KIRSAL ÖLÇEKTE GELENEKSEL KONUT MİMARİSİNİN KORUNMASI: ÖZGÜNLÜK

Geleneksel mimari coğrafi konum, iklim, gelenek-görenekler, üretim-tüketim biçimleriyle şekillenen ve deneyimle inşa edilmiş yapılardır. Geleneksel mimarinin özgünlüğünü belirleyen en önemli unsurlar bulunduğu coğrafyaya bağlı olarak kullanılan özgün yapı malzemesi ve yapım tekniğidir. Özellikle kırsal alanda, geleneksel mimari miras içinde bulunduğu coğrafya ve yaşayan halkın tarihi, kültürü ve gelenekleri ile birlikte korunabildiğinde özgün değerini bütünsel olarak koruyabilir. Geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş bir evin sadece çağdaş yöntemler ve teknolojiler kullanılarak restore edilmesi, tekil olarak yenilenmesi mimari mirasın korunması için yeterli değildir. Kırsal alanda, kırsal mimari tanımının da içinde yer alan çevresel değerler ve gelenekler yapıların karakteristiğidir. Öncellikle tescillenmiş geleneksel kırsal mimari konutların mutlaka belgelenmesi gerekmektedir. Yapıların plan ve malzeme analizler yapılmalı, bozulmuşluk durumları tespit edilmelidir. Yine yapıların içinde bulunduğu çevre olan köylerin kültürel değerleri, gelenekleri incelenmeli ve kaydedilmelidir. Bir bütün olarak kırsal yerleşimin korunması için önerileri geliştirilmelidir. Böylelikle, kırsal alan yeni bir aktör olarak biçimlenebilecek ve kentsel nüfus yoğunluğunun azaltılması için kente dayalı yaşam biçimine alternatifler üretilebilecektir. Kırsal mimari mirasın özellikle konut bağlamında özgün olarak korunması ve yaşatılması ülke genelindeki ekonomik planlamalar, sosyal süreçler ve politikalarla doğrudan ilişkilidir.

Anahtar Kelimeler:

Koruma bilimi, kırsal mimari, geleneksel mimari, kırsal miras, özgünlük

VERNACULAR ARCHITECTURAL HERITAGE AND ITS CONSERVATION: AUTHENTICITY

Vernacular architecture is the houses that were constructed according to experience and shaped by geographical location, climate, tradition and customs, production and consumption forms. The original building materials and the selection of building techniques related to geographical features are the main components to determine authenticity of vernacular architecture. Especially for rural areas, the authenticity of vernacular architectural heritage can only be preserved as a whole with its surroundings and the historical, cultural and traditional values of people who live in. Restoration of a vernacular house using modern technologies and methods should not be sufficient enough to preserve traditional heritage values. In rural areas, the surrounding values and traditions, which identify the definition of vernacular are the characteristics of a house. First of all, officially registered buildings should be fully documented. Plan and material analysis and state of deterioration of the structures should be determined. In the meantime, the cultural aspects of the whole village should be analyzed and recorded. Suggestions for preservation of the whole rural area could then be put forward. By reforming rural life as a new figure to offer alternative ways to urban life style would help to reduce the urban population. Finally, the preservation of the authenticity of vernacular architectural heritage is directly related to economic planning, social processes and politics within a country in general.

Keywords:

Conservation science, vernacular architecture, rural areas, vernacular heritage, authenticity,

