Türkiye'de 1980 sonrası yaşanan üç büyük kriz ve sonuçlarının ekonomi-politiği

Ekonomik kriz süreci, ülke ekonomileri için tehlikeli ve istikrarsız bir dönem anlamına gelmesine rağmen, ekonomik yapıda bir dönüm noktası olarak da ifade edilmektedir. Ülkelerin ekonomik göstergelerinin birinde veya hepsinde ortaya çıkabilecek dengesizlikler, hem tehlike hem de fırsat yaratacak krizlere davetiye çıkarmaktadır. Ekonomik krizler çok değişik şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Ekonomik, siyasal, teknolojik, sosyo-kültürel gelişmelerle küreselleşme ve rekabet alanında dünyada yaşanan hızlı değişimler krizlerin ortaya çıkmasına elverişli bir ortam hazırlamaktadır. Bu çalışmada yapılan incelemeler ve değerlendirmeler ışığında, ülkemizde ve dünyada yaşanan krizleri önlemek için gerekli önlemlerin ve IMF destekli istikrar programlarının her şeyden önce zamanında uygulamaya konması gerektiği sonucuna varılmaktadır. İstikrar politikaları ile IMF destekli istikrar programlan arasında güçlü bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Günümüzde Türkiye açısından kriz koşullarının hala geçerliliğini koruduğu, ancak küreselleşme sürecine uyum sağlayamaya çalışan liberal bir toplum düzeni içerisinde her alanda dengeleri sağlayacak politikalarla yeni fırsatların değerlendirilmesi ve ülke refahının sağlanmasının yerinde politika ve müdahalelerle her zaman mümkün olduğu görüşüne varılmıştır.

Process of economic crisis means a dangerous and instable period for country economies but it is also regarded as a turning point for the economic structure. Imbalances that may appear in one or all economic indicators of the countries cause crises that would create both dangers and opportunities. Economic, political, technological, socio-cultural globalization and rapid changes in the field competition all over world provide a suitable environment for the emergence of crises.To conclude, necessity of the timely implementation of necessary measures and stability programs supported by the IMF to prevent crises in our country or world was revealed in the light of the examinations and assessments made in this study. Especially, a strong relation between the crises in developing countries and stability policies for the prevention of those crises and stability programs supported by the IMF was found. It is concluded that crisis conditions may still available in our country today but new opportunities should be assessed through policies that would achieve balance in all fields, and welfare of the country should be attained in a liberal social order trying to harmonize itself with the globalization process.

PDF

___

Akalın, Güneri; Türkiye'de Piyasa Ekonomisi'ne Geçiş Süreci ve Ekonomik Kriz, TİSK, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Ankara, 2001

Alp, Ali, "Bankacılık Krizleri ve Krize Karşı Politika Önerileri", Yeni Türkiye Dergisi, Yıl:7, Sayı: 41, İstanbul, Eylül-Ekim 2001, s.680.

Altinok, Serdar ve Murat Çetinkaya, "1994 Nisan, 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizlerinin Değerlendirilmesi", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler M.Y. O Dergisi, Cilt:4, Sayı: 1,2001.

Ateş, Koray "Finansal Krizlerden Bankacılık Krizlerine Bir Değerlendirme", Piyasa Dergisi, Yaz, Sayı: 11,2004.

BDDK, Bankacılık Sektörü Yemden Yapılandırma Programı, 15 Mayıs 2001.

Berlin, David Pion ve Horold Trinkulas, "Democratization, Social Crisis and the Impact of Military Domestic Rules in Latin America", Political and Military Sociology, Vol: 33, No. 1, 2005,

Boratav, Korkut, "Dış Borca Yöneliş Bir Tuzak", TOBB Ekonomik Forum Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 2, Şubat, 2000.

Çarıkçı, Emin, "2000-2001 Yılı Ekonomik Krizlerinin Sebepleri ve Sonuçları", Yeni Türkiye Dergisi, Yıl:7, Sayı:41, (Eylül-Ekim), 2001.

DİE, 1923-2002 İstatistik Göstergeler, DİE Matbaası, Ankara, 2003

Doğan, S., "2000-2002 Dönemi Stand- By Programının Türkiye Ekonomisi Hedefleri-Politikaları", Banka-Mali Ekonomik Yorumlar Dergisi, Yıl: 37, Sayı: 5, 2000, İstanbul.

DPT, 5 Nisan Kararları ye Uygulama Sonuçları, Ankara, 1995.

Ege Bölgesi Sanayi Odası, Rakamlarla Türkiye 2002-2007, İzmir, 2008

Erçel, Gazi " 2000 Yılı Enflasyonu Düşürme Programı: Kur ve Para Politikası Uygulaması", TCMB, 1999, Ankara, s. 1-4

Erinç, Yelda, "Sıcak Para Akımları, Dış Borçlar ve Reel Kur", http://www.bilkent.edu.tr/% 7Eyeldan/Yeldanl5-9Mart05.pd, 10.03.2005.

Erinç, Yelda, Doğu Asya Krizinin Etkikeri Üzerine Bir Makroekonomik Genel Denge Modelinin Sonuçları', İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Sayı: 226, 2001, Ankara.

Ertuna, İ. Özer, Türkiye Ekonomisinin Kayıp Yıllan (1989-2005), Avcıol Basım Yayın, İstanbul, 2005.

Esen, Oğuz, "Bankacılık Krizleri, Yeniden Yapılandırma Programları ve Türk Bankacılık Sektörü", Siyasa Dergisi, Yıl:l, Sayı: 1, ,İzmir, Bahar 2005.

