OKTAY RİFAT’IN TECELLİ BAŞLIKLI ŞİİRİ VE ÇEVİRİLERİ ÜZERİNDEN ÇEVİRİYİ GÖSTERGEBİLİMLE BULUŞTURMAK / MATCHING TRANSLATION WITH SEMIOTICS THROUGH OKTAY RİFAT'S TECELLİ AND ITS TRANSLATIONS

Yaşamda kullanılan gösterge üretme ve gösterge okuma yöntemlerinden, yazınsal bir yapıtı üretme ya da çözümleme süreçlerinde de yaralanılabilir, zira yazınsal yapıt gerçek insanlar tarafından yine gerçek insanlara yönelik olarak üretilmekte ve gerçek insanlar tarafından okunmaktadır. Fransız göstergebilimci ve Paris Göstergebilim Okulu’nun kurucularından Jean-Claude Coquet’nin geliştirdiği “Söyleyenler Kuramı” , söylemin üreticisi kadar alıcısına da önem verir, zira üretilen her söylemin bir de dinleyeni, yani bir alıcısı vardır. Söyleyen söylediğini bitirdiğinde dinlemeye koyulur ve söylem alıcısı konumuna geçer. Böylelikle karşılıklı yer ve rol değiştirme sonucunda oluşan anlamlamada, söylem üreticisi gibi söylem alıcısı da rol alır ve söyleyenin söylediği kadar, alımlayan öznenin de bu söylenenden ne çıkardığı önem kazanır. Bu kuramı, çeviri göstergebilimi açısından ele alacak olursak, yazarı söylem üreticisi ve çevirmeni de söylem alıcısı olarak düşünebiliriz. Çevirmen de yazarın metnini alımladıktan sonra, bu kez rol değiştirip metnin yeniden üreticisi konumuna geçmektedir. Bu çalışmada Coquet’nin “Söyleyenler Kuramı” ışığında, çevirmen özgün metin bağlamında metnin okuyucusu ve çeviri metin bağlamında ise yeniden üreticisi olarak ele alınmaktadır. Bu doğrultuda, Oktay Rifat’ın Tecelli adlı şiirinin Fransızca ve İngilizce çevirileri Sündüz Öztürk Kasar’ın geliştirdiği “Anlam Bozucu Eğilimler Dizgeselliği” çerçevesinde incelenerek, özgün metinden yapılacak her bir okumanın ve ardından da her bir çevirinin maruz kalabileceği çeşitli anlam dönüşümleri üzerinde durulmakta ve bu dönüşümlerden mümkün olduğunca kaçınma noktasında çeviri göstergebiliminin sunabileceği katkı ortaya koyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Çeviri Göstergebilimi, Jean-Claude Coquet; Sündüz Öztürk Kasar; Anlam Bozucu Eğilimler Dizgeselliği; Oktay Rifat.

PDF

___

AKSAN, Akil (1966). Anthologie de la Nouvelle Poésie Turque. Monte Carlo: Editions Regain.
BARTU, Hülya (2002). A Critical Reading Course. İstanbul: Boğaziçi University Press.
BAŞKAN, Özcan (1978). “Dilde Çeviri İşlemi”. Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi Çeviri Sorunları Özel Sayısı (322): 26-36.
COQUET, Jean.-Claude (1997). La Quête du Sens. Le Langage en Question. Paris: PUF.
GREIMAS, Algirdas Julien-COURTES Joseph (1979). Sémiotique: Dictionnaire Raisonné de la Théorie du Language C. I. Paris: Hachette.
MARDİN, Yusuf (1990). The Pocket Book of Twentieth Century Turkish Poetry. Ankara: Ministry of Culture Publications.
Orhan Veli (2015). GARİP Şiir Hakkında Düşünceler ve Melih Cevdet, Oktay Rifat Orhan Veli’den Seçilmiş Şiirler. “Oktay Rifat”. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 2. bs.
ÖZTÜRK KASAR, Sündüz (2009). “Pour une Sémiotique de la Traduction”, La Traduction et ses Métiers. ed. Colette LAPLACE-Marianne LEDERER vd. Caen: Lettres Modernes Minard. 163-175.
ÖZTÜRK KASAR, Sündüz (2012). “Jean Claude Coquet ile Bir Dil Görüngübilimine Doğru”. 12. Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu, Trakya Üniversitesi. 18-20 Ekim 2012. Edirne: Trakya Üniversitesi Matb. 427-433.
ÖZTÜRK KASAR, Sündüz (2013). “Traduire Les Signes en Sciences Sociales”. Traduire: Transmettre or Trahir? Reflexions sur la Traduction en Sciences Humaines. ed.Stephanie SCHWERTER-Jennifer K. Dick. Paris: Editions de la Maison des sciences de l’homme. 185-195.
ÖZTÜRK KASAR, Sündüz-TUNA Didem (2015). “Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma”. Frankofoni Fransız Dili ve Edebiyatı İnceleme ve Araştırmaları Ortak Kitabı (27). Ankara: Bizim Grup Basımevi. 457-482.
RİCŒUR, Paul (2008). Çeviri Üzerine. çev. Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
SCHOPENHAUER, Arthur (2013). Okumaya ve Okumuşlara Dair. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları. 2. bs.
TDK (2016.03.30). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts