Almanya’da II. Dünya Savaşı Sonrası Yaşanan Bellek Patlamasına Tarihî Bakış

Bellek çalışmaları özellikle son yirmi yılda kültür araştırmaları ve beyin araştırmaları alanında yoğun bir şekilde yürütülmektedir. Farklı disiplinler ile ortak bir çalışma haline gelen bellek konusunun sosyal bilimler alanında da araştırılmasının en önemli nedenleri arasında II. Dünya Savaşı sonrasında dünyada değişen sosyo-politik ve ekonomik dengeler, medyanın gücü ve yaşanılan felaketler ile toplumların yüzleşme/sorgulama isteği yatmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası ve Berlin Duvarı’nın yıkılmasından sonraki politik durumlar, bellek kavramının disiplinlerarası, kültürel ve uluslar arası bir olgu olarak ele alınmasına neden olmuştur. Bu çalışmada son yıllarda diğer Avrupa ülkelerinde görüldüğü gibi özellikle Almanya’da yaşanan bellek patlamasının nasıl bir süreçten geçerek ivme kazandığı açımlanmaya çalışılacaktır. Aynı zamanda Almanya örneğinde, insanların geçmişlerini sorgulamalarının arka planında rol oynayan tarih bilinci ve milli kimlik kavramlarının önemi de irdelenecektir.

Historical Perspective of Memory Boom in Germany After the World War II

Memory studies have been carried out intensively in the field of cultural studies and brain research, especially in the last two decades. The changing socio-political and economic balances in the world, the power of the media, suffering of different disasters and the demands of confrontation / questioning of societies after World War II lie among the most important reasons for the multidisciplinary studies of memory in the field of social sciences. The political conditions in the context of the post-World War II and the fall of the Berlin Wall have led to the consideration of memory studies as an interdisciplinary, cultural and international subject of research. Present study is aimed to explain how the memory explosion in Germany has gained momentum as it is seen in other European countries in recent years. At the same time, the importance of the concepts of history consciousness and national identity are also examined in the study.

