MEHMET HAMURCU, Sait GEZGİN, Ali TOPAL, Mehmet BABAOĞLU, Erdoğan Eşref HAKKI

Ekmeklik buğdayda bor toksitesine dirençlilik kazandırabilecek genetik kaynakların belirlenmesi

Bu araştırma kontrollü sera koşullarında farklı seviyelerde uygulanan bor dozlarına yabani buğday türlerinin tepkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan dene-mede, 19 adet yabani buğday genotipine bor üç farklı seviyede(0, 2.5,10 mg kg-1) uygulanmıştır. Bu çalışmamızda Anadolu kaynaklı yabani buğday türlerinin yüksek dozlarda bora toleransları ele alınmış ve B birikimi bakımından çok geniş bir varyasyonun varlığı gözlenmiştir. B toleransında bugün hakim olan bilimsel anlayışa göre toleran-sı yüksek olan genotip boru daha az almakta ve biriktirmektedir. Bu bağlamda, D genomu progenitörü olan Triticum tauschii’nin ekmeklik buğdaya B toleransı kazandırabilecek genetik mekanizmaya sahip yabani buğday genetik kaynağı olduğu görülmektedir. Bu türün ayrıca birçok biyotik ve abiyotik streslere karşı dayanıklı olduğu da bilinmektedir.

Anahtar Kelimeler:

genetik kaynaklar, toksisite, ekmeklik buğday, tolerans, buğday, Triticum aestivum, bor

Determination of genetic resources that can contribute to boron toxicity tolerance in bread wheat

This study was conducted within a controlled glasshouse in order to determine the reactions of wild wheat varieties in re-sponse to different boron (B) dosages. The experiments were laid out in a three factor completely randomized design, with 3 replications where 0, 2.5 and 10 mg kg-1 B treatments were evaluated. In our current study, tolerance potentials of Anatolian originated wild wheat varieties were handled and a high level of variation was determined in terms of B accumulation. Current scientific understanding denotes that genotypes more tolerant to excess B acquire and accumulate less B within their tissues. On this respect, from the wild wheat genetic resources, the D-genome progenitor Triticum tauschii harbours tolerance mechanism to support B-toxicity tolerance in bread wheat. This species is also known to be resistant against a number of different biotic and abiotic stresses

Keywords:

genetic resources, toxicity, bread wheat, tolerance, wheat, Triticum aestivum, boron,

PDF

___

Atalay, E., Gezgin, S., Babaoğlu, M. 2003. Buğday (Triticum durum Desf.) ve Arpa (Hordeum vulgare L.) In Vitro Fidelerinin Bor Alımının ICP-AES İle Tespiti. S.Ü Ziraat Fakültesi Der., 17 (32): 47-52.
Babaoğlu, M., Gezgin, S., Topal, A., Sade, B., Dural, H. 2004. Gypsophila sphaerocephala Fenzl ex Tchihat.: A Boron Hyperaccumulator Plant Spe-cies that May Phytoremediate Soils with Toxic B Levels. Turk J. Agric For. 28: 273-278.
Gezgin, S.; Dursun, N.; Hamurcu, M.; Harmankaya, M.; Önder, M.; Sade, B.; Topal, A.; Soylu, S.; Akgün, N.; Yorgancilar, M.; Ceyhan, E.; Çiftçi, N.; Acar, B.; Gültekin, İ; Işık, Y.; Şeker, C.; Ba-baoglu, M. 2002. Determination of B Contents of Soils in Central Anatolian Cultivated Lands and Its Relations Between Soil and Water Characteristics. in Boran in Plant and Animal Nutrition; Goldbach, H.E., Brawn, P.H., Rerkasem, B., Thellier, M., Wimmer, M.A., Ben, R.W., Eds.; Kluwer Aca-demic (Plenum Publishers:, 391-400. New York
Hamurcu, M., Harmankaya, M., Soylu, S., Gökmen, F., Gezgin, S., 2006 a. Makarnalık Buğdayın (Triticum durum L) Bazı besin Elementleri Kap-samına Farklı Dozlarda Bor ve Demir Uygulama-larının Etkisi. S.Ü. Ziraat Fak. Der., 20 (38):1-8
Huang, C. and Graham, R.D. 1990. Resistrance of Wheat Genotypes to Boron Toxicity is Expressed At Ceııular Level. Plant Soil 26-:295-300. Marschner, H., 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants, ıncided. Academic Press, New York. Pp. 379-396.
Nable, R.O. and Paull, J.G., 1991. Mechanism of Genetics of Tolerance to Boron Toxicty in Plants, Curr. Top. Plant Biochem. Physiol., 10:257-273.
Nable, R.O.,1991. Distribution of Boron Within Bar-ley Genotypes With Differing Susuceptibilities to Boron Toxicity, J. Plant Nutr., 14: 453-461.
Rozema, J., De Bruın, J., and Broekman, R.A., 1992. Effect of boron on growth and mineral economy of some halophytes and non-halophytes. New Phytol. 121: 249-256.
Soylu, S., Topal, A., Sade, B., Akgün, N., Gezgin, S., Babaoğlu, M., 2004. Yield and Yield Attributes of Durum Wheat (Triticum durum Desf.) Genotypes as Affected by Boron Application in Boron-Deficient Calcareous Soils: An Evaluation of Ma-jor Turkish Genotypes for B Efficiency. Journal of Plant Nutrition, Vol. 27, No. 6, pp.1077-1106.
Yorgancılar, M,. 2004. Bazı Buğday Çeşitlerinde Doku Kültürü Yoluyla Bora Karşı Tepkilerinin Araştırılması, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 2004, Konya.