Reel döviz kuru dalgalanmalarının dış ticaret üzerine etkisinin sınır testi yaklaşımı ile analizi:1996-2006 Türkiye Örneği

"Döviz kuru" ulusal paralar ile yabancı paralar arasındaki değişim oranı veya bir ülke parasının diğer ülke parası cinsinden fiyatı olarak tanımlanabilir. Bu değişim oranı veya fiyat sadece uluslararası ekonomik ilişkiler ve dış denge açısından değil, yurtiçi ekonomik faaliyetleri de etkileyen en önemli göstergelerden birisi olduğundan hayati bir önem taşımaktadır. Bu nedenle döviz kurlarındaki değişmeler ekonomik faaliyetlerin seyrini etkilemekte, döviz kuru değişikliklerindeki istikrar ise ekonomik istikrara olumlu yönde katkı yapmaktadır. Döviz kuru dalgalanmalarının (volatily) uluslararası ticaret hacmi üzerindeki etkileri, hem ampirik hem de teorik alanda bir çok çalışmaya konu olmuştur. Ancak döviz kurları ve dış ticaret dengesi arasındaki uzun dönem ilişkinin varlığı ve yönü hala tartışma konusudur. Bu çalışmada, 1996:1-2006: 12 dönemi Türkiye açısından döviz kurları ile dış ticaret dengesi arasında uzun dönemli ilişkinin varlığı sınır testi yaklaşımı ile incelenecektir. Önce değişkenlere aralarında uzun dönemli ve istikrarlı bir ilişkinin varlığını belirlemek için serilerin bireysel durağanlıkları test edilmiş ve daha sonra eş bütünleşme (cointegration) analizi yapılmıştır. Seriler Eviews 5,1 programında test edilmiştir. Çalışmanın sonucunda elde edilen bulgular reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat fiyatları arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığını reddetmekte ve kur ayarlamalarının dış ticaret üzerinde etkili olmadığını göstermektedir.

"Exchange rate" can be defined as a change rate of foreign currency or price of a country's currency in terms of price of another country. Not only for international economic relation and balance of payment, but also this fate and price is such a vital that it is one of the important indicator affecting national economic transactions. For his reason, the volatility of the exchange rate affects economic transactions, and stability of exchange rate leads to economic stability. There are several studies empirically and theoretically about the affect of volatility of exchange rate over international trade volume. However, long-term relation between exchange rates and balance of foreign trade is still controversial subject. In this study, the likelihood of long-term relation between exchange rate and balance of foreign trade in (1996: I- 2006: 12) will be studied via counter test . First of all, series are tested for their stationary and then analyzed with co-integration test. Series tested in Ewievs 5.1 packet program. The result of our studies refuses the long-term relation between real exchange rate and prices of import and export and shows that the adjustment of exchange rate has no affect over foreign trade.

PDF

___

Abuşoğlu, Ö. (1990), Döviz Kuru ve İhracat Üzerine Etkisi, Ankara: TOBB. Ağır, H. Zaman Serisi Özellikleri, Ders Notları.

Akaike, H. (1969), "Fitting Autoregressions for Predictions", Annals of the Institue Statistical Mathematics, Vol.21, 243-247.

Akbostanci, E. (2002), "Dynamics of the Trade Balance : The Turkish J Curve", ERC METU 16. International Conference in Economics, September, Ankara.

Akhtar, M.; Hilton, R. S. (1984), "Effect of Exchange Rate Uncertainty on German and U.S. Trade", Federal Reserve Bank of New York Quarterly Review, Vol 9, 7-15.

Aristotelous, K. (2001), "Exchange-Rate Volatily, Exchange-Rate Regime and Trade Volume: Evidence From the UK-US Export Function", Economic Letters, 72, 87-94.

Arize, A. C. (1997a), "Foreign Trade and Exchange-Rate Risk in the G-7 Countries: Cointegration and Error-Correction Models", Review of Financial Economics, Vol.6, No. 1,95-112.

Arize, A.C. (1995), "The Effects of Exchange-rate Volatility on U.S. Exports: An Empirical Investigation", Southern Economic Journal, 62, 34-43

Arize, A.C. (1997b), "Conditional Exchange Rate Volatily and the Volume of Foreign Trade: Evidence From Seven Industrialized Countries ", Southern Economic Journal, 235-254

Ay, A. (1999),"1980 Öncesi Türkiye'de Uygulanan Kur Politikaları", Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimi^ Fakültesi Dergisi, Yıl: 1999, Cilt: 2, Sayı: 1,185-204.

Ay, A. (2000), "Dışa Açılma Sürecinde Döviz Kuru Politikası", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Yıl: 2000, Sayı: 4, 15-34

Ay, A. (2007a), Türkiye'de Dış Ticaret ve Kur, Politikaları Uygulamaları, Çizgi Kitabevi, Konya.

Ay, A. (2007b), "Tarihsel Süreç içerisinde Türkiye'de Büyüme", Türkiye Ekonomisi, Makro-ekonomik Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ed. Ahmet Ay, Çizgi Kitabevi, Konya, 3-53.

Bahmani-Oskooee, M.; A. Rahta (2004), "The J Curve: A Literature Review", Applied Economics, 36, 1377-1398.

Barışık, S.; Demircioğlu, E. (2006), "Türkiye' de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilite, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001)", Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, 71-84.

Baum, C. F., Çağlayan, M. (2006), "Effects of Exchange Rate Volatility on the Volume and Volatility of Bilateral Exports", Boston College Working Papers in Economics.

