Akademik Taylorizm, Performans Yönetimi ve Akademik Üretimde Niceliğin Önemi: Akademisyenler Üzerine Niteliksel Bir Çalışma

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yükseköğretim alanında ortaya çıkan performans yönetimi anlayışının bir yansıması olan akademik üretim sürecini değerlendirmektir. Bu çerçevede çalışmada, ‘Emek Süreci Kuramı’ kuramsal bakış açısından akademik emek süreci ele alınmış ve temel bir akademik faaliyet olan yayın yapma süreçlerinde ‘Akademik Taylorizm’in etkisi değerlendirilmiştir. Akademik emek sürecinde Taylorizm, akademisyenlik mesleğinin zanaat yapısının bozulması ve zanaat bilgisinin yönetimlere aktarılması temelinde ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede, akademik işin standartlaştırılmış, ölçümlenebilir ve böylelikle denetlenebilir hale getirilmiş olduğu görülmektedir. Akademide iş güvencesi sorunlu hale gelirken, akademik emeğin kendisinden beklenen performansı sergileme yönünde hareket eder hale gelmesi söz konusu olmaktadır. 2017 yılında, Türkiye’de yükseköğretim alanında gerçekleşen dönüşümün akademik emek üzerindeki etkisini anlamak üzere bir çalışma gerçekleştirilmiştir. İstanbul ve İzmir illerinde yer alan vakıf ve devlet üniversitelerinde sosyal bilimler alanlarında çalışmakta olan, farklı ünvanlara sahip 28 öğretim üyesi ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Araştırmadan elde edilmiş niteliksel verilerin bu çalışma kapsamında değerlendirilmesi sonucunda, yüksek öğretimde Taylorizm stratejilerin uygulanması ile birlikte akademik işin yoğunlaştırıldığı görülmüştür. Bu yoğun iş yükü çerçevesinde, yayın sürecinde akademik emeğin sözleşme yenileme ya da kariyerinde ilerleme motivasyonu ile, ‘stratejik’ olarak nitelendirilebilecek yayın yapma yollarını benimseyebilmesi söz konusudur. Kısa sürede yayın yapma ya da ‘puan’ toplama adına akademisyenler bir stratejik düşünme şekli geliştirmektedirler. Bu çalışma, yayın yapma sürecinin bir akademik faaliyet olarak araç yerine amaç haline gelmekte olduğuna ve niceliğin niteliğe öncelendiği bir anlayışın akademik üretime hakim olmakta olduğuna dair tartışma çerçevesinde akademik Taylorizmin yükselişini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Akademik Taylorizm, Emek Süreci Kuramı, performans yönetimi, yayın süreci, yükseköğretimde dönüşüm

Academic Taylorism, Performance Management and the Importance of Quantity in Academic Production: A Qualitative Study on Academics

The purpose of this study is to evaluate academic production, which reflects the emerging notion of performance management in Turkey’s higher education. In this context, academic labor process is assessed through the theoretical framework of ‘Labor Process Theory’ and the effects of Academic Taylorism on the publication process, which is a fundamental academic endeavor, are analyzed in this study. Taylorism in academic labor process entails, the deterioration of the craft structure inherent in academic profession and the transfer of craft knowledge to the management. Accordingly, academic work is standardized, made measurable and hence controllable. While job security becomes problematic in academy, it is seen that academic labor acts in such a way as to guarantee the expected performance. In the year 2017, a study is conducted to understand the effects of the transformation of Turkey’s higher education on academic labor. In-depth interviews have been conducted with 28 faculty members carrying different titles, working in social sciences departments of public and foundation universities located in the cities of Istanbul and Izmir. The evaluation of the qualitative data obtained from research, here has shown that academic work is intensified through the implementation of Taylorism strategies in higher education. Within the scope of an intense workload academic labor, with the motivation, created through contract renewal and to achieve career advancement, can adopt a more strategic, way of publishing. To demonstrate the expected performance and to publish work and collect performance ‘points’ in a short period of time, academics develop a strategic way of thinking. This study focuses on the rise of academic Taylorism through the discussion that publishing process is turning into an academic activity, which is an end rather than the means and an understanding which favors quantity over quality is taking over academic production.

Keywords:

Academic Taylorism, Labor Process Theory, performance management, publication process, transformation of higher education,

PDF

___

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu (tarih yok).Yükseöğretim Kurulu. Erişim adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf
Ak, M. Z. ve Gülmez, A. (2006). Türkiye’nin Uluslararası Yayın Performansının Analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1), 22-49.
