Âhâd Haberin Reddedildiği Durumlar - Ebû İshâk Eş-Şîrâzî (ö. 476/1084) Örneği-

İmam Şâfiî’den (ö. 204/820) sonra fıkıh usûlü sahasında eser yazan ilk Şâfiî âlimlerden birisi Ebû İshâk eş-Şîrâzî’dir (ö. 476/1084). Farklı alanlarda birçok eser telif eden Şîrazî’nin fıkıh usûlüyle alakalı et-Tebsîra fi usûli’l-fıkh, el-Lüma’ fi usûli’l-fıkh ve Şerhu’l-Lüma’ adlı üç eseri bulunmaktadır. Nizamiye Medresesinin ilk hocalarından olan Şîrazî, özellikle mezhepler arası hilaf konularını çok iyi bilen bir âlimdir. Mâverdî (ö. 450/1058), Şîrâzî ile karşılaşıp bir konu hakkında onun görüşünü dinledikten sonra; “Şayet imam Şâfiî, Şîrazî’yi görseydi onunla iftihar ederdi” diyerek onun ilmini takdir etmiştir. Şîrâzî yazmış olduğu fıkıh usûlü eserlerinde daha çok mezhepler arası ihtilaflı konuları işlemekle beraber, eserinin kitâbu’l-ahbâr bölümünde hadis ilmiyle alakalı mütevâtir ve âhâd haberin hüccet oluşu, mürsel rivayetler, cerh ve ta’dil meseleleriyle ilgili birçok meseleyi de ele almıştır. Şîrazî’ye göre âhâd haber, muttasıl ve sika ravilerden nakledilmiş olsa da bazı durumlarda reddedilebilir. Ona göre âhâd haberin doğruluğunu test edebileceğimiz bazı ilke ve prensipler vardır. Bu ilkelerin başında sahih akıl gelmektedir. Zira şer’i hükümler aklın zaruri olarak kabul ettiği prensiplerle çelişmez. Dolayısıyla aklın bedihi olarak kabul ettiği ilkelere muhalif olan âhâd haberin, reddedilmesi gerekmektedir. Bu çalışmamızın amacı, Ebû İshâk eş-Şirâzi’ye göre ahâd bir haberin doğruluğunu test edeceğimiz ve gerektiğinde haberi kendisine arz edeceğimiz ilke veya prensipleri neler olduğunun tespiti olacaktır.

Rejecting The Ahad News -Abu Isaac al Shirazi (d. 476/1084) Example-

Abu Isaac al Shirazi is one of the first scholars to write a book about fiqh usûlu after Şhafii. Shirazi has written a lot of books on different topics. He has three works about fiqh usûlu. Those books are et-Tebsira fi usuli’l-fiqh, el-Luma’ fi usuli’l-fiqh ve Şerhu’l-Luma. Shirazi was one of the first teachers of Nizamiyye Madrasah. Maverdi (d. 450/1058), said about Shirazi: “If Imam Shafii had seen him, he would have been very proud”. Abu Isaac al Shirazi wrote the most controversial issues among sects in his work. However, Shirazi also discussed many problems related to the hadith science. Hadith related issues, fiqh usûlu work more “kitabul ahbar” section has worked. According to Abu Isaac al Shirazi “ahad news” is sometimes rejected. “Ahad news” should not be opposed to some principles and principles. For example, “ahad news” should not violate the basic principles of reason. Because the rules of Islam are plausible. The principles of Islamic religion are plausible. Shirazi has also identified other principles like this. Therefore, if the “ahad news” is not reasonable, it will not be accepted. The purpose of this study is to determine the principles and principles Abu Isaac al Shirazi has determined.

