Avrupa-Dışı Edebiyatları Karşılaştırmak – Mori Ōgai’ın Dansçı Prenses ve Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna Eserlerinin Goethe’nin Müziği Eşliğindeki Dansları

Karşılaştırmalı edebiyat kültür-ötesi, disiplinler-arası ve çok-dilli bir bakış açısından eski “metinler”in yeniler üzerindeki etkilerini araştırır. Bir başka yaygın karşılaştırmalı çözümleme uygulaması, Avrupa ve Amerikan edebî metinlerinin Avrupa-dışı olanları ve tersine, [Avrupa-dışı metinlerin Batılı olanları] nasıl esinlediklerini incelemektir. Ancak, “doğrudan” metinler-arası bağlantısı olmayan Avrupa-dışı metinlere yönelik karşılaştırmalı araştırmalar konusunda yöntembilimsel bir boşluk vardır. Bu bağlamda, muhtemelen, iki veya daha fazla Avrupa-dışı yapıtı karşılaştırmanın en cazip ve yaratıcı yollarından biri, bunların ortak kaynak metinlerini tespit etmektir. Elbette, Batılı olmayan metinleri karşılaştırmanın tek yöntemi bu değildir; ancak bunun pozitivist metinler-arası çözümlemenin en etkili yöntemlerinden biri olduğu şüphe götürmez. Bu makale, Avrupa-dışı edebiyatların karşılaştırılmasında model olabilecek bir “vaka çalışması” sunmayı amaçlamaktadır. Bu gayeyle, dikkate şayan benzerlikleri paylaşan, ancak aralarında “doğrudan” metinler-arası bağlar bulunmayan Türk ve Japon edebiyatlarından iki esere odaklandık: Mori Ōgai’ın Dansçı Prenses’i ve Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna’sına. Her ikisinin de atıfta bulunduğu başlıca ortak kaynak metin Goethe’nin Faust'u olduğundan, bu birbirine benzeyen iki Avrupa-dışı metnin Faust'tan nasıl etkilendiğinin ve Faust’la yaptıkları metinler-arası dansların, ulusal ve uluslararası edebî itibarlarına nasıl katkıda bulunduğunun izini sürdük.

Anahtar Kelimeler:

Karşılaştırmalı edebiyat, modern Türk edebiyatı, modern Japon edebiyatı, kadın çalışmaları, çeviri

Comparing Non-European Literatures – Dances of Mori Ōgai’s The Dancing Princess and Sabahattin Ali’s Madonna in a Fur Coat to the Music of Goethe

Comparative literature explores the influences of older “texts” on newer ones, through a cross-cultural, interdisciplinary, and multilingual perspective. Another common practice of comparative analysis is to study how Euro-American literary texts inspire non-European ones, and vice versa. Yet, there is a methodological gap concerning the comparative studies that focus on non-European texts with no “direct” intertextual connection. On this basis, arguably, one of the most intriguing and creative ways of comparing two or more non-European works is to spot their common source texts. It is certainly not the only method of comparing non-Western texts, but it is indubitably an efficient method for positivistic intertextual analysis. This article aims to present a “case study” that may serve as a model for comparing non-European literatures. To this end, we focused on two works from Turkish and Japanese literatures that share remarkable resemblances, yet that do not have direct intertextual bonds: Mori Ōgai’s The Dancing Princess and Sabahattin Ali’s Madonna in a Fur Coat. As the major common source text that both refer to is Goethe’s Faust, we traced how these two similar non-European works are affected by Faust, and how their intertextual dances with Faust contributed to their national and international literary reputations.