Al, U. ve Soydal, İ. (2012). Dergi Kendine Atıfının Etkisi: Energy Education Science and Technology Örneği. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), 699-714.
Altbach, P. G. (1997). An International Academic Crisis? The American Professoriate in Comparative Perspective. Daedalus, 126(4), 315-338.
Altbach, P. G. (1999). Survival of the Fittest: The University of Buenos Aires Model. International Higher Education(14), 8-9.
Altbach, P. G. (2001). The American Academic Model in Comparative Perspective. P. G. Altbach, P. J. Gumport, ve D. B. Johnstone (Dü) içinde, In Defense of American Higher Education (s. 11-37). Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
American Association for University Professors. (2017, 03). Research. Trends in the Academic Labor Force, 1975-2015 Erişim adresi: https://www.aaup.org/sites/default/files/Academic%20Labor%20Force%20Trends%201975-2015.pdf
Atalay, S. (2017a). Neoliberal Policies And Higher Education: A Comparison Between Sociology And Psychology Departments With Regard To Public And Private Universities In Turkey. Sosyoloji Dergisi(35), 45-59.
Atalay, S. (2017b). Yükseköğretim Stratejileri ve Akademisyenlik Mesleğinin Değişimi: Sosyal Bilimler Örneği. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi. 'Atıf çetesi' rektörlük yolunda. (2015, 03, 18). Memurlar.net. Erişim adresi: https://www.memurlar.net/haber/505907/atif-cetesi-rektorluk-yolunda.html
Balaban, U. (2012). Türkiye'de Yükseköğretim Reformu ve ABD'de Endüstri- Üniversite İlişkisinin Tarihi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(4), 25-61.
Bingöl, B. (2012). Üniversite Özerkliğinin Değişen Tanımı ve Üniversitelerin Yeniden Yapılandırılması. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(2), 39-75.
Biswas, A. K. ve Kirchherr, J. (2015, 04 11). Prof, no one is reading you. The Straits Times. Erişim adresi: https://www.straitstimes.com/opinion/prof-no-one-is-reading-you
Bok, D. (2007). Piyasa Ortamında Üniversiteler. (B. Yıldırım, Çev.) İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Brancaleone, D. ve O'Brien, S. (2011). Educational Commodification and The (Economic) Sign Value of Leraning Outcomes. British Journal of Sociology of Education, 32(4), 501-519.
Braverman, H. (2008). Emek ve Tekelci Sermaye. (Ç. Çidamlı, Çev.) İstanbul: Kalkedon.
Clarke, S. (2014). Neoliberal Toplum Kuramı. A. Saad-Filho, ve D. Johnston (Dü) içinde, Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (Ş. Başlı, ve T. Öncel, Çev., s. 91-105). İstanbul: Yordam Kitap.
Coşar, S. ve Ergün, H. (2015). Free-Marketization of Academia through Authoritarianism: The Bologna Process in Turkey. Alternate Routes, 101-124.
Coşkun, A. ve Ünal, G. (2013). Higher Education in Turkey: Trends Towards Self-Steering Public Universities. Yükseköğretim Dergisi, 1, s. 40-47.
Crouch, C. (2014). Neoliberalizmin Garip Ölümsüzlüğü. (U. Gezen, Çev.) İstanbul: Açılım Kitap.
Crowley, M., Tope, D., Joyce, C. L. ve Hodson, R. (2010). Neo-Taylorism at Work: Occupational Change in the Post-Fordist Era. Social Problems, 57(3), 421-447.
Curry, S. (2012, 08 13). Sick of Impact Factors. Erişim adresi: http://occamstypewriter.org/scurry/2012/08/13/sick-of-impact-factors/
Curry, S. (2019, 01 31). Thinking globally about research evaluation – LIS-Bibliometrics talk. Erişim adresi: http://occamstypewriter.org/scurry/2019/01/31/thinking-globally-research-evaluation/
Curtis, J. W. (2014, 04). Research. Erişim adresi: https://www.aaup.org/sites/default/files/Academic%20Labor%20Force%20Trends%201975-2015.pdf
Çavdar, T. (2013). Neoliberalizmin Türkiye Seyir Defteri. İstanbul: Yazılama Yayınevi.
Çelik, Z. (2012). Bologna Süreci’nin Avrupa Yükseköğretim Sistemi Üzerine Etkileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), 100-105.
Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi İçin Bir Yol Haritası. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi .
De Angelis, M. ve Harvie, D. (2009). Cognitive Capitalism’ and the Rat-Race: How Capital Measures Immaterial Labour in British Universities. Historical Materialism, 17, 3-30.
Demir, E., Cennet, G. D. ve Özdemir, M. Ç. (2017). Akademik Yükseltme ve Atama Sürecine Yönelik Öğretim Üyesi Görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(1), 12-23.
Devlet Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Elemanı Norm Kadrolarının Belirlenmesine ve Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik (2018, 11 2). Resmigazete (Sayı:30583). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/11/20181102-14.htm.
Dinçer, Ö. ve Yılmaz, C. (2003). Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma: 1. Ankara: T.C. Başbakanlık.
Doçentlik Başvuru Şartları -2018 Ekim Dönemi. (tarih yok). Üniversitelerarası Kurul. Erişim adresi: http://www.uak.gov.tr/?q=node/86#2018E
Dominelli, L. ve Hoogvelt, A. (1996). Globalization, Contract Government and the Taylorization of Intellectual Labour in Academia. Studies in Political Economy, 49, 71-100.
Donald, A. (2013, 03, 14). It's Time To Resist The Pressure. Erişim adresi: http://occamstypewriter.org/athenedonald/2013/03/14/its-time-to-resist-the-pressure/
Durmaz, N. (2017). Akademinin Prekaryası: 50d'li Araştırma Görevlileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(4), 945-975.
Emery, C. R., Kramer, T. R. ve Tian, R. G. (2003). Return to academic standards: a critique of student evaluations of teaching effectiveness. Quality Assurance in Education, 11(1), 37-46.
Enders, J., De Boer, H. ve Weyer, E. (2013). Regulatory Autonomy and performance: the reform of higher education re-visited. Higher Education, 65, 5-23.
Erguvan, D. (2013). Vakıf Üniversitelerinin Türkiye Yükseköğretim Sistemi Üzerindeki Etkilerine Dönük Akademisyen Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 137-160.
Evans, G. R. (2007). Akademisyenler ve Gerçek Dünya. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Gendron, Y. (2008). Constituting the Academic Performer: The Spectre of Superficiality and Stagnation in Academia. European Accounting Review, 17(1), 97-127.
Glesne, C. (2015). Nitel Araştırmaya Giriş. (A. Ersoy, Y. Pelin, Dü. ve P. Yalçınoğlu, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
Gruber, T. (2014). Academic Sell-Out: How An Obsession With Metrics And Rankings Is Damaging Academia. Journal of Marketing for Higher Education, 24(2), 165-177.
Herdman, E. A. (2012). Liderlik ve Yönetim: Teori Var Pratik Yok? (Ö. Yazıcı-Korkmaz, Dü.) Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(1), 3-9.
Hız, G. (2010). 1980 Sonrasında Türkiye’de Yükseköğretimde Piyasalaştırma ve Özelleştirmedeki Gelişmeler. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(25), 55-80.
Itoh, A. (2002). Higher Education Reform in Perspective: The Japanese Experience. Higher Education, 43(1), 7-25.
Kahveci, E. ve Nichols, T. (2006). The Other Car Workers: Work, Organisation and Technology In The Maritime Car Carrier Industry. Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan.
Kaplan, P. (2017, 07 28). Akademisyenlerin ‘atıf’ çetesi. Habertürk. Erişim adresi: https://www.haberturk.com/yazarlar/pervin-kaplan/974474-akademisyenlerin-atif-cetesi#
Kılıç, M. (2013). Akademinin Sosyolojisine Dair Bir Derkenar: Akademia’nın Sosyo-Psikolojik Dinamikleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(1), 30-39.
Kogan, M. ve Teichler, U. (2007). Key Challanges to the Academic Profession and Its Interface with Management: Some Introductory Thoughts. M. Kogan, ve U. Teichler (Dü) içinde, Key Challanges to the Academic Profession (s. 9-15). Paris and Kassel: UNESCO Forum on Higher Education.
Köse, A. H. ve Öncü, A. (2000). İşgücü Piyasaları Ve Uluslararası İş Bölümünde Uzmanlaşanın Mekansal Boyutları: 1980 Sonrası Dönemde Türkiye İmalat Sanayi. Toplum ve Bilim(86), 72-90.