___

  • Agitoğlu, Nurullah. “Şâfiî Usûlcülerin Muhtelefun Fîh Olan Rivayetleri Tercih ve Yorumlama Gerekçeleri -Ebû İshâk Eş-Şîrâzî Örneği-”, İnternational Social Sciences Studies Journal 7/48 (2019): 6046-6052.
  • Akay, İhsan. Şafii Usül Geleneğinde İmam Şafii’ye Muhalif Usüli Görüşler. B.y.: Ensar Neşriyat, 2018.
  • Apaydın, H. Yunus. “Haber-i Vâhid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14/355-363. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Aynî, Bedreddin. ‘Umdetu’l-kârî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Bağdâdî, Ebubekir el-Hatîb. el-Fakîh ve’l-mütafakkih. Thk. Ebu Abdurrahman Adil el-Ğerazî. Suud: Dâru İbni’l-Cevzî, 1421/2000.
  • Bağdâdî. el-Kifâye fi ilmi’r-rivâye. Medine: el-Mektebetu’l-İlmiyye, ts.
  • Bilen, Mehmet. “Hadislerin Sıhhatinin Tespitinde Yoruma Etkisi”. İslam ve Yorum (Malatya, 2017). Ed. Heyet. 2: 573-587. Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı, 2017.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahih. Thk. Muhammed b. Zuhayr. 1. Baskı. B.y.: Tûku’n-Necât, 1422/2001.
  • Bustî, Ebu Hâtim İbn Hibbân. Sahih. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1993.
  • Cassâs, Ahmed b. Ali Ebu Bekir er-Razi. el-Fusûl fi’l-usûl. Kuveyt: Vizâretu’l- Evkâfi’l-Kuveytiyye, 1994.
  • Cevherî, İsmail b. Hamâd. es-Sıhâh tâcu’l-luğa. Beyrut: Dâru’l-İlim, 1987.
  • Çakın, Kamil. “Hadisin Kur’ân’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34/1 (1995): 238-262.
  • Debbûsî, Abdullah Ebû Zeyd. Takvimu’l-edille fi usûli’l-fıkh. B.y.: Dâru Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
  • Dönmez, İbrahim Kafi. “Amel-i Ehl-i Medîne”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/21-25. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
  • Dönmez. “İcmâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/417-431. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Ebu Zehv, Muhammed. el-Hadîs ve’l-muhaddisûn. Kahira: Dâru’l-fikr, 1378/1958.
  • Ertürk, Mustafa. “Haber-i Vâhid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14/ 349-352. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Eş’as, Ebû Davud Süleyman. Sünen. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, ts.
  • Ferrâ, Ebû Ya’la. el-Udde fı usûli’l-fıkh. Thk. Ahmed b. Ali el-Mubârekî. B.y.: y.y., 1990.
  • Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed. el-Mustasfâ. B.y.: Dâru’l-Kutubi’lİlmiyye, 1993.
  • Güleç, Hüseyin. “Âhâd Haberlerin Kur’ân’a Arzı”. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (2017): 1-17.
  • Halebî, Nureddin ‘Itır. Haberu’l-vâhidi’s-sahîh ve eseruhu fi’l-‘ameli ve’l-‘akîde. Dımaşk: Mecelletu’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1043.
  • Huseynî, Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-‘arûs. B.y: Dâru’l-hidâye, ts.
  • İbn Hanbel, Ahmed. Müsned. Kahire: Müessesetu Kurtuba, ts.
  • İbn Hazm, Ali b. Ahmed. el-İhkâm fi usûli’l-ahkâm. Kahira: Dâru’l-Hadis, 1404/1984.
  • İbn Hüzeyme, Ebubekir Muhammed b. İshak. Sahih. B.y.: el-Mektebetu’lİslami, 2003.
  • İbn Mâce, Muhammed b. Yezid Ebu Abdillah. Sünen. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
  • Keleş, Ahmet. Hadislerin Kurana Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
  • Koçyiğit, Talat. “Âhâd Haberlerin Değeri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (1966): 15-142.
  • Kuşeyri, Müslim b. Haccâc. el-Müsnedu’s-sahîh. Beyrut: Dâru İhyai Turâsi’l- ‘Arabî, ts.
  • Nisâburî, Ebu Abdullah el-Hâkim. el-Müstadrak ‘ala’s-sahihayn. Thk. Mustafa Abdulkadir. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 1990.
  • Pezdevî, Ali b. Muhammed. Usûl. Karaçi: Cavid Bris, ts.
  • Polat, Selahattin. “Hadislerin Kur’ân’a Arzının Problemleri”. Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi (Sünnetin Dindeki Yeri). B.y.: Ensar Neşriyat, 2010: 176-178.
  • Serahsî, Muhammed b. Ahmed. Usûl. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
  • Subhî, es-Salih. ‘Ulûmu’l-hadis ve mustalahahu. 15. Baskı. Lübnan: Dâru’lİlim li’l-Melâyin, 1984.
  • Subkî, Tacuddîn. Tabakâtu’ş-Şâfiîyye. B.y.: Dâru Hicr, 1413/1992.
  • Şâfiî, Muhammed b. İdris. el-Umm. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1990.
  • Şâfiî. er-Risâle. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. B.y.: Dâru’l-Kutubi’lİlmiyye, ts.
  • Şeybânî, Ebubekir. es-Sünne. Thk. Muhammed Nasuriddin el-Albânî. Beyrut: el-Mektebetu’l-İslamiyye, 1400/1980.
  • Şîrâzî, Ebû İshâk. el-Lüma‘ fi usûli’l-fıkh. B.y.: Dâru Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
  • Şîrâzî. et-Tabsîra fi usûli’l-fıkıh. Thk. Muhammed Hasan Hayto. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1403/1983.
  • Şîrâzî. Şerhu’l-Luma‘. Thk. Abdulmecid Turkî. Lübnan: Dâru’l-Ğarbi’lİslami, 1988.
  • Tahir el-Cezâirî. Tevcîhu’n-nazar ilâ usûli’l-eser. Thk. Abdulfettâh Ebu Ğudde. Haleb: el-Matbuâtu’l-İslamiyye, 1995.
  • Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünen. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabî, ts.
  • Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefî Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: DİB yayınları, 2018.
  • Üzüm, İlyas. “Mücessime”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/449- 450. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Yavuz, Yunus Vehbi. “İcma’ın Hakikati ve İslam Teşri’indeki Önemi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi (3/2004): 85-112.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Müşebbihe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/156-158. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Zehebî, Şemsuddin. Siyeru a‘lâmu’n-nubelâ. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1993.