Afyon Gedik Ahmet Paşa Cami Taçkapısı

Anıtsal dikdörtgen prizma kitleleriyle Türk-İslam sanatında kütle biçimlenişinin belirgin öğelerinden birisi olan taçkapılar, farklı tasarımlarıyla yapıların egemen öğesi haline gelmiştir. Dini mimaride Cennet kapısı olarak görülen taçkapılar, İslam mimarlığında uygulanan kapı düzenlemesi geleneğine bağlı bir şekilde gelişme göstermiştir. Özellikle mukarnas öğeleriyle biçimlenen niş örtülü taçkapı tasarımı Osmanlı dönemi yapılarında tutarlı bir gelişme göstermiştir. Osmanlı dönemi cami tasarımında en gösterişli ve anıtsal taçkapı örneklerini sultanların veya hanım sultanların inşa ettikleri camilerde görmek mümkündür. Bunun yanısıra önemli devlet adamları tarafından yaptırılan camilerde de bazen oldukça anıtsal taçkapı tasarımlarını görmek mümküdür. Bu yapılardan bir tanesi de Afyon Gedik Ahmet Paşa Cami Taçkapısıdır.

Anahtar Kelimeler:

Afyon, cami, Gedik Ahmet Paşa, taçkapı

Afyon Gedik Ahmet Pasha Mosque Portal

With their monumental rectangular prism bulks, the portals are one of the prominent elements of bulk formation of Turkish-Islamic art and they have become the dominant element of the structures with their different designs. The portals,which are considered as gate of paradise in religious architecture, have developed depending on gate arrangement tradition in religious architecture. The niche-covered portal design, especially shaped by muqarnas items, showed a consistent development during the Ottoman period. In the mosque design of the Ottoman period, it is posisble to see the most flamboyant and monumental samples of the portals in the mosques built by the sultans or sultanas. Besides, it is also possible to see quite monumental portals in the mosques built by important statesmen. One of these structures is Afyon Gedik Ahmet Paşa Mosque Portal.

Keywords:

Afyon, mosque, Gedik Ahmet Pasha, portal,

PDF

___

AŞIKPAŞAZADE (2006). Tevarih-i Âl-i Osman. İstanbul: Gökkubbe Yay.
AYVERDİ, Ekrem Hakkı (1989). Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri 1451-1480 C. 4. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.
BULDUK, Üçler (2013). XVI. Asırda Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar) Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
CANTAY, Gönül (2002). Osmanlı Külliyelerinin Kuruluşu. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
ÇAKMAK, Şakir (2001). Erken Dönem Osmanlı Mimarisinde Taçkapılar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayı.
GÖNÇER, Süleyman ( 1936). “Üç Mimari Abidemiz”. Taşpınar (47). Afyon: Afyon Belediyesi Yay.
GÖNÇER, Süleyman (1971). Afyon Tarihi C. 2. İzmir: Karınca Matbaacılık.
KARADEMİR, Murat (2016). “Mimar Sinan Dönemi Camilerinde Taçkapı Tasarımı”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (40): 299-314.
KARAZEYBEK, Mustafa vd. (2005). Afyonkarahisar Vakıf Eserleri. C. 1. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yay.
KIEL, Hedda Reindl (1996). “Gedik Ahmed Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 543-544.
KUBAN, Doğan (2007). Osmanlı Mimarisi. İstanbul: YEM Yayınevi.
ÖDEKAN, Ayla (1977). Osmanlı Öncesi Anadolu Türk Mimarisinde Mukarnaslı Portal Örtüleri. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
ÖDEKAN, Ayla (1988). “Taçkapılar”. Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri C. 1. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay.
SUBAŞI, Hüsrev (2003). “Hattat İsmail Hakkı Altunbezer ve Afyon Gedik Ahmet Paşa Camii Yazıları”. VI. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Ankara: Afyon Belediyesi Yay.
TANMAN, Mehmet Baha (1996). “Gedik Ahmed Paşa Külliyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 544-547.
TOPBAŞ, Ahmet (1985). “Gedik Ahmet Paşa ve Vakfı”. Vakıf Haftası Dergisi (2): 179-181
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı (2011). Osmanlı Tarihi C. 2. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
ÜNAL, Rahmi Hüseyin (1982). Osmanlı Öncesi Anadolu Türk Mimarisinde Taçkapılar. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
YİNANÇ, Halil (1978). “Gedik Ahmed Paşa”. İslam Ansiklopedisi C.1. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. 193-199.
YÜKSEL, İ. Aydın (1976). İlk 250 Senenin Osmanlı Mimarisi. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.