HÛD SÛRESİNİN 111. ÂYETİNİN FARKLI KIRÂATLERİNİN FİLOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kırâatlerin, Arap dili başta olmak üzere birçok İslâmî ilimle yakın ilgisi bu-lunmaktadır. Kırâatlerin sonradan oluşan Arap dili kurallarına göre değer-lendirilip değerlendirilemeyeceği meselesi dilciler arasında tartışılmıştır. Bazı dilciler, Arap dili kâidelerine uyan kırâatleri kabul ederken, uymayan-ları reddetmektedirler. Diğer bazı dilciler ise, sahih bir senetle rivâyet edilen kırâatlerin gramer kurallarına değil, gramer kurallarının kırâatlere uyması gerektiğini belirtmektedir. Zira dil kurallarının varlığı kırâatlerin varlığından sonradır. Bu bağlamda Hûd Sûresinin 111. âyeti ile ilgili çok sayıda kırâat vecihleri rivayet edilmiştir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla âyet dört mütevâtir, dört şâz olmak üzere sekiz farklı kırâat vechiyle okunmuştur. Bu makalede bahsi geçen âyetle ilgili kırâatlerin Arap dili grameri açısından incelenmiştir. Söz konusu kırâatlerin gramer kurallarına uygun olup olmadığı hususu tespit edilmiş, ele alınan her bir kırâat vechinin imamları belirtilmiş ve söz konusu kırâatle ilgili dil âlimlerinin görüşlerine detaylı olarak yer verilmiştir. Ayrıca hangi kırâatlerin mütevâtir hangilerinin ise şâz olduğu hususu belirtilmiştir.

LINGUISTIC ASSESSMENT OF DIFFERENT QIRÂATHS RELATED TO THE 111TH VERSE OF SÛRAH HUD

Type of Recitations (al-Qırâat) are closely related to many Islamic sciences, especially to the Arabic language. The issue of whether type of recitations can be evaluated according to the Arabic language rules, which were formed later, was discussed among linguists. While some linguists accept type of recitations that apropriate the Arabic language rules, they reject those that do not. on the other hand, other linguists, state that the grammar rules should comply with the type of recitations which are reported with an reli-able sequence. Because the existence of language rules is after the existence of the type of recitations. In this context, there are many narrations about the 111th verse of the Surah al-Hud. As far as we can determine, the verse was read with four mutawatir verses, four tashaz, and eight different vechni. In this article, the readings related to the mentioned verse have been exam-ined in terms of Arabic language grammar. It was determined whether the type of recitations are suitable for grammatical rules, the imams of each rec-itations style are indicated, and the views of the language scholars regard-ing the type of recitations were given in detail. In addition, it has been stat-ed that which subtitles are mutawatir and which ones are shâz.

PDF

___

Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. en-Neşr fi’l-Kırâ’âti’l-‘Aşr. thk. ‘Alî Muhammed ed-Dabbâ‘. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts.
Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. ‘Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhît. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1420), 6/217; Semîn el-Halebî, ed-Durru’l-Masûn, 6/399-401.
Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî el-Ferrâ’, Me‘âni’l-Kur’ân, thk. Ah-med Yûsuf en-Necâtî vd. (Kahire: Dâu’l-Mısriyye li’t-Te’lîf ve’t-Teceme, 1966.
ed-Dânî, Ebû ‘Amr Osmân b. Saîd b. Osmân. Câmi‘u’l-Beyân fi’l-Kırâ’âti’s-Seb‘.Birleşik Arap Emirlikleri: Câmi‘atu’ş-Şârika, 2007.
Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemâluddîn ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. Ubeydillâh. el-İnsâf f î Mesâ’ili’l-Hilâf. Yayın Yeri Yok: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, 2003.
Fârisî, Ebû ‘Alî Hasen b. Ahmed b. Abdilgaffâr. el-Hucce li’l-Kurrâ’i’s-Seb‘a. thk. Bedruddîn Kahvecî ve Beşîr Cüveycâbî. Dimaşak: Dâru’l-Me’mûn, 1993.
Ferrâ’, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed. Me‘âlimu’t-Tenzîl. thk. ‘Abdurrezzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1420.
Halebî, Ebu’l-‘Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Yûsuf b. İbrâhîm. ed-Durru’l-Masûn f î ‘Ulûmi’l-Kitâbi’l-Meknûn. thk. Ahmed Muhammed el-Harrât. Dimaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osmân. el-Muhteseb f î Tebyîni Vucûhi Şevâzzi’l-Kırâât ve’l-Îzâh ‘anhâ. Yayın Yeri Yok: Vezâretu’l-Evkâf, 1999.
İbnu’l-Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn Osmân b. Ömer b. Ebî Bekr. el-Emâli’n-Nahviyye. thk. Fahr Sâlih Süleyman Kadâre. Beyrut: Dâru’l-Cîl, ts.
Muntecebuddîn el-Hemedânî. el-Ferîd f î İ‘râbi’l-Kur’ani’l-Mecîd. thk. Muham-med Nizâmuddîn el-Futeyyih. Medine: Dâru’z-Zamân, 1428/2006.
Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl el-Murâdî. İ‘râbu’l-Kur’ân. thk. ‘Abdülmünim Halîl İbrâhîm. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-‘İlmiyye, 1421.
Nidâl Mahmûd el-Ferâye. el-Kırâ’âtu’l-Kur’âniyye f î Kitâbi’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî,. Mûte: Câmiatü Mûte, Doktora Tezi, 2006.
Sîbeveyhi, Ebû Bişr ‘Amr b. Osmân. el-Kitâb. thk. ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1988.
Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celâluddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. el-İtkân f î ‘Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Kahire: el-Heyetu’l-Mıriyyetu’l-‘Âmme li’l-Kitab, 1974.
Vâhidî, Ebu’l-Hasen ‘Alî b. Ahmed b. Muhammed. el-Basît f î Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd.thk. ‘Âdil Ahmed ‘Abdülmevcûd vd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1994.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Me‘âni’l-Kur’ân ve İ‘râbu. thk. ‘Abdülcelîl ‘Abduh Şelebî. Beyrut: ‘Âlemu’l-Kutub, 1988.
Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ‘an Hakâ’ikı Ğavâmizi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl f î Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1407