Selçuklu-97makarnalık buğday çeşidinde kışlık ve yazlık ekimde farklı azot dozları ile sulama seviyelerinin verim, bazı verim unsurları ve kalite faktörlerine etkisi

Bu araştırma, 1997-1998 vejetasyon döneminde Konya ekolojik şartlarında "Selçuklu-97" makarnalık buğday çeşidinde kışlık ve yazlık ekimde farklı azot dazlan ve sulama seviyelerinin verim, bazı verim unsurlun ile kalite faktörlerine etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. "Tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş paneller" deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan denemede kışlık ve yazlık olmak üzere 2 ekim zamanı, kontrol ($N_0$), S ($N_1$), 16 ($N_2$) ve 24 ($N_3$) kg N/da olmak üzere 4 azot dozu ve kontrol ($S_0$), bir defa sulama ($S_1$) ve iki defa sulama ($S_2$) olmak üzere 3 sulama seviyesi kullamlmıytir. Dane verimi kışlık ekimde 649.6 kg/da olurken, yazlık eltimde 144.5 kg/da olmuştur. Araştırmada en yüksek dane verimi $S_2$ deneme parsellerinden (419.4 kg/da) ve $N_0$ parsellerinden (428.5 kg/da) elde edilmiştir. Ekim zamanı, sulama ve azot uygulamalarının incelenen özellikler üzerine etkisi genelde önemli bulunmuştur,

Anahtar Kelimeler:

azot miktarı, ekim zamanı, tane verimi, makarnalık buğday, verim ögeleri, sulama

The effects of different nitrogen doses and irrigation leves on grain yield, some yield and quality components at winter and spring sowing of "Selçuklu-97" durum wheat variety

This study was conducted to determine the effects of different nitrogen doses and irrigation levels on grain, yield, some yield and quality components at winter and spring sowing of "Selcuklu-97" durum wheat variety in Konya ecological conditions in 1997-1998 cropping season. In this study, two sowing date (winter, spring), four nitrogen doses (0, 8, 16, 24 kg/da) and three irrigation levels ($S_0$,$S_1$,$S_2$) vere used. Experimental design was "split split plots in randomized complete block design " with three replications. Grain yield was 649.6 kg $da^{-1}$ at winter sowing but 144.5 kg $da^{-1}$ at spring sowing. The highest grain yield (419.4 and 428.5 kg $da^{-1}$ was obtained from $S_2$ and $N_0$ applications, respectively. Effect of sowing date, irrigation levels and nitrogen doses was significant statistically on yield and quality attributes.

Keywords:

nitrogen content, sowing date, grain yield, durum wheat, yield components, irrigation,