PDF

___

ARBOLEDA, Gabriel (2006). http://www.ethnoarchitecture.org/web/articles/article/449 [26.01.2017].
BAĞBANCI, M. Bilal (2013). “Examination of the Failures and Determination of Intervention Methods for Historical Ottoman Traditional Timber Houses in the Cumalıkızık Village, Bursa–Turkey”. Engineering Failure Analysis (35): 470-479.
BAĞBANCI, Özlem K.- AKSOY, Feyza vd. (2015). “Bursa Gümüştepe’de (Misi Köyü) Bulunan Geleneksel Kırsal Ahşap Yapının Korunması ve Yeniden İşlevlendirilmesi”. TÜBA-KED (13): 83-99.
BALLESTER, J. M. (2015) “Vernacular Architecture in the Modern Concept of Cultural Heritage”. Vernacular Architecture: Towards a Sustainable Future. (eds.) C. Mileto – F. Vegas vd. Leiden: CRC PRess/Balkema.
BATUR, Afife - ÖYMEN GÜR, Şengül (2005). Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari. İstanbul: Milli Reasürans.
BEKTAŞ, Cengiz (2001). Halk Yapı Sanatı. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
BOZKURT, S. Gülçün (2013). “19. yy.da Osmanlı Konut Mimarisinde İç Mekan Kurgusunun Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi”. Journal of the Faculty of Forestry, Istanbul University 62 (2): 37-70.
ÇAHANTİMUR, Arzu (1997). Kültür ve Mekan Etkileşimi Kapsamında Konut ve Yakın Çevresi İlişkilerine Diyalektik Bir Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Ü.
ÇAVDAR, Erşan (2009). Geleneksel Dursunbey Evlerinin Malzeme ve Taşıyıcı Sistemlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Ü.
ÇAVDAR, Erşan-ERGÜN, Ali (2010). “Geleneksel Balıkesir Dursunbey Evleri’nde Yapım Teknolojileri ve Malzeme Kullanımları”. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 12 (2): 1-10.
ÇEKÜL (2012). Anadolu’da Kırsal Mimarlık. İstanbul: Çekül Vakfı.
DAILY, Gretchen – EHRLICH, Paul R. (1996), "Socioeconomic Equity, Sustainability and Earth's Carrying Capacity". Ecological Applications 6 (4): 991-1001.
Devlet Planlama Teşkilatı (2006). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/02/20060204-9-2.pdf [13.12.2016].
ECOVAST (European Council for the Village and Small Town) (2006). Landscape Identification. A Guide to Good Practice. http://www.ecovast.org/english/publicationse.htm. [10.12.2016].
ERES, Zeynep (2013). “Türkiye'de Geleneksel Kırsal Mimarinin Korunması: Tarihsel Süreç, Yasal Boyut”. Mimari ve Kentsel Koruma, Prof.Dr. Nur Akın’a Armağan. ed. K.K. Eyüpgiller - Z. Eres. İstanbul: Yem Yay. 457-469.
ERES, Zeynep (2016). “Türkiye’de Geleneksel Köy Mimarisini Koruma Olasılıkları”. Ege Mimarlık 2016 (Ocak): 8-13.
GEZER, Hale (2013). “Geleneksel Safranbolu Evlerinin Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 12 (33): 269-274.
GRAHAM, Brian (2002). “Heritage as Knowledge: Capital or Culture”, Urban Studies 39 (5-6): 1003-1007.
GÜLER, K. (2012). Doğu Karadeniz Kırsal Mimarisi Örneklerinden Rize-Fındıklı Aydınoğlu Evi Restorasyon Projesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Ü.
GÜNEŞ, Mustafa Esat - ŞENGÜL, Emin (2015). “Konutlarda Taşıyıcı Sistem Malzemesi Seçim Kriterleri: Safranbolu Örneği”. International Symposium On Critical And Analytical Thinking. 424-432.
Güney Marmara Kırsal Strateji Planı (2013).
GÜRFİDAN, A. (2006). Safranbolu Evlerinde Kullanılan Kerpiç Malzemenin Yüksek Fırın Cürufu İle İyileştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Ü. https://739d8013b338818897263c63024fbc243100ce05.googledrive.com/host/0BxSivI_0YdzVYVF1R2RDZ1ppMTQ/Güney%20Marmara%20Kırsal%20Miras%20Raporu.pdf [29.12.2016].
ICOMOS (1964). Venedik Tüzüğü. http://www.icomos.org.tr/?Sayfa=Tuzukler2&dil=tr [26.12.2016].
ICOMOS (1994). Nara Özgünlük Belgesi. http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0280118001353669454.pdf [26.12.2016].
ICOMOS (2003). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0078503001467579045.pdf [20.12.2016].
ICOMOS (2013). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0623153001387886624.pdf [15.12.2016].
İNANÇ, Tülay (2010). Geleneksel Kırsal Mimari Kimliğin Ekoloji ve Sürdürülebilirlik Bağlamında Değerlendirilmesi Rize Çağlayan Köyü Evleri Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Ü.
İNCEDAYI, Deniz (2004). “Çevresel Duyarlık Bağlamında Davranış Biçimi Olarak Sürüdürülebilirlik”. Mimarlık, 2004 (Temmuz-Ağustos).
JOKILEHTO, Jukka (2002). A History of Architectural Conservation. New York: Routledge.
KAYA, Nezihat T. (2016). “Kırsal Mimarlık Mirasının Korunmasında Turizmin Rolü: Cumalıkızık Köyü Örneği”, Ege Mimarlık, Ocak: 28-31.
KORKMAZ, Ezgi – A, M. Zafer (2015). “Kemaliye ve Çevre Yerleşmelerinde Yer Alan Geleneksel Konutlarda Yerel Bilgi ve Deneyim Kullanılarak Uygulanan Koruma Müdahalelerinin Değerlendirilmesi”. Megaron 10 (4): 494-502.
KUBAN, Doğan (1995). “Türk Evi Geleneği Üzerine Gözlemler”. Türk İslam Sanatı Üzerine Denemeler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.
LEVİ, Eti A. – TAŞÇI, Burcu (2016). “Küçükavulcuk Köyü Yerleşim Dokusu ve Evleri”. TÜBA-KED (14): 193-207.
OVALI, Pınar K. – DELİBAŞ, Nilay (2016). “Yerel Mimarinin Sürdürebilirliği Kapsamında Karaköy’ün Çözümlenmesi”. Megaron 11 (4): 515-529.
RUDOLFF, B. (2006). ‘Intangible’ and ‘Tangible’ Heritage: A Topology of Culture in Contexts of Faith. Doktora Tezi. Mainz: University of Mainz Institute of Geography.
SEY, Yıldız (2003). Vizyon 2023 Öngörü Panelleri: Sürdürülebilir Kalkınma/ Tarihi Kültürel Mirasın Korunması.https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/csk/EK-13.pdf [12.01.2017].
STOVEL, H. (2004). “World Heritage Convention and the Convention for Intangible Cultural Heritage: Implications for Protection of Living Heritage at the Local Level”. Utaki in Okinawa and Sacred Spaces in Asia - Community Development and Cultural Heritage. (ed.) Okinawa International Forum. Tokyo: The Japan Foundation.
TEKELİ, İlhan (1996). “Sürdürülebilirlik Kavramı Üzerinde İrdelemeler”, Cevat Geray'a Armağan, Ankara: Mülkiyeliler Birliği.
TRUNPENNY, M. (2004). “Cultural Heritage, an Ill-defined Concept? A Call for Joined-up Policy”. International Journal of Heritage Studies 10 (3): 295-307.
TUNÇER, Mehmet (2014). Tarihi Çevre Yok Olurken. Ankara: Alter Yayıncılık.
TURGUT, Hülya (1989). Kültür-Davranış-Mekan Etkileşiminin Saptanmasında Kullanılabilecek Bir Yöntem. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Ü.