Gözyaşı Vadisi’nde Kaybetmeye Yazgılılar: Mihail Lermontov ve Demon

Demon, Rus edebiyatının isyankar dehası olarak kabul edilen Mihail Yuryeviç Lermontov’un (1814-1841) yirmi yedi yıllık kısa yaşamının on yılı boyunca üzerinde çalıştığı eseridir. Eserin ana teması ilk bakışta İncil’de geçen düşmüş melek, cennetten kovulan şeytanın dünyevi aşkla yeniden doğmaya dayanan ancak yenilgiyle sonlanan yaşamından bir kesite dayanıyor gibi görünür. Zira insan ve şeytanın yolu ilk günahla kesişir ve şeytan, Âdem ile Havva’nın bilgi ağacı meyvesini yemesini sağlayarak insanoğlunun dünyevi yaşamını başlatır. İnsan, cennetten kovularak dünya denen “gözyaşı vadisine” gönderilir. Tanrısal yaratımın tacı olan insan ile isyandan önce baş melek olan bu iki varlığın beraber girdikleri düşüş yolu, eserde kurtuluş yolu ile bir kez daha kesişir. Ancak detaylı bir inceleme, eserin bu dar çerçeveye yerleştirilmesinin düşünsel, toplumsal-politik içeriğini kısırlaştırdığını gözler önüne serer. İncil teması burada felsefi açıdan anlamlı bir çatışmayı kapsayan dışsal bir çerçeve olarak yer alır. Zira eser; yazar ve kahraman özdeşliğinde Lermontov’un içinde yaşadığı çağ ve evrene yönelik bireysel dünya duyumsayışına dair derin izler barındırır. 1830’lu yıllar Rusya’sında birey ve toplumsal yapı arasındaki çelişkiler keskinleşir. Bireyin kendini gerçekleştirme imkânının olmadığı toplumsal gerçeklik, Lermontov ve kahramanı Demon için sürgün bir ruh olarak dolaştıkları gözyaşı vadisini sembolize eder. Çalışmamız kapsamında bu sonuca Lermontov’un Demon adlı eseri bağlamında dünya denen gözyaşı vadisinde şeytanın yazgısı, yazar-kahraman ve gözyaşı vadisinin Lermontov için mekânı olan Çar I. Nikolay Rusya’sı ekseninde incelenmesi yapılarak ulaşılmıştır. Kahraman ile yazar arasında özdeşlik kurma noktasından hareket edilmiş, değerlendirmeler dini ve toplumsal çerçeveden iki farklı yaklaşımla gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Lermontov, Rus Edebiyatı, Demon, Rusya, Çar I. Nikolay

Those Who Are Destined to Lose in The Valley of Tears: Mıkhaıl Lermontov and The Demon

Demon, the poem of Mikhail Yuryevich Lermontov (1814-1841), often who is regarded as rebellious genius of Russian literature, took ten years of the writer’s short twenty-seven-year life to complete. The main theme of the work, at first glance, seems to be based on a fragment of the life of the fallen angel, who was expelled from heaven, based on rebirth with earthly love but that ends in defeat. When the man and the devil’s paths crossover in the original sin, the devil initiates the earthly life of man by making Adam and Eve eat the fruit of the tree of knowledge. Man is expelled from heaven and sent to the "valley of tears" called earth. The paths of the downfall of these two beings, of man, who is the crown of divine creation, and the one who was an archangel before the rebellion, coincides once again with the path of salvation in the work. However, a detailed examination reveals that placing the work in this narrow frame weakens its intellectual, socio-political content. The biblical theme functions here as an external framework which encompasses a philosophically meaningful conflict. Moreover, the work, due to the close identity between the author and protagonist, contains deep traces of Lermontov's individual sense of the world towards the period and the universe that he lived in. In Russia of the 1830s, the contradictions between the individual and the social structure deteriorated. The social reality, in which the individual has no opportunity to realize himself, symbolizes the valley of tears where Lermontov and his protagonist demon wander as exiled spirits. Within the scope of our study of Lermontov's Demon, the conclusion was reached by examining the fate of the devilin the valley of tears called the world, the writer-hero and Russia of Tsar Nicholas I as the valley of tearsforLermontov. Having started from establishing an identity between the protagonist and the author, the two different approaches within a religious and social framework are used to carry out the evaluations.

