İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ
İbn Bessâm, “ez-Zehîra” adlı eserini Doğu edebiyatına karşı Endülüs edebiyatını desteklemek üzere kaleme almıştır. Kendi ifadesiyle Endülüs edebiyatının güzel şiir ve nesir örneklerini eserine dâhil ederken; kendi ahlaki anlayışına uymayan hicivler, felsefi anlamlar içeren metinler ve Arap kaside üslûbundan saymadığı muvaşşah formlarına yer vermemiştir. Şüphesiz İbn Bessâm, bu yöntemi ile Endülüs’te Arap edebiyatına zenginlik katan ve o dönemin toplumsal düşüncesini yansıtan metinlerden bizleri mahrum bırakmıştır. Bu çalışmada, onun ahlaki bakış açısını ortaya koyacak üç husus üzerinde durulacaktır. Birincisi, eseri bağlamında hicivsel metinlere karşı duruşu tespit edilmeye çalışılacak. İkincisi, felsefi anlamlar içeren şiirlere yaklaşımı; üçüncüsü ise, muvaşşah sanatına karşı tutumu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Son olarak bu yönteme ne denli sadık kaldığı, eserinde yer alan şiir ve nesir örneklerinden deliller getirilerek tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu çerçevede bilinmesi gereken başka bir husus, bu makalede İbn Bessâm’ın hayatından söz edilmemiştir. Çünkü hayatıyla ilgili eski eserlerde bazı problemler vardır. Kendi doktora tezimizde zaten bu konudan söz edildiğinden burada ayrıca yer verilmemiştir.
THE MORAL IMPACT IN IBN BASSAM SHANTRINI’S BOOK (AL-THAKHIRA FI MAHASSEN AHL ALJAZEERA)
Ibn Bassam categorized his book AL-Thakhira in a sense of literature in the East. He included the finest works of poem and prose, but he did not take into consideration some texts that are in contradictory of his ethical outlook which are not accepted in satire and he does not accept texts that contain philosophical meanings, which are even not accepted in Andalusian muwashahat which he sees outside the curriculum of the Arabic poem. By doing so, Ibn Bassam deprived us of many texts that would undoubtedly enrich Arab literature in Andalusia, and show us patterns of social way of thinking prevailing at the time. Here we will study three aspects that establish his ethical outlook. The first aspect hints at his attitude on the texts which he accepted and rejected. The second aspect hints at his aversion to poetry, which includes philosophical meanings. The third aspect represents his attitude about the Andalusian muwashshat. Then we learn how committed he is to that, quoting pieces of poetry and prose, including the meanings that he had refused.
___
- . El-Buhari, Muhammed b. İsmail. Sahihu’l Buhari. Nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. Tarkim. Muhammed Fuad Abdulbaki. Darul Tavki Necad. 1. Basım 1422. ابن برد، بشار. ديوانه. شرحه وحققه. محمد الطاهر بن عاشور، لجنة التأليف والترجمة والنشر، القاهرة، .1966
- İbnu Bord , Beşşar. Divan. nşr. Muhammed et-Tahir bn Aşur, Lecnetu et Te’lifi ve Tercümeti ve Naşri, El-Kahira 1966. ابن بسام، أبو الحسن علي. الذخيرة في محاسن أهل الجزيرة. تحقيق. إحسان عباس. دار الغرب الإسلامي، بيروت، 2000.
- İbnu Bıssem, Ebu Hasan Ali. Ez-Zahira fi Mehesini Ehli’l Cezire. nşr. İhsan Abbas. Daru’l Garb’l İslami, Beyrut, 2000. الثعالبي، أبو منصور عبد الملك بن محمد. لباب الآداب. تحقيق. أحمد حسن لبج. دار الكتب العلمية، بيروت، 1997 .
- Es-Sealibi, Ebu Mansur Abdulmelik b. Muhammed. Lubebu’l Edebi. nşr. Ahmed Hasen Lebec. Daru’l kutubi’l ilmiyyeti, Beyrut 1997.
- الحطيئة، جرول بن أوس. ديوانه. برواية وشرح ابن السكيت. تحقيق. نعمان محمد أمين طه. مكتبة الخانجي، القاهرة، 1987 .
- El Hutayye, Cerval b. Evs. Divan. nşr. Numan Muhammed Emin Taha. Mektebetu’l Hançi, Kahira,1987.
- خالد، محمود خالد. الرسائل النثرية في الذخيرة لابن بسام الشنتريني اتجاه المضامين وخصائص الأسلوب. رسالة دكتوراه. بإشراف الأستاذ الدكتور أسامة اختيار. كلية الإلهيات جامعة بينكول. 2019.
- Halid, Mehmoud Halid. Er-Rasailu’n – Nesriyye fi’z- Zahira li’bni Bessam eş –Şenterini- İtticahu’l – Madamin ve Hasaisu’l- Uslub. Risaletu doktora. İşraf. Prof. Dr. Ousama EKHETİAR. Kulliyetu’l ilahiyyat Cemiatu’l Bingöl, 2019. ابن رشيق القيرواني، الحسن أبو علي. العمدة في محاسن الشعر وآدابه. تحقيق. محمد محيي الدين عبد الحميد. دار الجيل، ط5 ،1981.
