BİR EDEBİYAT DERSİNDE BİR ŞİİRİ ÇEVİRİLERİYLE OKUMAK: WALT WHITMAN’IN O CAPTAIN! MY CAPTAIN! BAŞLIKLI ŞİİRİ İLE FRANSIZCA VE TÜRKÇE ÇEVİRİLERİ

1819-1892 yılları arasında yaşamış olan Walt Whitman,  Amerika’nın en etkili  şairlerinden biri olarak kabul edilmektedir.  Hiç yüz yüze gelmemesine rağmen büyük hayranlık duyduğu  Başkan Abraham Lincoln’un Amerikan İç Savaşı sonrasında öldürülmesi üzerine  duyduğu derin üzüntüyü, onu anmak ve onurlandırmak için yazdığı  O Captain! My Captain! başlıklı şiiri ile ifade etmiştir. Serbest şiirleriyle tanınan Whitman, bu şiirinde de sabit bir ölçü kullanmamıştır. Ancak muhtemelen şiirin bir ağıt olmasından dolayı bir istisna olarak  dört uzun dizeyi dört kısa dizenin izlediği bölümlere yer vermek suretiyle belli bir kalıp kullanmış ve bu da şiirini diğerlerinden farklı ve özel kılmıştır.  Whitman’ın bu şiiri,  Memet Fuat tarafından yapılan Ey Kaptan! Canım Kaptanım! ve Can Yücel tarafından yapılan Oy Reis! Koca Reis! başlıklı Türkçe çevirileri ve  Léon Bazalgette tarafından yapılan Ô Capitaine! Mon Capitaine! başlıklı Fransızca çevirisi ile  birlikte bu çalışmanın bütüncesini oluşturmaktadır. Bu dört şiir,  ortaöğretim 10.  sınıfta bir Edebiyat dersi kapsamında  bir arada okunmuş  ve  şiirlerin  anlam evreni ile  biçimsel özellikleri karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Bu çalışmada, bir şiirin çevirileri ile birlikte okunup çözümlenmesinin öğrencilerin derse katılımına, dersin verimliliğine ve kültürlerarası farkındalığın gelişimine sunabileceği katkılardan söz edilmekte ve ayrıca  Fransız göstergebilimci Jean Claude Coquet’nin “Söyleyenler Kuramı” temel alınarak,  şiirin çeviri ile yeniden üretilmesi sürecinde çevirmenin söylem alıcısı ve söylem üreticisi olarak üstlendiği rolün erek metne yansımaları üzerinde durulmaktadır.

READING A POEM WITH ITS TRANSLATIONS IN THE LITERATURE CLASS: WALT WHITMAN’S O CAPTAIN! MY CAPTAIN! AND ITS FRENCH AND TURKISH TRANSLATIONS

Walt Whitman (1819-1892) is considered to be one of America’s most influential poets. He hugely admired President Abraham Lincoln, and in spite of never having met Lincoln personally, he was strongly affected by the President’s assassination. He wrote the poem O Captain! My Captain! as an elegy to express  his deep sorrow on the unfortunate event and commemorate the President. Whitman normally wrote in free verse; similarly, in this poem a fixed meter is not used. However, probably because this poem was an elegy, he used a particular pattern of a four-long line stanza followed by a four-short line stanza as an exception and this makes it special and different from his other poems. This poem in English, its Turkish translations Ey Kaptan! Canım Kaptanım! by Memet Fuat, Oy Reis! Koca Reis! by Can Yücel, and  its French translation Ô Capitaine! Mon Capitaine! by Léon Bazalgette constitute the corpus of this study. The four  poems were read together in a 10th grade Literature class and their scopes of meaning as well as their form was comparatively analyzed.  In this study, the possible contributions of reading and analyzing a poem with its translations to students’ class participation, the efficiency of the Literature class itself, and the development of intercultural awareness are discussed. In addition, by utilizing French semiotician Jean-Claude Coquet’s “Theory of Instances of Enunciation” as a basis, the reflections of the role of the translator upon the target text as the receiver and producer of discourse is evaluated.

___

  • AKMAN, Aygün (2014). The Crown of English Literature. Ankara: Golden Key Yayınevi.
  • COQUET, Jean-Claude (1997). La Quête du Sens. Le Langage en Question. Paris: PUF.
  • COQUET, Jean-Claude (2007). Phusis et logos. Une phénoménologie du langage. Paris: PUV.
  • EYÜBOĞLU, Sebahattin (1993). “Can Yücel’in Şiir Çevirileri”. Her Boydan Dünya Şiirinden Örnekler. İstanbul: Papirüs Yay.
  • KARANTAY, Suat (1989). “Can Yücel ile Söyleşi”. Metis Çeviri 8: 11-18.
  • ÖZTÜRK KASAR, Sündüz-TUNA Didem (2015). “Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma”. Frankofoni Fransız Dili ve Edebiyatı İnceleme ve Araştırmaları Ortak Kitabı (27). Ankara: Bizim Grup Basımevi. 457-482.
  • Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://ttkb.meb.gov.tr [08.09.2016].
  • Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr [10.09.2016].
  • WHITMAN, Walt (1922). Feuilles d’herbe. çev. Léon Bazalgette. Mercure de France, I et II: 80-81. http://terredecompassion.com/2014/10/30/o-captain-my-captain/ [01.09.2015].
  • WHITMAN, Walt (1954). Çimen Yaprakları. haz. Mehmet Fuat. İstanbul: Yeditepe Yay.
  • YÜCEL, Can (1993). Her Boydan Dünya Şiirinden Örnekler. İstanbul: Papirüs Yay.