PDF

___

Abd-El-Ghan, A.M., Abd-El-Shafi, A.M., Ghanem, E.H., Saunders, D.A. and Hettel G.P., 1994. Ge- netic Variability and Differential Plant Adapta- tions as Indicators Of Wheat Potential Under Heat Stress In Upper Egypt. Proceedings of The Inter- national Conferences, 153-157. Egypt.
Akçin, A. ve Önder, M., 1994. Ekmeklik ve Makarna- lik Bugday Çesitlerinde Gübrelemenin Dane V e- rimine Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Aras- tirma. S. Ü. Zir. Fak. Dergisi 4(6):15-24. Konya.
Akkaya, A.,1994. Bugday Yetistiriciligi. Kahraman- maras Sütçü Imam Üniversitesi, Genel Yayin No:1, Zir. Fak. Genel Yayin No:1, Ders Kitaplari Yayin No:1. Kahramanmaras.
Akkaya, A. ve Akten, S., 1989. Erzurum Kiraç Kosul- larinda Farkli Ekim Zamanlarinin Kislik Bugdayin Verim ve Bazi Verim Ögelerine Etkilerinin Belir- lenmesi Üzerine Bir Arastirma. Doga Türk Tarim ve Ormancilik Dergisi 13, 36:913-923.
Alkus, E.Y. ve Genç, I., 1979. Çukurova’da Ekim Zamani ve Tohum Miktarinin Dört Ekme klik Bugday (T.aestivum L.em Thell) Çesidinin Verim ve Verim Unsurlarina Etkileri Üzerine Arastirma- lar. Gida Tarim ve Hayvancilik Bakanligi, Tarim- sal Aras. Genel Müdürlügü Tarimsal Aras. Dergi- si, Cilt:1, Sayi:3. Ankara.
Anonymous, 1997.Tarimsal Yapi (Üretim, fiyat, de- ger). DIE yayinlari, Ankara.
Anonymous, 1998. Tarim Il Müdürlügü, Konya.
Bakhshi, A.K., Saxena, A.K., Sharma, A.K. and Nanda G.S., 1992. Influence of Date of Sowing, Irrigation and Nitrogen Fertilizer Application on Wheat Protein. Journal of Research, Punjab Agri- cultural University. 29:1, 10-16. India.
Dogan, R. ve Yürür, N., 1995. Nohut-Bugday Ekim Nöbetinde Saraybosna Ekmeklik Bugday Çesidine (T.aestivum var.aestivum L.em. Thell.) Uygulanan Azotlu Gübre Miktarinin Belirlenmesi Üzerine Yapilan Bir Arastirma. U. Ü. Zir. Fak. Dergisi 11:109-122. Bursa.
Düzgünes, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987. Arastirma ve Deneme Metodlari (Istatistik- sel Metodlar-II), A. Ü. Ziraat Fak. Yayin No:1021, Ders Kitabi No:295. Ankara.
Eyüboglu, H., Karaca, M., Durutan,N. ve Pala, M., 1993. Orta Anadolu Kosullarinda Azotun Bazi Arpa Çesitlerinde Verime Etkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastirma. Tarla Bitkileri Merkez A- ras. Enst.. Cilt:2, Sayi:1, 89-107. Ankara.
Ferri, D., Giorgio, D-de and De-Giorgio, D., 1992. Yields and Nitrogen Dynamics In Winter Wheat Following Sunflower In Southern Italy. Proceed- ings Second Congress of the European Society For Agronomy, Warwick University 23-28 August 1992:248-249. Italy.
Geçit, H.H., 1982. Ekmeklik Bugday ( T.aestivum L. em Thell) Çesitlerinde Ekim Sikliklarina Göre Bi- rim Alan Degerleri Ile Ana Sap ve Çesitli Kade- medeki Kardeslerin Tane Verimi ve Verim Komponentleri Üzerine Arastirmalar. A Ü. Zir. Fak. Tarla Bitkileri Bölümü. Ankara.
Giorgio, D.de, Rinaldi, M., Rizzo, V. and De-Giorgio, D., 1994. Analysis Of The Growth, Radiation Use Efficiency and Yield Of Durum Wheat (Triticum durum Desf.) Cult ivars Given Increasing Nitrogen Fertilizer Rates. Rivista-di-Agronomia 28:3, 170- 178. Italy.
Karaca, M., Eyüboglu, H., Güler, M. ve Durutan N., 1993. Kuzey Geçit Bölgesi Her Yil Ekim Siste- minde Azotun Bazi Makarnalik Bugday Çesitle- rinde Verime Etkisinin Be lirlenmesi Üzerine Bir Arastirma. Tarla Bitkileri Merkez Arast. Enst., Cilt:2, Sayi:1, 69-85. Ankara.