Kramer, J. (2008, 01 13). Taylorized Academic Labor. History News Network. Erişim adresi: http://historynewsnetwork.org/article/44931
Lattier, D. (2016, 10 26). Why Professors Are Writing Crap That Nobody Reads? Intelectural Takeout. Erişim adresi: https://www.intellectualtakeout.org/blog/why-professors-are-writing-crap-nobody-reads
Lynch, K. (2014, 08, 18). Control By Numbers: New Managerialism and Ranking In Higher Education. Ctitical Studies in Higher Education, 1-18.
Marx, K. (1999). Ücretli Emek ve Sermaye Ücret Fiyat ve Kar. (İ. Yarkın, ve İ. M.A., Çev.) İnter Yayınları.
Marx, K. (2013). Kapital 1. Cilt. İstanbul: Yordam Kitap.
Marx, K. (2014). Grundrisse. İstanbul: Birikim Yayınları.
Miller, H. (1996). Academics and Their Labour Process. C. Smith, D. Knights, ve H. Willmott (Dü) içinde, White- Collar Work The Non-Manual Labour Process (s. 109-137). London: Macmillan Press.
Mills, C. W. (1969). White Collar The American Middle Classes. London&Oxford&New York: Oxford University Press.
Mills, C. W. (2000). The Sociological Imagination. Oxford & New Yord: Oxford University Press.
Mollis, M. (2001). The Americanization of Higher Education Reforms in Argentina. World Studies in Education, 2(2), 29-46.
Musselin, C. (2013). Redefinition of the Relationship Between Academics and Their University. Higher Education(65), 25-37.
Mutioğlu, H. (2016). Homo Economicus Ve Emeğin Değeri Bağlamında Anlamını Arayan Homo Academicus. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5), 1003-1017.
Nalçaoğlu, H. (1999). Türkiye’nin Yeni Üniversite Düzeni: Kriz ve Kalite. Doğu Batı, Akademi ve İktidar(7), 91-106.
Nichols, T. (1980). The Capitalist Labour Process. T. Nichols (Dü.) içinde, Capital and Labour (s. 21-41). London: The Atholone Press.
Organisation for Economic Cooperation and Development Türkiye. (2017). Education At A Glance. Erişim adresi: http://www.oecd.org/education/skills-beyond-school/EAG2017CN-Turkey-Turkish.pdf
Orer, H. S. (2011). Türkiye'nin Bilimsel Yayın Performansı. ANKEM Dergi, 25, 134-138. Öğrenci Sayıları Özet Tablosu (tarih yok). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi,. Erişim adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/
Öğretim Elemanları Sayısı Özet Tablosu (tarih yok). Yükseköğretim Kurulu. 2017-2018 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri. Erişim adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/
Özcan, D. ve Çakır, H. (2016). Üniversite- Toplum, Devlet, Piyasa/ Sermaye İlişkileri Bağlamında Üniversite Özerkliği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 31-40.
Parker, M. ve Jary, D. (1995). The McUniversity: Organization, Management and Academic Subjectivity. Organization, 2(2), 319-338.
Pedro, F. (2009). Continuity and Change in the Academic Profession in European Countries. Higher Education in Europe, 34(3-4), 411-429.
Rajagopal, I. ve Farr, W. D. (1992). Hidden Academics: The Part Time Faculty in Canada. Higher Education, 24, 317-331.
Reid, A. (2003). Understanding Teacher's Work: Is There Still a Place for Labour Process Theory? British Journal of Sociology of Education, 24(5), 559-573.
Rhoades, G. (2007). The Study of Academic Profession. P. J. Gumport (Dü.) içinde, Sociology of Higher Education: Contributions and Their Contexts (s. 113-146). Maryland: John Hopkins University Press.
Roberts, K. A. ve Donahue, K. A. (2000). Professing Professionalism: Bureaucratization and Deprofessionalization In The Academy. Sociological Focus, 33(4), 365-383.
Seglen, P. O. (1992). The Skewness of Science. Journal of the American Society for Information Science, 43(9), 628-638.
Seglen, P. O. (1997). Why the impact factor of journals should not be used for evaluating research. BMJ, 314, 498-513.
Simkin, M. V. ve Roychowdhury, V. P. (2003). Read Before You Cite! Complex Systems, 14, 269-274.
Symth, J. (1995). Introduction. Academic Work (s. 1-16). içinde Buckingham: SRHE & Open University Press. Tancred Sheriff, P. (1985). Craft, Hierarchy and Bureaucracy: Modes of Control of the Academic Labour Process. Canadian Journal of Sociology, 10(4), 369-390.
