Osmanlı'da Mütesellimlik Kurumu ve Karahisar-I Sâhib ve Konya Mütesellimi Ali Ağa

Osmanlı Devletinin gerileme dönemi asırları olarak kabul edilen XVII. ve XVIII. asırlarda idarecilerin yetersizlikleri bu gerilemede oldukça etkili sebeplerden birisidir. Bu dönemdeki idareciler zaman zaman devlet ve milletin menfaatlerini koruyacaklarına bulundukları makamı kendi menfaatleri için kullanmışlardır. Bu da devletin yıkılışına zemin hazırlayan önemli sebeplerden birisidir. Buradan hareketle bu çalışmada, Osmanlı devlet yönetimindeki bozulmanın yerel yönetimlerde çok net bir şekilde izlendiği XVIII. yüzyılın ilk yarısında Karahisâr-ı Sâhib ve Konyada mütesellimlik yapan Vanlı Ali Ağa örneğinden yola çıkarak mütesellimlik kurumundaki bozulma ve yozlaşma ile devlette görev yapanların bulundukları makam ve mevkileri nasıl kendi menfaatleri doğrultusunda kullandıklarına dikkat çekilecektir.

Example of a Deterioration in Local Government in the Ottoman Empire: Karahisâr-ı Sâhib ve Konya Mütesellimi Ali Ağa

In the XVIIth and XVIIIth centuries, which are regarded as the centuries of decline for the Ottoman State, the incompetence of the administrators was one of the reasons which was considerably effective in the decline. The administrators of the period at times had chosen using their posts for their own interest, rather than protecting the interest of the state and the nation. This is one of the major factors that laid the ground for the dissolution of the state. Focusing on this fact, this work, taking as a starting point the example of Vanlı Ali Ağa who was the mütesellim for Karahisar-i Sahib and Konya in the first half of the XVIIIth century in which the deterioration of the Otoman state administration was clearly visible in the local administration, will draw attention to the detorioration and degeneration of the instution of mütesellim as a profession and how the people who were in the service of the state used their posts for their own interest.

___

387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rum Defteri (937/1530), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel müdürlüğü, (1996), Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara.
AŞS, 533, 6 a; 534, 14 a; 537, 17 b, 21 b; 540, 12 a, 12 a-2-b1, 27 b-1, 27 b-2, 31 a-1, 33 a-2 BOA. MD. 136.
Çadırcı, M. (1991), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
Ergenç, Ö. (1981), "Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerinde Bazı Düşünceler", VIII. Türk Tarih Kongresi, 11-15 Eylül 1976, C. II. TTK Yayını, s. 1269- 1270, Ankara.
İpşirli, M. (1994), "Klasik Dönem Osmanlı Devlet Teşkilatı", Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, (Ed.: Ekmeleddin İnsanoğlu), (IRCICA), C. I., İstanbul.
Kütükoğlu, M. (1994), Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, İstanbul.
Özkaya, Y. (1970), "XVIII. Yüzyılda Mütesellimlik Müessesesi", DTCFD, C. XXVIII/3-4, ss. 369-397.
Özkaya, Y. (2006), " Mütesellim ", TDA, C. XXII, s. 203-204.
Şemseddin Sami, (1317), Kâmûs-ı Türkî, Dersaadet.
Türkay, C. (1979), Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaâtlar, Tercüman Matbaası, İstanbul.
Yıldırım, M. Z. (2003), Karahisâr-ı Sâhib Sancağının İdari, Sosyal ve Ekonomik Yapısı, 1720- 1750, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.