Büyükannelerin Torun Büyütme Yaşantılarının İncelenmesi

Araştırma; torun büyütmenin büyükanneye, büyükannenin evlilik ve eş ilişkilerine etkilerine dair algılarını inceleyen, nitel araştırma yönteminin kullanıldığı yorumlayıcı ve betimleyici bir çalışmadır. Araştırma, yaşları 50 ile 63 arasında değişen 16 büyükannenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Büyükannelerin seçilmesinde kartopu örnekleme yöntemi ve ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizi için nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Bulgulara göre büyükanneler torun büyütme sürecinden duyuşsal ve bilişsel açıdan daha olumlu, davranışsal ve etkileşimsel açıdan daha olumsuz etkilenmişlerdir. Ancak genel olarak torun büyütmenin büyükanneye olumlu etkilerinin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bir başka önemli bulgusu ise torun büyütmenin büyükannenin evliliğine etkileridir. Büyükannelerin eşlerinden daha fazla destek ve anlayış gördükleri; evlilik ilişkileri açısından ise evliliklerinin daha uzlaşmacı, daha mutlu ve zevkli, daha bütünleşik ve kaynaşık, daha uyumlu oldukları saptanmıştır. Araştırma bulgularına dayanarak büyük ebeveyn ile torunu bir araya getiren projeler geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Büyükanne, torun büyütme, çocuk eğitimi, nitel araştırma

Investigation of Grandmothers' Grandchild Rearing Experiences

The study is an interpretive and descriptive study using the qualitative research method which examines the effecs of grandchild rearing on grandmother and grandmother’s marriage. The study was conducted with 16 participants aged between 50 and 63 years. Snowball sampling method and criterion sampling method were used in the selection of grandmothers. In this research, a semi-structured interview form created by the researcher was used as a data collection tool. For the analysis of data, content analysis was used from qualitative data analysis methods. According to the findings, grandmothers were influenced by grandchild growth process more affectively and cognitively, on the other hand they were more adversely influenced in terms of behavior and interaction. However, in general, rearing a grandchild have more positive effects on grandmother. Another important finding of the study is the effects of rearing grandchild on grandmother's marriage. Grandmothers have seen more support and understanding by husband. In terms of marital relations, marriages were found to be more conciliatory, happier and more enjoyable, more integrated and fused, more compatible. Based on the research findings, projects bringing grandparents and grandchildren together can be developed.

Keywords:

Grandmother, grandchild rearing, education of child, qualitative research,

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı [ASPB] (2002). 2001 Yılı aile raporu. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
Akçay, C. (2011). Yaşlılık kavramlar ve kuramlar. İstanbul: Kriter Yayınevi.
Arpacı, F. ve Ersoy, A. F. (2007). Kadının çalışmasının ailenin yaşamkalitesine etkisinin incelenmesi. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür Araştırma Dergisi, 11 (11), 41-50. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/spcd/issue/21120/227488
Attar, S. S., Tan, J., Buchanan, A., Flouri, E. ve Griggs, J. (2009). Grandparenting and adolescent development in two-parent biological, lone-parent and step-families. Journal of Family Psychology, 23 (1), 67-75. http://dx.doi.org/10.1037/a0014383
Baran, G. A., Kalınkara, V., Aral, N., Akın, G., Baran, G. ve Özkan, Y. (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri Araştırmaları: Ankara Örneği. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Genel Müdürlüğü Yay.
Canatan, A. (2008). Toplumsal değerler ve yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1 (1), 62-71. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/yasad/issue/21799/234272
Carter, B. ve McGoldrick, M. (1999). The expanded family life cycle: İndividual, family and social perspectives. Boston: Allyn and Bacon.
Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6. bs.). London: Routledge-Falmer.
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni). M. Bütün ve S. B. Demir (çev. ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranış (2. bs.). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Çiftçi, A. (2008). Ailede yaşlı bireyler. V. Aile Şurası Aile Destek Hizmetleri Bildirileri (s. 22-231) içinde. Ankara: T. C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yay. Erişim adresi: https://ailetoplum.aile.gov.tr/uploads/pages/bilim-serisi/52-v-aile-surasi-aile-destek-hizmetleri-bildirileri.pdf
Darling, N., ve Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487-496. http://dx.doi.org/10.1037/0033-2909.113.3.487
Dey, I. (1993). Qualitative data analysis: A user-friendly guide for social scientists. London: Routledge Publications.
Erikson, E. (1984) İnsanın sekiz çağı. T. B. Üstün ve V. Şar (çev.). Ankara: Birey ve Toplum Yay.
Framo, L. J. (1996). A personal retrospective of the family therapy field: Then and now. Journal of Marital and Family Therapy, 22 (3), 289-316. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.1996.tb00207.x
Franklin, L. D. ve James, D. A. (1997). Ensuring inequality: The structural transformation of the african american family. New York: Oxford University Press.
Freankel, R. J., Wallen, E. N. ve Hyun, H. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
Gladding, T. S. (2015). Aile terapisi tarihi, kuram ve uygulamaları (5. bs.). İ. Keklik ve İ. Yıldırım (çev. ed.). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yay.
Goldenberg, H. ve Goldenberg, I. (2000). Family therapy: An overview. USA: Brooks/Cole Publishing.
Gönüllü, M. ve İçli, G. (2001). Çalışma yaşamında kadınlar: Aile ve iş ilişkileri. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1), 81-100.
Gür, S. B. ve Kurt, T. (2011). Türkiye’de ailelerin eğitim ihtiyaçları. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 27 (27), 33-62. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/spcd/issue/21121/227502
Hagastad, O. G. ve Uhlenberg, P. (2007). The impact of demographic changes on relation between age groups and generations: A comparative perspective. K. W. Schaie ve P. Uhlenberg (ed.). Social structeres demographic changes and the well-being of order persons (s. 239-261) içinde. New York: Springer Publishing Co.
Harper, S. ve Levin, S. (2005). Family care, independent living and ethnicity. Social Policy and Society, 4 (2), 157−169. https://doi.org/10.1017/S1474746404002295
Hazer, O. (2011). Ergenlerin büyük ebeveynlerinden beklentilerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1-22.Erişim adresi: http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/oyahazer2makale.pdf
Hazer, O. (2012). Büyük ebeveynlerinin ergenler tarafından algılanan özelliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 123-141. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/huefd/issue/41214/511219
Hughes, E. M., Waite, J. L., LaPierre, T.A. ve Luo, Y. (2007). All in the family: The impact of caring for grandchildren on granparents’ health. Journal of Gerontology B: Psychological Sciences and Social Sciences, 62 (2), 108-119.
İlhan, T. (2016). Orta yetişkinlik döneminde psikososyal ve bilişsel gelişim. H. Bacanlı ve Şerife I.T. (ed.). Yetişkinlik ve yaşlılık gelişim psikolojisi (s.241-274) içinde. İstanbul: Açılım Kitap.
Kalliopuska, M. (1994). Relations of retired people and their grandchildren. Psychological reports. 75, 1083-1088. https://doi.org/10.2466/pr0.1994.75.3.1083
Kayıklık, H. (2003). Orta yaş ve yaşlılıkta dinsel eğilimler. Ankara: Baki Kitabevi.
Köylü, M. (2000). Yetişkin din eğitiminin teorik temelleri. Samsun: Etüt Yay.
Landis, J. R. ve Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. International Biometric Society, 33 (1), 159-174. http://dx.doi.org/10.2307/2529310
Neugarten, L. B. ve Weinstein, K. K. (1964). The changing american grandparent. Journal of Marriage and the Family, 26(2), 199-204. http://dx.doi.org/10.2307/349727
Neuman, W. L. (2007). Basics of social research qualitative and quantitative approaches. Boston: Pearson Education.
Onur, B. (2008). Gelişim psikolojisi, yetişkin, yaşlılık, ölüm. Ankara: İmge Kitabevi.
Pina, L. D. ve Bengtson, L. V. (1993). The division of household labor and wives’ happiness: Ideology, employment and perceptions of support. Journal of Marriage and the Family, 55 (4), 901 – 912. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/352771
Powell, N. G. ve Greenhaus, H. J. (2010). Sex, gender and decisions at the family-work interface. Journal of Management, 36 (4), 1011-1039. http://dx.doi.org/10.1177/0149206309350774
Santrock, W. J. (2015). Yaşam boyu gelişim. Gelişim psikolojisi (13. bs.). G. Yüksel (çev. ed.). Ankara: Nobel Akademik Yay.
Sayger, V. T., Homrich, A. M. ve Horne, A.M. (2000). Working from a family focus: The historical context of family development and family system. A. M. Horne (ed.). Family counseling and therapy (s.12-40) içinde. IL: F.E. Peacock. 12-40.
Strauss, A. ve Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. New Delhi: SAGE Publications.
Strong, B. ve Cohen, T.F. (2014). The marriage and family experience intimate relationships in a changing society. Belmont, CA: Wadsworth.
Sweeting, H., Ross, N., Hill, M. ve Cunningham-Burley, S. (2005). Grandparents and teen grandchildren: Exploring intergenerational relationships. Edinburgh: ESRC, Centre for Research on Families and Relationships.
Szinovacz, E. M. (2009). Grandparenthood. D. Carr (ed.). Encyclopedia of the life course and human development (s.177-181) içinde. Boston: Gale Cengage.
T.C.Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (1993). Ailede Çocuk Eğitimi Araştırması: Aralık 1992 - Aralık 1993. Ankara: AAK, Yayın No.84.
Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yay.
Watson, A. J., Randolph, S.M. ve Lyons, J.L. (2005). African-American grandmothers as health educators in the family. The International Journal of Aging and Human Development, 60 (4), 343-356. https://doi.org/10.2190/WPM7-Q6TH-CUAC-77DR
Yavuzer, H. (1996). Ana-baba ve çocuk (9. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yenilmez, Ç. (2012). Aile ilişkileri. Ç. Yenilmez (ed.). Aile yapısı ve ilişkileri (s. 20-41) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.bs.). Ankara: Seçkin Yay.
Yıldırım, N. (2015). Yaşam döngüsünde aile, aile bireyleri ve akrabalıklar. Aile Yazıları, 7, 35-62.
Yücedağ, F. (2017). Eğitim yöneticiliğinden ayrılmış kadınların yaşadığı sorunlara ilişkin görüşleri: Fenomonolojik bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.