Keywords:

Lermontov, Russian Literature, Demon, Russia, Tsar Nikolas I.,

PDF

___

Andreyevski, S. A. (1913). Literaturnıye oçerki. Peterburg: Novoye vremya.
Bakunin, M. (1987). İzbrannıye filosofskiye soçineniya i pisma. Moskva: Mıysl.
Balıkçıoğlu, Z. (1994). Kötülük tekilcilik postmodernizm. İstanbul: Mitos Yayınları.
Çaadayev, P. (2009). Filosfskiye pisma. Moskva: Terra.
Dostoyevski, F. (2009). Puşkin konuşması (T. Ağaoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Foht, U. (2013). Demon Lermontova kak yavleniye stilya. M.YU. Lermontov Pro et Contra, Peterburg: Russkoy Hristiyanskoy gumanitarnoy akademi.
Gogol, N. (1952). Polnoye sobraniye soçinenii v 14 tomah Tom 8 Stati. Moskva: AN SSR.
Hampson, N. (1991). Aydınlanma çağı (J. Parla, Çev.). İstanbul: Hürriyet V. Yayınları.
Hertsen, A. (1989). M. YU. Lermontov v vospominaniyah sovremennikov. Moskva: Hudojestvennaya literatura.
Jestkova, А. (2014). Religioznıye motivıy v poeme M. YU. Lermontova Demon, Jurnal Aktualnıye voprosıy sovremennoy filologii i jurnalistiki. Vıypusk 13, 66-71.
Korovin, V. İ. (1973). Tvorçeski put M.YU. Lermontova. Moskva: İzdatelstvo Prosveşeniye.
Kumıyş, V. (2007). Nekotorıye osobennosti postroeniya obraza Demona v poeme M. YU. Lermontova Demon. Vestvik Kostromskogo gosd. Universiteta.3, 131-135.
Lermontov, M. (2014). Benim İbilisim. Lermontov Profil (K. Yükseler. Çev.). İstanbul: YKY Yayınları.
Lermontov, M. (2019). Hançer seçme şiir ve manzumeler (A. Behramoğlu, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Loginovskaya, E. (1977). Poema M.YU. Lermontova Demon. Moskva: Hudojestvennaya literatura.
Merejkovski, D. (2013). M.YU. Lermontov poet sverh çeloveçestva. M.YU. Lermontov Pro et Contra. Peterburg: Russkoy Hristiyanskoy gumanitarnoy akademi, 400-439.
Nikoleva, M. F. (1956). Mihail Yuryeviç Lermontov Jizn i tvorçestvo. Moskva: Gosudarstv. İzdatelstvo.
Russell, J. B. (2018). Lucifer Ortaçağ’da Şeytan. (A. Fethi Çev.). Ankara: Panama Yayıncılık.
Sakulin, P. N. (1914). Zemliya i nebo v poezii Lermontova. Venok M.YU. Lermontovu: Yubileynıy sbornik, Moskva: Dumnov.
Solovyov, V. (1991). Filosofiya iskusstva i literaturnaya kritika. Moskva: İskusstvo.
Udodov, B. T. (1973). M.YU. Lermontov hudojestvennaya individualnost i tvorçeskiye protsessıy. Voronej: Voronejskogo Universiteta
Viskovatıy, P. A. (2004). Jizn i tvorçestva M.YU. Lermontova. Moskva:Gelios ARV.
Yuryeva, O.YU. (2012). Tvorçeski put M.YU. Lermontova 1814-1841. İrkutsk: FGBOU.