___

  • Adam, H. (1998). Widersprüche der Befreiung: Wahrheit, Gerechtigkeit und Versöhnung in Südafrika. H. König, M. Kohlstruck und A. Wöll (Hrsg.). Vergangenheitsbewӓltigung am Ende des 20. Jahrhunderts. Wiesbaden: Springer Fachmedien Wiesbaden.
  • Assmann, A. (2006). Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. München: Verlag C.H. Beck.
  • Assmann, A. (2007). Geschichte im Gedӓchtnis. Von der individuellen Erfahrungzur öffentlichen Inszenierung. München: Verlag C.H. Beck.
  • Assmann, A. und Frevert, U. (1999). Geschichtsvergessenheit, Geschichtsversessenheit. Von Umgang mit deutschen Vergangenheit nach 1945. Stuttgart: Deutsche Verlags- Anstalt GmbH.
  • Assmann, J. (2015). Kültürel bellek. Eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
  • Boyer, P. (2015). Anılar ne işe yarar? Hatırlamanın biliş ve kültürle ilgili işlevleri. P. Boyer ve J. V. Wertsch (Ed.). (Y. Aşçı Dalar, Çev.), Zihinde ve Kültürde Bellek (s. 5-37). İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
  • Bude, H. (1997). Die Achtundsechziger Generation im Familienroman der Bundesrepublik. H. König, W. Kuhlmann und K. Schwabe (Hrsg.). Vertuschte Vergangenheit. Der Fall Schwerte und die NS- Vergangenheit der deutschen Hochschule (S.287-300). München: C.H. Beck.
  • Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? (A. Şenel, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Erll, A. (2002). Mit Dickens spazieren gehen. Kollektives Gedӓchtnis und Fiktion. G. Echterhoff und M. Saar (Hrsg.). Kontexte und Kulturen des Erinnerns. Maurice Halbwachs und das Paradigma des kollektiven Gedӓchtnisses. (S.253- 267). Konstanz: UVK Verlagsgesellschaft mbH.
  • Erll, A. (2005). Kollektives Gedӓchtnis und Erinnerungskulturen. Stuttgart/Weimar: Walter de Gruyter.
  • Fischer, T. und Lorenz, M. N. (2009). Lexikon der Vergangenheitsbewӓltigung in Deutschland. Debatten- und Diskursgeschichte des Nationalsozialismus nach 1945. Bielefeld: Transcript Verlag.
  • Frei, N. (2005). 1945 und Wir. Das Dritte Reich Bewusstsein der Deutschen. München: Verlag C.H. Beck.
  • Frei, N. (2008). 1968. Jugendrevolte und globaler Protest. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.
  • Gauck, J. “Tag des Gedenkens an die Opfer des Nationalsozialismus im DeutschenBundestag”.http://www.bundespraesident.de/SharedDocs/Reden/DE/Joachim-Gauck/Reden/2015/01/150127-Bundestag-Gedenken.html [23.10. 2016].
  • Gedenkenstӓttenkonzeption des Bundes (1999). http://www.bundesregierung.de/Content/DE/_Anlagen/BKM/2008-06-18-fortschreibung-gedenkstaettenkonzepion-barrierefrei.pdf?__blob=publicationFile [08.05.2018].
  • Huyssen, A. (1995). Twilight memories. Marking Time in a Culture of Amnesia. New York: Routledge.
  • Kişmir, G. (2019). II. Dünya savaşı sonrası Alman edebiyatında bellek yansımaları (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Koselleck, R. (2002). Formen und Traditionen des negativen Gedӓchtnisses. V. Knigge und N. Frei (Hrsg.). Verbrechen erinnern: Die Auseinandersetzung mit Holocaust und Völkermord. München: Verlag C.H. Beck.
  • Neumann, B. (2005). Erinnerung-Identitӓt-Narration. Berlin: Walter de Gruyter.
  • Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (M. E. Özcan, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
  • Pethes, N. und Ruchatz, J. (2001). Gedӓcthnis und Erinnerung. Ein interdisziplinӓres Lexikon. Hamburg: im Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH.
  • Reichel, P. (2007). Vergangenheitsbewӓltigung in Deutschland. Die Auseinandersetzung mit der NS Dikatatur in Politik und Justiz. München: Verlag C.H.Beck.
  • Roediger III, H. L. ve Zaromb, F. M. vd. (2015). Kolektif belleğin şekillendirilmesinde tekrarlanan hatırlamanın rolü. P. Boyer ve J. V. Wertsch (Ed.). (Y. Aşçı Dalar, Çev.). Zihinde ve kültürde bellek (s. 175-217). İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
  • Rose, S. (2003). The making of memory. New York: Vintage.
  • Sancar, M. (2014). Geçmişle hesaplaşma. Unutma kültüründen hatırlama kültürüne. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Schlink, B. (2012). Geçmişe ilişkin suç ve bugünkü hukuk. (R. Ergün, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Schröder, Gerhard. “I Express My Shame”. http://www.historyplace.com/speeches/schroeder.htm [01.11.2015].
  • Sondergeld, B. (2010). Spanische Erinnerungskultur: Die Assmann’sche Theorie des kulturellen Gedӓchtnisses und der Bürgerkrieg 1936- 1939. Heidelberg: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
  • Traine, M. (2009). Historisches Gedӓchtnis und politische Strafe. Der demokratische Umgang mit der autoritӓren Vergangenheit in Lateinamerika. S. Schmidt, G. Pickel und S. Pickel (Hrsg.). Amnesie, Amnestie oder Aufbearbeitung? Zum Umgang mit autoritӓren Vergangenheiten und Menschenrechtsverletzungen. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
  • Walser, M. (2015). Unser Auschwitz. Auseinandersetzung mit der deutschen Schuld. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.
  • Welzer, H. (2002). Das kommunikative Gedӓchtnis. Eine Theorie der Erinnerung. München: C.H.Beck Verlag.
  • Wertgen, W. (2001). Vergangenheitsbewӓltigung: Interpretation und Verantwortung. Ein ethischer Beitrag zu ihrer theoritischen Grundlegung. Paderborn.
  • Wertsch, J. V. (2015). Kolektif bellek. P. Boyer ve J. V. Wertsch (Ed.). (Y. Aşçı Dalar, Çev.). Zihinde ve kültürde bellek (s. 149-175). İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
  • Woller, H. (2010). Geschichte Italiens im 20. Jahrhundert. München: Verlag C. H. Beck Verlag.