MENEKŞE TAŞ DİVRİK, HAMDİ KARAKAŞ, BURKAY DİVRİK

Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Plastik Atıklar ve Geri Dönüşüme Yönelik Tutumları

Plastik ve katı atıklar, günümüz çevre problemlerini tetiklemekte, doğal çevrenin bozulmasını hızlandırmakta ve toplum yaşantısını olumsuz etkilemektedir. Bu araştırmanın amacı meslek yüksekokulu öğrencilerinin plastik atıklar ve geri dönüşüm kavramının çevreye etkilerine yönelik bilgi, duygu ve davranış boyutları bağlamında tutumlarını belirlemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden olan tarama modeli esas alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubu maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle belirlenen 2017 – 2018 eğitim öğretim yılında dört farklı üniversite bünyesinde sekiz farklı meslek yüksekokulunda öğrenim gören 1035 meslek yüksekokulu öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak “Çevre, Geri Dönüşüm, Plastik ve Plastik Atıklar Konularında Tutum Ölçeği” kullanılmış ve verilerin analizinde SPSS programından yararlanılarak veriler yüzde, frekans, aritmetik ortalama, Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis H kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda, meslek yüksekokulu öğrencilerinin plastik atıklar ve geri dönüşüm kavramının çevreye olan etkileri bağlamında bilgi, duygu ve davranış düzeylerinin olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak verilen cevaplar irdelendiğinde, meslek yüksekokulu öğrencilerinin bilgi, duygu ve davranış boyutlarına ilişkin bazı ölçek maddelerinde olumsuz tutum sergiledikleri tespit edilmiştir. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin plastik atıklar ve geri dönüşümün çevreye olan etkilerine yönelik alt boyutlar ortalama puanlar arası anlamlı fark edilmiş ve öğrencilerin plastik atıklar ve geri dönüşümün çevreye olan etkilerini bilgi düzeyinde daha iyi bildiklerini fakat bu bildiklerini davranışa yansıtmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin bu konulara yönelik tutumları cinsiyet, sınıf, lise mezuniyet alanı, okunan temel bölüm alanı, aylık harcama miktarı ve mezuniyet sonrası çalışma isteği durumu değişkenlerine göre de araştırılmış ve sonuçları tartışılmıştır. Çalışma sonuçları dikkate alındığında meslek yüksekokulu öğrencilerine yönelik verilebilecek etkinlikler temelli çevre eğitimi dersleri, bu bireylerin sürdürülebilir bir çevre anlayışı farkındalığı kazandırılmasına olanak sağlayacaktır.

Vocational School Students' Attitude for Plastic Wastes and Recycling

Plastic and solid wastes trigger current environmental problems, accelerate the deterioration of the natural environment and adversely affect community life. The purpose of this study is to determine the attitudes of vocational school students in terms of information, emotional and behavioral dimensions of environmental effects of plastic waste and recycling concept. The survey was based on the quantitative research method. The research group of the study consisted of 1035 vocational school students in eight different vocational school at four different universities in 2017 - 2018 academic year determined by maximum diversity sampling method. "Environmental, Recycling, Plastic and Plastic Wastes Attitude Scale" was used as a data collection tool and the data were analyzed by using SPSS program, using the percentage, frequency, arithmetic mean, Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis H. As a result of the obtained data, it was concluded that the level of knowledge, emotion and behavior of vocational school students in terms of environmental effects of plastic waste and recycling concept is positive. However, when the answers given were examined, it was determined that vocational school students exhibited negative attitudes towards some scale items related to their information, emotion and behavioral dimensions. The subscales related to the effects of vocational school students on plastic waste and recycling were found to be significant between the mean scores and it was concluded that students know better the effects of plastic waste and recycling on environment at the knowledge level but they do not reflect these knowledge to behavior. Also, students attitudes towards these subjects were investigated according to gender, class, high school graduation field, basic department, amount of monthly expenditure and post-graduation study request status and their results are discussed. Considering the study results, environmental education courses based on activities that can be provided for vocational school students will enable them to gain a sense of sustainable environmental understanding.

PDF

___

Acaray, C. (2014). Fen ve teknoloji öğretiminde proje tabanlı öğrenme yönteminin çevre bilgisine ve enerji farkındalığına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.