Bulmuş, İ. (1994),"Dövizin Fiyatı Nasıl Belirlenmeli?", Ekonomik Forum, TOBB Yayın Organı, Sayı: 6, 1994.

Cheung, Y. W. (2003), "An Analysis of Hong Kong Export Performance", UC Santa Cruz Economics Working Paper No. 547.

Chowdhury, A.R. (1993), "Does not Exchange Rate Volatily Depress Trade Flows? Evidence From Error Correction Models', The Review of Economics and Statistics, 75 (4), 700-706

Cushman, D. O. (1988), " U.S. Bilateral Trade Flows and Exchange Risk During The Floating Period", Journal of International Economics, 25, 317-330.

Cushman, D.O. (1983), "The Effects of Real Exchange Rate Risk on International Trade', Journal Of International Economics, 15,45-63.

Cushman, D.O. (1986), "Has Exchange Risk Depressed International Trade? The Impact of Third-Country Exchange Risk", Journal of International Money and Finance, 5,361-379.

De Grauwe, P. (1988), "Exchange Rate Variability and the Slowdown in Growth of International Trade", IMF Staff Papers, 35, 63-84.

Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1979), "Distribution of the Estimates for Autoregressive Time Series With a Unit Root", Journel of the American Statistical Association, Vol, 74, 1979,251-276.

Doğanlar, M (2002). "Estimating the Impact of Exchange Rate Votality on Export: Evidence From Asian Countries", Applied Economics Letters, 9, 859-863, 2002

Duygulu, A. A. (1998), "Döviz Kuru İstikrarının Ekonomik İstikrar Açısından Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, 107-118.

Engle, R.F., Granger, C.W.J. (1987), "Co-integration and Error Correction: Represantation, Estimation and Testing" Econometrica, 55, 251-276.

Erlat, G., Erlât, H. (1998), "Real Exchange Rates, the Real Interest Differential and the Terms of Trade: The Turkhish Case", Yapı Kredi Economic Review, Volume: 9, Number: 1, 27-40.

Franke, G. (1991), "Exchange Rate Volatility and International Trading Strategy", Journal of International Money and Finance, 10 (2), 292-37.

Göktaş, Ö. (2005), Teorik ve Uygulamalı Zaman Serileri Analizi, Beşir Kitapevi, İstanbul.

Granger, C.W.J. (1986), "Development in the Study of Coentegrated Economic Variables", Oxford Bulletin of Economic and Statistics, 48: 123-228.

Hooper, P., Kohlhagen, S. (1978), "The Effect of Exchange Rate Uncertainty on the Prices and Volume of International Trade", Journal of International Economics, 8, 483-511.

In F., Menon, J. (1996), "The Long-run Relationship between the Real Exchange Rate and Terms of Trade in OECD Countries", Applied Economics, 28, 1075-1080.

Johansen, S. (1989), "Estimation and Hypothesis Testing of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autorregresive Models", Econometrica, 59, 1551-1580.

Johansen, S., and Juselius, K. (1990), "Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Applications to the Demand for Money", Oxford Bulletion of Economics and Statistics, 52, 169-210

Koray, F., ve Lastrapes, W.D. (1989), "Real Exchange Rate Volatility and U.S. Bileteral Trade: A VAR Approach", Review of Econumics and Statistics, 71,708-712..

Mackinnon, J.G. (1991), "Critical Values for Cointegration Tests,' Engle, R.F / Granger, C.W.J. (Eds.), Long-run Economic Relationships (Oxford: Oxford University Pres).

Menon, J. (1994), 'Exchange Rates and Prices of Australian Manufactured Exports' Weltwirtschaftliches Archive, 695-710.

Narayan S., Narayan P.K. (2004), Determinants of Demand of Fiji's Exports: An Emprical Investigation, The Developing Economics, XVII-1 95-112.

Pesaran, H., Shin, Y., Smith, R.J. (200l),"Bound Testing Approaches to the Analysis of Long Run Relationships", Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326, (http: //www.econ.cam.ac.uk/faculv/pesaran/psslrl.pdf).

Rose, A. K. (1990), "Exchange Rates and The Trade Balance; Some Evidence from Developing Countries", Economics Letters, 34, 271-275.

Sevüktekin, M., Nargeleçekenler, M. (2004), Zaman Serileri Analizi, Nobel Yayın, Ankara.

Sivri U., Usta, C. (2001), "Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkr, Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 4, 1-9.

Tarı, R. (2002), Ekonometri, Alfa Basım Yayım, Yayın No: 609, İstanbul.

TCMB; Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, www.tcmb.gov.tr. 2007.

Tsen, W. H. (2006), "Is There A Long-run Relationship between Trade Balance and Terms of Trade? The Case of Malaysia", Applied Economics Letters, 13, 307-311.

Vergil, H. (2002),"'Exchange Rate Volatility in Turkey and Its Effect on Trade Flows", Journal of Economic and Social Research, 4 (1), 83-99.

Yıldırım, O. (2003), "Döviz Kurları Çerçevesinde Satınalma Gücü Paritesinin Zaman Serisi Analizi ve Türkiye Ekonomisi Uygulaması", Bankacılar Dergisi, Sayı: 44, 3-4.

Zengin, A. (2000), "Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Hadleri", İstatistik Araştırma Sempozyumu, Ankara, DİE.

Zhang, Y., Chang, H.S., Gauger, J. (2006), "The Threshold Effect of Exchange Rate Volatility on Trade Volume: Evidence From G-7 Countries", International Economic Journal, Vol.20, No.4, 461-476.