Tarihçe (tarih yok). Yükseköğretim Kurulu. Erişim adresi: http://www.yok.gov.tr/web/guest/tarihce
Taylor, F. W. (1997). Bilimsel Yönetimin İlkeleri. (B. H. Akın, Çev.) Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
Teichler, U., Arimoto, A. ve Cummings, W. K. (2013). The Changing Academic Profession: Major Findings Of A Comparative Survey. Dordrect&Heidelberg&New York&London: Springer.
Tekeli, İ. (2003). Dünya'da ve Türkiye'de Üniversite Üzerine Konuşmanın Değişik Yolları. Toplum ve Bilim(97), 123-143.
Thompson, P. (1989). The Nature of Work. Houndmills, Basingstoke, Hampshire & London: The Macmillan Press.
Tilak, J. B. (2012). Financing Of Higher Education: Traditional Versus Modern Approaches. Yükseköğretim Dergisi, 2(1), 28-37.
Tonta, Y. (2014, 07 03). AkademikÖğretim Üyeliğine Yükseltme ve Yayın Destekleme Ölçütleriyle İlgili Bir Değerlendirme. Erişim adresi: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/tonta-yukseltme-kriterleri-hakkinda-degerlendirme-11-Temmuz-2014.pdf
Tuncer, M., Dikmen, M., Tanaş, R., Bahadır, F., Temur, M. ve Uluğ, H. (2018). Doçentlik Süreci ve Bazı Akademik Kadrolardaki Düzenlemelere Yönelik Öğretim Elemanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 13(11), 1311-1335.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2017, 12 19). Eğitim Harcamaları İstatistikleri 2016. Erişim adresi: www.tuik.gov.tr/PdfGetir.do?id=24679
Türlerine Göre Mevcut Üniversite Sayısı (tarih yok). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi,. Erişim adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/
Ulutürk, S. ve Dane, K. (2011). Yükseköğretimin Finansmanı; Neoliberal Dönüşüm ve Türkiye. In F. Ercan ve S. Korkusuz-Kurt (Eds), Metalaşma ve İktidarın Baskınındaki Üniversite (s. 413-438). İstanbul: Sav Yayıncılık.
University and College Union. (2016). Precarious work in higher education: A snapshot of insecure contracts and institutional attitudes. Erişim adresi: https://www.ucu.org.uk/media/7995/Precarious-work-in-higher-education-a-snapshot-of-insecure-contracts-and-institutional-attitudes-Apr-16/pdf/ucu_precariouscontract_hereport_apr16.pdf
Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2011). Türkiye'de Sağlık Emek Sürecinin Dönüşümü. Ankara: NotaBene Yayınları.
Van der Sluis, M. E., Reezigt, G. J. ve Borghans, L. (2017). Implementing New Public Management Strategies in Education. Education Policy, 31(3), 303-329.
Vanclay, J. K. (2012). Impact Factor: outdated artefact or stepping-stone to journal certification? Scientometrics, 92(2), 211-238.
Willis, E., Carryer, J., Harvey, C., Pearson, M. ve Henderson, J. (2017). Austerity, new public management and missed nursing care in Australia and New Zealand. Journal of Advanced Nursing, 73(12), 3102-3110.
Wojcicka Sharff, J. ve Lessinger, J. (1994). The Academic Sweatshop: Changes in the Capitalist Infrastructure and the Part-Time Academic. Anthropology Today, 10(5), 12-15.
'Yağmacı' Dergi Yayınları Akademik Yükseltmelerde Kullanılmayacak (2019, 03, 09). Haberler. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/yagmaci-dergi-yayinlarina-onlem.aspx
YÖK'ten, 50/d ve yardımcı doçentliğe geçiş için genelge. (2017, 11, 17). Memurlar.net. Erişim adresi: https://www.memurlar.net/haber/708682/yok-ten-50-d-ve-yardimci-docentlige-gecis-icin-genelge.html
Yükseköğretim Personel Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (2014, 11, 14). Resmigazete (Sayı: 29175). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/11/20141114-1.htm
Zeybek, S. O. (2015, 05 30). Akademisyenler Ne İş Yapar? Bir Üniversitenin Sertifikalandırılma Süreci. Erişim adresi: http://yesilgazete.org/blog/2015/05/30/akademisyenler-ne-is-yapar-bir-universitenin-sertifikalandirilma-sureci-sezai-ozan-zeybek/