Keywords:

Comparative literature, modern Turkish literature, modern Japanese literature, woman studies, translation,

PDF

___

Ahmad, A. (1994). In theory: Classes, nations, literatures. London: Verso.
Ali, S. (2015). Kürk mantolu Madonna. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Ali, S. (2016). Madonna in a fur coat. London: Penguin Books.
Apter, E. (2003). Global translatio: The ‘invention’ of comparative literature, Istanbul, 1933. Critical Inquiry, 29(2), 253–281.
Auerbach, E. (1946). Mimesis: The representation of reality in Western literature. Bern: A. Francke Verlag.
Bassnet, S. (1998). Comparative literature—A critical introduction. Oxford: Blackwell.
Bezirci, A. (2007). Sabahattin Ali: Yaşamı, kişiliği, sanatı, hikayeleri, romanları. İstanbul: Evrensel Yay.
Damrosch, D. (2003). What is world literature?. Princeton, N.J: Princeton University Press.
Eagleton, T., Jameson, F. & Said, E. (1990). Nationalism, colonialism, and literature. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
Freely, M. (2016, May 21). Sabahattin Ali’s Madonna in a fur coat–The surprise Turkish bestseller. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/books/2016/may/21/sabahattin-ali-madonna-fur-coat-rereading.
Gaudette, P. (2011). Madonna/whore complex—Love without sex, sex without love. London: Home Leisure Pub.
Goethe, J. W. v. (2014). Faust I & II. (S. Atkins, Trans. & Ed.). New Jersey: Princeton University Press.
Güven, D. Ç. (2018). 21. yüzyıl postmodern Japon edebiyatının aykırı sesleri: İkezava Natsuki, Seirai Yūiçi ve Kobayaşi Takici. In A. Atay (Ed.), Japon dili incelemeleri / Nihongo shokenkyū (pp. 15-35). London: Transnational Press.
Güven, D. Ç. (2020). Foucauldian “medical gaze” as an ideological apparatus of modern power structures in the works of Rıfat Ilgaz, Ōoka Shōhei, Jean-Paul Sartre and Joseph Conrad. Folklor/Edebiyat, 26(1), 157-171. doi: 10.22559/folklor.1148.
Jameson, F. (1986). Third-world literature in the era of multinational capitalism. Social Text, 15, 65-88. doi:10.2307/466493.
Karatani, K. (2004). Nihon kindai bungaku no kigen. Teihon. (『日本近代文学の起源. 定本』). Tokyo: Iwanami Shoten.
Keene, D. (2007). Modern Japanese literature: From 1868 to the present day. New York, NY: Grove Press.
Kurczynski, K. (2014). The Art and politics of Asger Jorn: The avant-garde won't give up. Ashgate: Burlington Press.
Moretti, F. (2000). Conjectures on world literature. New Left Review 1 (4), 54-68.
Mori, Ō. (2011). The dancing girl (R. Bowring, Trans.). In J. T. Rimer & V. C. Gessel (Eds.), The Columbia anthology of modern Japanese literature (pp. 8-23). New York, NY: Columbia University Press.
Rimer, J. T. & Gessel, V. C. (Eds.). (2011). Preface. In The Columbia anthology of modern Japanese literature (pp. 7-8). New York, NY: Columbia University Press.
Said, E. W. (1978). Orientalism. New York: Pantheon Books.
Said, E. W. (1994). Culture and imperialism. New York: Knopf.
Sertel, M. Z. (1977). Hatırladıklarım. İstanbul: Can Yay.
Takahashi, K. (1960). German literature in Japan. Japan Quarterly, 7(1), 193-199.
Takahashi, K. (1993). Mori Ōgai. In K. Isoda et al. (Eds.), Shinchō Nihon Bungaku Jiten (pp. 1246-1250). Tokyo: Shinchō-sha.
Tanizaki, J. (2010). Some prefer nettles (E. G. Seidensticker, Trans.). London: Penguin Books.
Wellbery, D. E. (2014). Introduction. In J. W. v. Goethe, Faust I & II (pp. xi-xxiv). New Jersey, NJ: Princeton University Press.
Wellek, R. & Warren, A. (1949). Theory of literature. London: Jonathan Cape.