Güloğlu, Bülent, "İstikrar Programından İstikrarsızlığa; Kasım 2000 ve Şubat 2001 Krizleri, Yeni Türkiye Ekonomik Kriz Özel Sayısı I, Semih Ofset, Ankara, 2001.

Günal, M., "Kasım 2000 Krizine Teorik Yaklaşım: Para Arzının İçselliği ve Minsky'nin Finansal İstikrarsızlık Hipotezi', İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Sayı: 180, 2001, Ankara.

Hazine Müsteşarlığı, Türkiye'nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı: Hedefler, Politikalar ve Uygulamalar, Ankara, 2001.

Hazine Müsteşarlığı, Hazine İstatistikleri, 1980-2003, Ankara, 2004.

İşcan, Ayşe, Banka Kredilerinde Daralmanın Ekonomik Etkileri ve Krizlerdeki Gelişimi, T.C.M.B., Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara, 2003.

Karabulut, Gökhan, Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizlerin Nedenleri, Der Yayınları 328, İstanbul, 2002.

Karaçor, Zeynep, İstikrar Politikaları ve Uygulamaları Ders Notları, Dizgi Ofset Matbaacılık, Konya, 2001.

Kazgan, Gülten, Tanzimat'tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.

Kazgan, Gülten, Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001) Ekonomik Politik Açıdan Bir İrdeleme, Bilgi, İstanbul, 2005.

Kepenek, Yakup ve Nurhan Yentürk, Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2000.

Koçyiğit, Ali, Makro İstikrar Politikası, 1980-2003 Türkiye'nin Dış, Ekonomik, Sosyal ve İdari Politikaları, Edit: Turgut Göksu ve diğerleri, Siyasal Kitabevi,, Ankara, Nisan 2003.

Kök, Recep, "İktisadi Krizlerin Konjonktürel Analizi ve Türkiye Özeline İlişkin Bir Deneme", Yeni Türkiye, Ekonomik Kriz Özel Sayısı II, Semih Ofset, Ankara, 2001.

Orhan, Z. Osman, Başlıca Enflasyon Teorileri ve İktisat Politikaları, Filiz, İstanbul, 1995.

Öztürk, Salih, 1980 Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Piyasaların Gelişimi (Türkiye Örneği)", Maltepe Üniversitesi İİBF Ekonomik, Toplumsal ve Siyasi Analiz Dergisi, Sayı 2, Samsun, 2003.

Parasız, İlker, Enflasyon-Kriz Ayarlamaları, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2001,

Parasız, İlker, Kriz Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, Bursa, 1996.

Serin, Vildan ve Eyüp Bastı, "Gelişmekte Olan Ülkelerde Görülen Finansal Krizlere Getirilen Teorik Açıklamalar ve Türkiye Örneği", Yeni Türkiye, Ekonomik Kriz Özel Sayısı II, Semih ofset, Ankara, 2001.

Seyidoğlu, Halil, "Uluslararası Mali Krizler, IMF Politikaları, Az Gelişmiş Ülkeler, Türkiye ve Dönüşüm Ekonomileri", Doğuş Üniversitesi Yayını, Sayı: 4 (2), Ankara, 2003.

Sönmez, Cahit, "Belirsizlik ve Yüksek Reel Faizler" Finansal Forum, 12.06.2002.

Sönmez, Sinan, Dünya Ekonomisinde Dönüşüm Sömürgecilikten Küreselleşmeye, İmge Yayınları, Ankara, 2005.

Stubbs, Richard, Rethinking Asia's Economic Miracle, Palgrave Macmillan, New York, 2005,

Şengöz, Tuncer, Finansal Piyasalarda Çılgınlık ve Çöküş, Borsanaliz Kütüphanesi, İstanbul, 2004.

Tezmen, Oğuz, "Ekonomik Krizlerin nedenleri ve Tahribat ile Krizden Çıkış Yollan", Yeni Türkiye Ekonomik Kriz Özel Sayısı I, Semih Ofset, Ankara, 2001.

Toprak, Metin, "Türkiye'nin Ekonomi Politiği ve Mali Krizler", Yeni Türkiye Ekonomik Kriz Özel Sayısı II, Semih Ofset, Ankara, 2001a.

Toprak, Metin, Türk Ekonomisinde Yapısal Dönüşümler 1980-1995, Turhan Kitabevi, Ankara, 1996.

Toprak, Metin, Küreselleşme ve Kriz Türkiye ve Dünya Deneyimi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2001b.

Tüğen, Kamil, "5 Nisan 1994 Tarihli Ekonomik Önlemler Uygulama Planı ve Uygulama Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme" Maliye Yazıları, Sayı: 44, İstanbul, 1994.

Uygur, Ercan, "2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri Üzerine Değerlendirmeler", Mülkiyelier Birliği Dergisi, Sayı: 227, 2001, Ankara.

Voyvoda, Ebru ve Erinç, Yelda, "Türkiye Ekonomisi İçin Kriz Sonrası Alternatif Uyum Stratejileri", http://www.bilkent.edu.tr/ yeldane/V&Yerc,20021 .pdf., 2006

White, Ben Thirkell, The IMF and The Politics of Financial Globalization, Palgrave Macmillan, New York, 2005.

Yurdakul, Elif ve Fuat Erdal, "Enflasyon ve Para Politikası", 1980-2003 Türkiye'nin Dış Ekonomik, Sosyal ve İdari Politikaları, Edit: Turkut Göksu ve diğerleri, Siyasal Kitabevi, Nisan, Ankara, 2003.

http://www.bagimsizsosvalbilimciler.org/iktisatg.htm.2002,19.09.2002.

http://www.treasurv.gov.tr.geneldegerlendirme.htm.01.04.2005.