Ad, V. N. K. ve Demirci, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarını bilim dalları ve termodinamik yasaları ile ilişkilendirme düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3). 19-46.

Akpınar, E. ve Ergin, Ö. (2005). Yapılandırmacı kurama dayalı fen öğretimine yönelik bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 9-17

Akyüz, S., Yarat, A. ve Egil, E. (2011). Bisfenol-A içerikli dental materyallere güncel yaklaşım, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 190-195.

Altın, M., Bacanlı, H., Yıldız, K. (2002). Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Özet Kitabı, 16- 18 Eylül Ankara.

Avan, Ç., Aydınlı, B., Bakar, F. ve Alboga, Y. (2011). Preparing attitude scale to define students‟ attitudes about environment, recycling, plastic and plastic waste. International Electronic Journal of Environmental Education, 1(3), 179-191.

Baymur, F. (1994). Genel Psikoloji. İstanbul: Anka Yayınevi

Benzer, E. ve Şahin, F. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığının proje tabanlı öğrenme süresince örnek olaylarla değerlendirilmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 35, 55-83

Büyüköztürk Ş., Çakmak, E. K., Akgün Ö. E., Karadeniz Ş. ve Demirel F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.

Cansaran, A. ve Yıldırım, C. (2014). Su ve toprak kaynakları. O. Bozkurt (Ed.) içinde, Çevre Eğitimi (ss:125- 152), Ankara: Pegem Akademi

Çabuk, B. ve Karacaoğlu, C., (2003). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2),189-198. Ankara.

Çelen, Ü., Yıldız, A., Atak, N., Tabak, R.H. ve Arısoy, M. (2002). Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Çevre Duyarlılığı ve İlişkili Faktörler” 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Diyarbakır. Kongre Kitabı, s.421

Çetinkaya S. (2009). Endokrin çevre bozucular ve ergenlik üzerine etkileri. Dicle Tıp Dergisi, 36(1),59-66.

Disinger, J. F., ve Roth, C. E. (1992). Environmental literacy. ERIC/CSMEE Digest, 1-7.

Doğan, M. (1997). Türkiye Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı Eğitim Ve Katılım Grubu Raporu. Ankara: DPT Müsteşarlığı ve Türkiye Çevre Vakfı.

Gömleksiz, M. N. ve Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 76-88.

Erdal, H., Erdal, G. ve Yücel, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin çevre bilinç düzeyi araştırması: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Örneği, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 4, 57-65.

Eroğlu-Doğan, E. (2013). Knowledge Levels and Attitudes of Prospective Teachers and Biologist Candidates towards the Environment. Elementary Education Online, 12(2), 413-424.

Eroğlu, B. ve Keleş, Ö. (2009). Çevre eğitimi. M. Aydoğdu (Ed.) içinde, Fen Eğitiminde Çevre (ss:187-198), Ankara: Pozitif Matbaacılık

Erol, G. (2005). Sınıf Öğretmenliği İkinci Sınıf Öğrencilerinin Çevre ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.

Göktürk, İ. E., Aktaş, M. A. ve Göktürk, Ü. (2013). Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokullarının Eğitim Sürecinde; Uygulama Açısından Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Electronic Journal of Vocational Colleges, Özel Sayı: 1-8.

Güler Ç. ve Çobanoğlu, Z. (1997). Plastikler. Ankara: Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi. No: 46. Sağlık Bakanlığı TSH Genel Müdürlüğü.

Kalaycı, Ş. (2008). Spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.

Kara, C. (1999). Mass media and environmental knowledge of secondary school students in Hong Kong. The Environmentalist, 19, 85-97.

Karakaş, H. ve Çidem, İ. (2017). Akademisyenlere göre meslek yüksekokullarındaki sorunlar ve çözüm önerileri: Cumhuriyet üniversitesi ve Gaziosmanpaşa üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 27-44.

Karasar, N. (2012 ). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık

Kaya, E., Akıllı M. ve Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 43-54.

Keleş, Ö. (2011). Öğrenme halkası modelinin öğrencilerin ekolojik ayak izlerini azaltmasına etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1143 -1160.

Keleş, R. (2015). 100 soruda çevre, çevre sorunları ve çevre politikası. İzmir: Yakın Kitabevi.

