XV. Yüzyılda Muhammed Tarafından Yazılan Manzum Sîret’in Nüshaları-I

“Sîret”, daha yaygın adıyla “siyer”, Hz. Peygamber’in hayatını konu alan eserlerin genel adıdır. İlk başta bu tür eserler için kullanılan “sîret” kelimesi daha sonra yaygın olarak “siyer” şeklinde kullanılmıştır. İlk örnekleri Arap edebiyatında olan “sîret” / “siyer”, Türk edebiyatında -XIV. yüzyıldan itibaren görülmeye başlar. Türk edebiyatında bilinen ilk örmek, XIV. yüzyılın ikinci yarısında Darîr tarafından manzum-mensur olarak yazılan Sîretü’n-nebî’dir. Bugün bilinen ve tamamı manzum olan ilk örnek ise XV. yüzyılda Muhammed adlı bir müellif tarafından yazılan ve makaleye konu olan- Sîret’tir. Eser 15.500 beyit civarındadır. Eserde çok sayıda arkaik sözün bulunması onu Türk dili ve edebiyatı açısından önemli kılmaktadır. Sîret’in yazıldığı 872 [1467] yılından itibaren pek çok istinsahı ve taş baskısı yapılmıştır. Bu, onun çok sevilip okunduğunu gösterir. Ancak tespit edilen altmış dokuz nüshadan hiçbiri Muhammed’in kaleminden çıkan eseri tam olarak vermemektedir. Sîret’in bazı istinsah ve taş baskılarını yapanların, eser müellifinin adını çıkararak yerine kendi adlarını koydukları görülmektedir. Bu şekildeki bir değişikliğin, eseri sahiplenmek arzusundan kaynaklandığı anlaşılıyor. Makalede Sîret’tin yurt içinde ve yurt dışında tespit edilen nüshaları tanıtılacaktır. Sîret hakında bilgi veren çalışmalar ile nüshaların değerlendirilmesi ise bir sonraki makaleye konu olacaktır.

Copies of the Poem Sîret Written by Muhammad in the XVth Century-I

“Sîret”, more commonly called “siyer”, is the general name of the works on the life of the Prophet. At first, the word “sîret”, which was used for such works, was commonly used as “siyer”. ”Sîret / siyer”, whose first examples were in Arabic literature, begins to be seen in Turkish literature in XIVth century. First known in Turkish literature is Sîretüzn-nebî, written in verse and prose by Darîr in the second half of the XIVth century. The first example of what is known today is the Sîret, which is a subject written by an author named Muhammed in the XVth century. The work is around 15,500 couplets. The fact that there are many archaic words in the book makes it important for Turkish language and literature. From the beginning of 872[1467] when Sîret was written, many copies and stone print have been made. This shows that it has been loved and read a lot. However, none of the sixty-nine copies identified yielded the work of Muhammad's style. It is seen that some copiers and stone printers of Sîret put their names by removing the name of the author. It is understood that a change of this kind is due to the desire to own the work. In this article, the copies of Sîret will be introduced in Turkey and abroad. The evaluation of the studies and copies will be the subject of the next article.

___

  • Ankara Millî Kütüphane. http://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/[13.04.2018].
  • Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphane Seyfettin Özege Salonu. http://kutuphane.atauni.edu.tr/yordambt/yordam.php[10.06.2018].
  • Cunbur, M., Kaya, D., Ünver, N., Yılmaz, H. (1999). Türk Dil Kurumu Kütüphanesi yazma eserler kataloğu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • Dağlı, Y., İşli, E. N., Bilgin, O., Azamat, N. (2001). Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi yazmalar kataloğu. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
  • Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi. http://yazmalardtcf.ankara.edu.tr [11.05.2018].
  • Gölpınarlı, A. (1976). Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu (3 Cilt). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Ircica Digital Library. https://e-library.ircica.org/ [14.03.2018].
  • İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. http://katalog.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php?dilsecim=0&-vt=YordamBTSYS& [12.02.2018].
  • İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları (11 Fasikül)(1943). İstanbul: Maarif Matbaası.
  • İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search/results?qu=Siret%C3%BC%27n-Neb%C3%AE&te=&lm=IUNEK [18.06.2018].
  • Karatay, F. E. (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe yazmalar kataloğu (2 Cilt). İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yay.
  • Konya Koyunoğlu Müze ve Kütüphanesi. http://88.255.225. 19: 8091/tarama.php?cmd=search&genel=koyuno%F0lu [23.04.2018].
  • Levend, A. S. (1972). “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”. TDAY Belleten XX: 35-80.
  • Özmen, M. (2012). Zaifi'nin Manzum Siyer-i Nebi'sinin transkripsiyonlu çevirisi ve incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
  • Parlatır, İ. ve Hazai, G. (2007). Macar Bilimler Akademisi Kütüphanesi Türkçe el yazmaları kataloğu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yay.
  • Sohrweide, H. (1974). Türkische Handschriften Band XIII, 3. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag Gmbh.
  • Sohrweide, H. (1981). Türkische HandschriftenTeil V. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag Gmbh.
  • Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. http://www. Yazmalar.gov.tr/ [21.05.2018].
  • Zejnil, F. (1999). Katalog Arapskih, Turskih, Perzijkih i Bosanskih Rukopisa. Svezak Peti.London-Srajevo: Izdavaći: Fondacija Al-Furgan za islamsko naslijede.