Katkat, A.V., Çelik, N., Yürür, N. ve Kaplan, M., 1987. Ekmeklik “Cumhuriyet-75” Bugday Çesid i- nin Azotlu ve Fosforlu Gübre Ihtiyacinin Belir- lenmesi. Türkiye Tahil Sempozyumu (TÜBITAK) 583-591.Bursa.
Kirtok, Y., Genç, I. ve Çölkesen, M., 1995. Çukurova Kosullarinda Degisik Dozdaki Azot ve Chlorcholin Chlorid (CCC)’in Gem Arpasinin Çe- sitli Özelliklerine Etkisi. H. Ü.Zir.Fak.Dergisi 1(1):203-216. San liurfa.
Koç.M., 1995. Biomass Production and Grain Yields of Some Genotypes Of Bread And Durum Wheat Grown Under Mediterranean Coastal Climate Conditions. Doga Turkish Journal of Agriculture And Forestry, 19:3, 157-161.
Köycü, C., 1974. Erzurum Sartlarinda Azotlu ve Fos- forlu Gübreleme Ile Sulamanin Bazi Kislik Bug- daylarin Dane Verimi, Ham Protein Orani ve Zeleny Sedimantasyon Test Kiymetine Etkileri Üzerinde Bir Arastirma. A. Ü. Yayin No: 345, Zir. Fak. Yayin No: 164, Arastirma Serisi No:98 (Do k- tora Tezi). Erzu rum.
Mahdy, E.E., Kheiralla, K.A. and Dawood, R.A., 1988. Stability Analysis Of Resistance To Water- Loss Of Excised Leaf As An Indicator Of Drought Resistance In Spring Wheat. Assiut Journal Of Agricultural Sciences 19 (4) 67-80. Egypt.
Major, D.J., Blad, B.L., Bauer, A., Hatfield, J.L., Hubbard, K.G., Kanemasu, E.T. and Reginato, R.J., 1988. Winter Wheat Grain Yield Response To Water and Nitrogen On The North American Great Plains. Agricultural and Forest Meteorology 44(2) 141-149. Canada.
Mazumdar, B., Das, N.R. and Chatterjee, B.N., 1989. Establishing Wheat With Minimal Tillage and Ir- rigation After Rice. International Rice Research Newletter 14(4) 41. India.
Önmez, O. Ve Akçin, A., 1994. Konya Karapinar Kiraç Sartlarinda Farkli Sira Araliklari Ile Azot ve Fosfor Dozlarinin Iki Çavdar Çesidinin ( ecaleS cerale L.) Dane Verimi, Kalite Özellikleri, Hasat Indeksi, Verim Unsurlari ve Bazi Morfolojik Öze l- likleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastirma. S. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Dok- tora Tezi. Konya.
Özdemir, O. ve Güner, S., 1983. Samsun Yöresinde Bugdayin Azotlu ve Fosforlu Gübre Istegi Ile Olsen Fosfor Analiz Metodunun Kalibrasyonu Üzerine Bir Arastirma. Köy Hizmetleri Genel Müd., Bölge Topraksu Arastirma Ens. Müd.Yayinlari Genel Yayin No :30, Rapor Seri No:25. Samsun.
Özel, M. ve Biçer, Y., 1992. Akdeniz Bölgesinde Yetistirilen Bugdayin Azotlu Gübre Istegi Üzerine Bir Arastirma. Köy Hizmetleri Genel Müd., Tar- sus Arastirma Enst. Müd. Yayinlari Genel Yayin No:180, Rapor Seri No:114. Tarsus.
Özgümüs, A., Kaplan, M. ve Katkat, V., 1991. Degi- sik Azotlu Gübrelerin Bugday Verimine Etkileri- nin Karsilastirilmasi Üzerine Bir Arastirma. U. Ü. Zir. Fak. Dergisi 8:9-16. Bursa.
Öztürk, A. ve Akten, S., 1998. Kislik Bugdayda Bay- rak Yaprak Bogumu Üzerindeki Yapilarin, Ekim Sikligi ve Azot Dozlarina Tepkisi. Ege Tarimsal Ar. Ens. Dergisi Cilt:8, Sayi:1:147-167.Izmir.
Pal, S.K., Kaur, J., Thakur, R., Verma, U.N. and Singh, M.K., 1996. Effect Of Irrigation, Seeding Date and Fertilizer On Growth and Yield Of Wheat (Triticum aestivum). Indian Journal Of Agronomy, 41:3, 386-389.
Pinzariu, D., Zbant, L., Slonovschi, V. and Zbant, M., 1995. Quantification Of The Effect Of Some Bio- logical and Technological Factors On The Increase In Yield Of Wheat and Barley Under Irriga- tion.Cer. Ag. In Moldova 28:1-2, 57-67. Romania.