Kiziroğlu, İ. (2001). Ekolojik potpuri. Ankara: Takav Matbaacılık Yayıncılık

Kılıç, S., (2013). Yüksek öğretimde çevre eğitiminin çevre bilinci oluşumuna etkisi: Niğde Üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Örneği, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 63-80.

Kılıç, R. ve Urgun, N. (2016). Türkiye'de yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmenin ülke ekonomisine etkileri ve Türkiye’nin enerjideki dışa bağımlılığının azaltılmasına yönelik katkıları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 148-166

Kömürcü, M. C. (2018). Plastik atıkların çevreye olan zararları nedir? http://www.milliyet.com.tr/Plastikatiklarin- cevreye-olan-zarari-nedir--molatik-7714/ adlı internet sitesinden 21.06.2018 tarihli erişim sağlanmıştır.

LaGreGa, M.D.,Buckingham,P.L. ve Evans,J.R. (1994). Hazardous Waste Management, McGrawHill, NY.

Marin, M. ve Yıldırım U. (2004). Çevre sorunlarına çağdaş yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayıncılık

Meriç, G. ve Kayranlı, B. (2003). Endüstriyel katı atık yönetimi. 5. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Adana.

Oğuz D, Çakcı I. ve Kavas S. (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, (12), 34-39.

Özdemir, O. (2016). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi. Ankara: Pegem Akademi

Özdemir, O., Yıldız, A., Ocaktan, E. ve Sarışen, Ö. (2004). Tıp fakültesi öğrencilerinin çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(3), 117- 127.

Özmen, D., Çetinkaya, Ç. ve Nehir,S. (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (6), 330-344.

Öztürk, T. ve Zayimoğlu-Öztürk, F. (2015). Öğretmen Adaylarının Çevre ve Çevre Eğitimi ile İlgili Görüşleri “Ordu Üniversitesi Örneği”. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 115- 132.

Sargın, A.S., Baltacı, F., Katipoğlu, M., Erdik, C., Arbatlı, M.S., Karaardıç, H.,Yumuşak, A.ve Büyükcengiz, M. (2016). Öğretmen adaylarının çevreye karşı bilgi, davranış ve tutum düzeylerinin araştırılması, Education Sciences (NWSAES), ICO650, 11 (1),1-22.

Spiegelman, H. ve Sheehan, B. (2004). The future of waste, BioCycle 45, (1): 59.

Şama, E. (2003) Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları, Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2), 99-110.

Şenyurt, A., Bayık, T.,A. ve Özkahraman, Ş. (2011).Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Konulara Duyarlılıklarının İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 8-15.

Talay, İ., Gündüz, S. ve Akpınar, N. (2004). On the status of environmental education and awareness of undergraduate students at Ankara University, Turkey. International journal of Environment and Pollution, 21(3), 293-308.

Taştepe, T. ve Aral, N. (2014). Üniversite öğrencilerinin çevresel bilgi ve tutumlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 142-153.

Teksöz, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.

Vaizoğlu, S., Altıntaş, H., Temel, F., Ahrabi, F.A., Aydoğan, D., Bostancı, S., Duran, A., Koçkesen, D., Turan, N. ve Güler, Ç. (2005). Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevre bilincinin değerlendirilmesi. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (4), 151-171.

Vaughan, C., Gack, J., Solorazano, H., ve Ray, R. (2003). The effect on environmental education on school children, their parents, and community members: a study of intergenerational and intercommunity learning. The Journal of Environmental Education, 34(3), 12-21.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Yılmaz, A., Morgil,İ., Aktuğ, P. ve Göbekli, İ. (2002) Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162

YÖK (2018). Yükseköğrenim bilgi yönetim sistemi. Yüksek Öğrenim Kurumu, Ankara

Yücel, S. ve Morgil, İ. (1998). Yükseköğretimde çevre olgusunun araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 84-91.

URL-1. http://ekolojist.net/londrada-plastik-atiklarla-odeme-yapiliyor adlı internet sitesinden 21.06.2018 tarihinde erişim sağlanmıştır.

URL-2. Anadolu Ajansı, http://www.gunes.com/son-dakika/cevre-ve-sehircilik-bakanligi-2019da-plastikposetler- ucretli-olacak-929867 adlı internet sitesinden 20.11.2018 tarihinde erişim sağlanmıştır.