- İbnu Reşik el Keyravani, El- Hasan Ebu Ali. El- Umdetu fi Mehasiri Şi’ri ve Edebihi. nşr. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Daru’l Cil, 5. Basım, 1981. ابن الرومي، أبو الحسن علي بن العباس. ديوانه. تحقيق. حسن نصار. مطبعة دار الكتب والوثائق القومية،
- İbnu Rrumi, ebu’l Hasan Ali b. El- Abbas. Divan. nşr. Hasan Nassar. Matbaetu Darul Kutub vel Veseik el Kavmiyye, 3. Basım ,elkahire, 2003.
- ابن شهيد الأندلسي. ديوانه. تحقيق. يعقوب زكي. دار الكتاب العربي للطباعة والنشر، القاهرة. İbn Şuheyd el Endelusi. Divan. nşr. Yakub Zeki. Darul kitabi’l arabiyyi li’tibeati ve neşr, El kahire.
- الصاوي، أحمد عبد السيد. مفهوم الاستعارة في بحوث اللغويين والنقاد والبلاغيين دراسة ʫريخية فنية. منشأة المعارف، الإسكندرية، مصر،1988. es-Sâvî, Ahmed Abdusseyyid. Mefhûmu’l-istiâre fî buhûsi’lluğaviyyîn ve’n-nukkâd ve’l-belâğiyyîn dirâse tarîhiyye fenniyye. Menşeetu’l-Maârif, el-İskenderiyye, Mısır, 1988. عباس، إحسان.
- ʫريخ النقد الأدبي عند العرب. دار الثقافة، ط4 ،بيروت، 1983. Abbas, İhsan. Tarihul Nakdil Edebiyyi indel Arabi. Daru’sekafeti, 4. Basım, Beyrut, 1938. أبو الفضل الميداني، أحمد بن محمد النيسابوري. مجمع الأمثال. تحقيق. محمد محيي الدين عبد الحميد، مطبعة السنة المحمدية.
- Ebu Fadl el-Meydeniyy, Ahmed b. Muhammeb en-Neysaburiyy. Mecmeu’l emsali. nşr. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Matbaetu’l Sünne El- Muhammediyye.
- ابن قتيبة، عبد االله بن مسلم، الشعر والشعراء. تحقيق. أحمد محمد شاكر، دار المعارف، ط2 ،القاهرة. İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim, Eş-şi’ru ve şuarau. nşr. Ahmed Muhammed Şakir, Deru’l Mearif, 2. Basım, el-Kahire.
- كبابة، وحيد صبحي. الصورة الفنية في شعر الطائيَّين. اتحاد ُ الكتَّاب العرب، 1999. Kebbabe, Vahaiyd Subhi. Es-suratu’l fenniyyetu fi şi’ri taiyeyni. İtthadu Kutteb el- Arab, 1999. ّ جوانب الكتاب. ابن محمد، علي. ابن بسام الأندلسي وكتابه الذخيرة دراسة في حياة الرجل وأهم المؤسسة الوطنية للكتاب، الجزائر 1989 ،ودار الغرب الإسلامي، بيروت. İbnu Muhammed, Ali. İbnu Bessam Elandelusi ve kitebuhu ez’Zahiratu Dirasetun fi Heyeti Raculi ve ehemmi Cevanibi elKitebi. El– Muessetu el Vataniyyetu lil Kitab, el- Cezair 1989, Ve daru’l Ğarbi el- İslemiyyi, Beyyrut. مسلم بن الحجاج، أبو الحسن النيسابوري. صحيح مسلم. تحقيق. محمد فؤاد عبد الباقي، دار إحياء
- التراث العربي، بيروت. Muslim b. Haccac,Ebu’l Hasan en- Neysaburi. Sahihu Muslim. nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki, Darul İhyei Turasil el- arabi, Beyrut. مكي، الطاهر أحمد. دراسة في مصادر الأدب. دار الفكر العربي، ط8 ،القاهرة،
- 1999.Mekki, et- Tahir Ahmed. Dirasetun fi Mesadiril Edebi. Darul Fikril el- Arabiyyi 8. Basım, El- Kahire,1999. ابن منظور. لسان العرب. دار صادر، بيروت، ط2 ،2003.
- İbnu Manzur . Lisanul Arab . Darul Saadır, Beyrut, 2. Basım ,2003.
- ابن الوردي، أبو حفص عمر بن مظفر. ديوانه. تحقيق: عبد الحميد هنداوي. دار الآفاق العربية، القاهرة، .2006
- İbnul Verdiyy, Ebu Hafs Umer b. Muzaffer. Divan. nşr. Abdulhamid Hindevi. Darul Efekil Arabiyyeti, el- Kahire 2006.
___
APA | HALID H (2019). İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 427 - 440. |
Chicago | HALID Halid İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no.2 (2019): 427 - 440. |
MLA | HALID Halid İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.2, 2019, ss.427 - 440. |
AMA | HALID H İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 6(2): 427 - 440. |
Vancouver | HALID H İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 6(2): 427 - 440. |
IEEE | HALID H "İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ." Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.427 - 440, 2019. |
ISNAD | HALID, Halid. "İBN BESSÂM EŞ-ŞENTERÎNÎ’NİN “EZ-ZEHÎRA FÎ MEHÂSİNİ EHLİ’LCEZÎRE” ADLI ESERİNDE AHLAKIN ROLÜ". Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2019), 427-440. |