Araştırması. İstanbul: Açılım Kitap.
- T. C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı [ASPB]. (2014). Ankara: Türkiye Aile Yapısı Araştırması TAYA 2013.
- Timonen, V. (2008). Ageing Societies: a Comparative İntroduction. Maidenhead, England , New York: Open University Press.
- Tufan, İ. (2003). Modernleşen Türkiye’de Yaşlılık ve Yaşlanmak: Yaşlanmanın Sosyolojisi, İstanbul, Anahtar Kitaplar.
- Tufan, İ. (2014). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Turner, B S. (2011) Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. Tatlıcan, Ü. (Çev.). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
- TÜİK (2015). İstatistiklerle Yaşlılar 2014. 30 Mayıs 2018 tarihinde http//www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır.
- TÜİK (2016). Hayat Tabloları, 2014. 30 Mayıs 2018 tarihinde http//www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır.
- TÜİK (2017a). Hayat Tabloları 2014-2016, 30 Mayıs 2018 tarihinde http//www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır.
- TÜİK (2017b). İstatistiklerle Yaşlılar 2016. 22 Mart 2019 tarihinde http//www.tuik.gov.tr adresinden ulaşılmıştır.
- TÜİK (2018). İstatistiklerle Yaşlılar 2017, 30 Mayıs 2018 tarihinde http//www.tuik.gov.tr adresinden ulaşılmıştır.
- UN (2014, Ekim 22). World Population Ageing, http://www.un.org/ en/WorldPopulationAgeing 2013.pdf s. xii, adresinden ulaşılmıştır.
- UNDESA (2017, Ocak 2). World Population Ageing, 2015, http://www.un.org/en/ development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf. adresinden ulaşılmıştır.
- Uyanık, Y. (2017). Yaşlılık, Yaşlanan Nüfus ve Politika. İş ve Hayat Dergisi, 3 (5).
- Yıldız, S. (2012). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar. Tokol, A. ve Alper, Y. (Ed.), Sosyal Politika. Bursa: Dora Yayınları.
- Victor, C R. (2005). The Social Context of Ageing, New York: Routledge.
- Weeks, J R. (1984). Aging, Concepts and Social Issues. Belmont: Calif, Wadsworth.
- ISSN: 2146-5649
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2011
- Yayıncı: Sosyal Güvenlik Uzmanları Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜRKİYE’DE DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜMÜN SOSYAL YANSIMALARI VE YAŞLILIK
TÜRKİYE’DE FUTBOL ENDÜSTRİSİNDEKİ GREVLER VE LOKAVTLAR
SAĞLIK KURUMLARININ ETKİNLİKLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ
Faruk YILMAZ, İlhan Kerem ŞENEL