Sade, B., 1991. Farkli Sulama Seviyeleri ve Azot Dozlarinin Iki Makarnalik Bugday Çesidinin (T.durum Desf.) Tane Verimi, Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri Konusunda Bir Arastirma. S. Ü. Fen Bil. Enst. Doktora Tezi. Konya.
Sade, B., 1993. Makarnalik Bugdaylarda Verim ve Kalite Özellikleri Ile Sulama ve Azotlu Gübreleme Iliskisi. 1. Konya’da Hububat Tariminin Sorunlari ve Çözüm Yollari Sempozyumu . 12-14 Mayis 1993:360-378. Konya.
Sade, B., Yilmaz, A., Topal, A., Soylu, S., Kan, Y. ve Öztürk, Ö., 1995. Konya Kosullarinda Azotlu Gübre Formu ve Uygulama Zamaninin “Gerek- 79” Ekmeklik Bugday Çesidinde Verim ve Verim Unsurlarina Etkisi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 6(8);74-87. Konya.
Sezen, Y., 1991. Gübreler ve Gübreleme. Atatürk Üniversitesi Yayinlari No:679. Ziraat Fakültesi Yay. no:303, Ders Kitaplari Seri No: 55, Erzurum.
Svensson, H., 1988. Peas and Oats As Preceding Crops For Wheat and Barley. Arter Och Havre Som Förfrukter Till Vete Och Korn. Vaxtodling No:3. Sweden.
Topal, A., 1993. Konya Ekolojik Sartlarinda Bazi Arpa Çesitlerinde (Hordeum vulgare L.) Farkli Ekim Zamanlarinin Kisa Dayaniklilik, Dane V e- rimi, Verim Unsurlari ve Kalite Özelliklerine Etki- leri Üzerine Bir Arastirma (Doktora Tezi). S. Ü. Fen Bilimleri Enst. Konya.
Tosun, O., Akbay, G. ve Gençtan, T., 1980. Ekim Zamaninin Arpada (Hordeum vulgare L.) Tane Verimi, Tanede Protein Orani ve Protein Verimine Etkileri Ile Bu Karakterler Arasindaki Iliskiler. A.Ü.Zir.Fak.Yilligi, 30 (3-4): 495-502. Ankara.
Tugay, M.E. ve Çetin, V., 1988. Bugdaylarda Ekim Zamaninin Verim ve Diger Bazi Özellikler Üzeri- ne Etkis inin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastirma. C. Ü. Zir. Fak. Dergisi Cilt:4, Sayi:1:17-30. Tokat.
Tugay, M.E. ve Akyürek, S., 1989.Tokat/Kazova Kosullarinda Ekim Zamanlarinin Bugdaylarda V e- rim ve Diger Bazi Özelliklere Etkilerini Belirle- mek Üzere Yapilan Bir Arastirma. C Ü. Tokat Zir. Fak. Dergisi Cilt:7, 1:3-14. Tokat.
Tugay, M.E., 1992.Tokat/Kazova Kosullarinda Arpa- nin Ekim Zamaninin Verim ve Diger Bazi Özellik- ler Üzerine Etkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir A- rastirma. 2. Arpa Malt Semineri 25-27 Mayis 1992:190-205. Konya.
Turgut, I., Bulur, V., Çelik, N. ve Dogan, R., 1996. Farkli Ekim Sikligi ve Azot Dozlarinin Otholom Ekmeklik Bugday Çesidinde Verim ve Verim Komponentlerine Etkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Arastirma. U. Ü. Zir. Fak. Dergisi 12:137-148. Bursa.
Uppal, H.S., Cheema, S.S. and Singh, S., 1988. R e- sponse of Barley Varieties to Different Levels of Irrigation and Nitrogen. Crop Improvement 15(2) 142-145. India.
Ünal, S., 1983. Hububat Teknolojisi. E. Ü. Müh. Fak. Çogaltma Yayin No:29 .Izmir.
Yagbasanlar, T., Genç, I. Ve Ülger, A.C., 1988. Çuku- rova Kosullarinda Tritikalede Farkli Azot Dozu ve Tohumluk Miktarinin Verim ve Verim Unsurlari Üzerine Etkisi. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 3 (2): 23-37. Adana.
Yilmaz, A., Dönmez, Ö., Kinaci, E., 1993. Konya Hububat Tariminda Bazi Yetistirme Tekniklerinin Önemi. Konya’da Hububat Tariminin Sorunlari ve Çözüm Yollari Sempozyumu, 98-109. Bahri Dagdas Milletlerarasi Kislik Hububat Ars. Merke- zi 12-14 Mayis, Konya.