TÜRKİYE'DE YAZILI BASINDA “ÇOCUK GELİNLER”İN TEMSİLİ

Kız ve erkek çocuklarının, çocukluk ve ergenlik dönemlerini tamamlamadan baskı ve şiddet yoluyla evlendirilmeleri olarak tanımlanan “çocuk evliliği”, çocuk istismarının bir türüdür. Erken yaşta zorla evliliklerden erkek çocukları da olumsuz yönde etkilenmekle birlikte, bu uygulamadan en çok kız çocukları zarar görmektedir. Söz konusu evlilikler nedeniyle kız çocukları bir taraftan eğitim hakkından mahrum kalırken, diğer taraftan da erken yaşta anne olmaya zorlandıkları için de sosyal ve siyasal yaşamdan dışlanmaktadırlar. Eşitsiz cinsiyet ilişkilerinin hakim olduğu toplumsal yapı içinde, kadın ve kız çocukların maruz kaldığı cinsel, duygusal ve fiziksel bir şiddet türü olan erken yaşta zorla evliliklerin diğer bir anlamı ise “çocuk gelin”ler sorununa işaret etmesidir. Bu çalışma, küresel çapta bir çocuk ve insan hakları ihlali olarak tanımlanan ve Türkiye' nin de önemli bir toplumsal sorunu olan “çocuk gelin”lerin gazete haberlerindeki temsiline odaklanmaktadır. Çalışmada, Ocak 2012-Kasım 2013 tarihleri arasında anaakım medyanın önemli temsilcilerinden Hürriyet, Posta ve Zaman gazetelerinde yer alan “çocuk gelin” haberleri analiz edilmiştir. Haberlerin analizinde Van Dijk'ın söylem çözümlemesi yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmanın temel amacı, söz konusu gazetelerde çocuk gelinlere ilişkin yer alan haberlerin, sorunun çözümüne yönelik toplumsal duyarlılığın ve etkin kamu politikalarının üretilmesine yönelik herhangi bir açılım sağlayıp sağlamadığının ortaya konulmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk gelin; söylem analizi; eşitsizlik; hak ihlali

-

analysis method was used during the analysis of the news. The main purpose of the study is, if the news related to child brides in newspapers are making any satisfying breakthrougs, in terms of finding a solition of the problems of social awareness and the production of effective public policy

Keywords:

Child bride, discourse analysis, inequality violation of rights,

PDF

___

Alankuş S (2007a) Önsöz, S Alankuş (der), İnsan Hakları Haberciliği, IPS İletişim
Vakfı Yayınları, İstanbul, 25-50. Alankuş S (2007b) Önsöz: Neden Çocuk Odaklı Habercilik Kitabı?, S Alakuş
(der), Çocuk Odaklı Habercilik, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul, 25-73. Bianet (2012) “50 Bin İmza 8 Mart’ta Mecliste”, 7 Mart 2012
Bianet (2012) “Çocuk gelinlerin yüzde 73’ü okuma bilmiyor”, 29 Kasım 2012
Byerly C and Ross K (2006) Women & Media: A Critical Introdiction, Blackwell
Publications, United Kingdom Çakmak D (2009) Türkiye’de Çocuk Gelinler, www.umut.org.tr, HukukunGençle ri\TamMetinlerSunular\DirenCakmak.pdf, erişim tarihi: 05.11. 2013.
Doğan S ve Kılınç Ö E (2013) Çocuk Gelinler Bilgi Seti: Çocuk Evlilikleri ve Ev İçi
Şiddet, Uçan Süpürge Yayınları. Doğan S ve Kılınç Ö E (2013) Çocuk Gelinler Bilgi Seti: Çocuk Evlilikleri ve İliş- kili Kavramlar Sözlüğü, Uçan Süpürge Yayınları.
Doğan S ve Kılınç Ö E (2013) Çocuk Gelinler Bilgi Seti: Çocuk Evlilikleri ve Hu- kuk, Uçan Süpürge Yayınları.
Doğan S ve Kılınç Ö E (2013) Çocuk Gelinler Bilgi Seti: Çocuk Evlilikleri ve Eko- nomi, Uçan Süpürge Yayınları.
Durna T ve Kubilay Ç (2010a) Basının Şiddeti: Siyasal Gösterilerde Polise Taş
Atan Çocuklar Örneği, SBF Dergi, 65 (3), 52-85
Dursun Ç (2007) Hak Haberciliğinin Doğası ve Olanağı, S Alankuş (der), İnsan
Hakları Haberciliği, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul, 105-127
Fairclough N and Wodak R (1997) Critical Discourse Analysis, T. van Dijk (ed),
Discourse as Social İnteraction, Sage Publications, London, 258-284. Gangoli G, McCarry M and Razak A (2009) Child Marriage or Forced Marriage?
South Asian Communities in North East England, Children & Society, 28 (6), 418- 4
Gencel-Bek, M (2006) Medya ve Toplumsal Katılım Araştırması, www.british council.org, erişim tarihi: 25.10.2014
IFJ (2003) Promoting Children's Rights in the Media Workshop Report, http://africa.ifj.org/en/articles/promoting-childrens-rights-in-the-media--work shop-report, erişim tarihi: 01.11.2013.
İnal A (1996) Haberi Okumak, Temuçin Yayınları, İstanbul.
Kubilay Ç ve Durna T (2010b) Türk Basınında Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar
Tartışması: Haber Metinlerinde ve Köşe Yazılarında Hüseyin Üzmez Vakası’na İlişkin Eleştirel Bir Analiz, Kültür ve İletişim 13 (1) 31-68. Mathur S, Greene M and Malhotra A (2003) Too Young to Wed: The Lives, Rights and Health of Young Married Girls, http://www.icrw.org/files/publications/Too
Young-to-Wed-the-Lives-Rights-and-Health-of-Young-Married-Girls.pdf, Erişim tarihi: 27. 11. 2013
Moschetti C (2003) Conjugal Wrongs Don’t make Rights: International Feminist
Activism, Child Marriage and Sexual Relativism, http://dtl.unimelb.edu.au// exlibris/dtl/d3_1/apache_media/L2V4bGlicmlzL2R0bC9kM18xL2FwYWNoZV9tZ WRpYS84Mzk3OQ==.pdf, erişim tarihi: 25.11.2013
Mutman M (1999) Oryantalizmin Gölgesi Altında: Batı’ya Karşı İslam, M.
Mutman, F. Keyman ve M. Yeğenoğlu (der), Oryantalizm, hegemonya ve Kültü- rel Fark, İletişim Yayınları, İstanbul. Ponte C (2005) Our Child and the Others: Pictures of Children in the News
Media, Kültür ve İletişim Derg, 8(2), 45-74. Raj A (2010) When the Mother is a Child: The İmpact of the Child Marriage on the Health and Human Rights of Girls, Disease in Childhood, 95 (11), 931-935.
Said E (2001) Şarkiyatçılık, Berna Ülner (Çev), Metis Yayınları, İstanbul.
Tanrıöver U H (2012) Medyada Kadınların Temsilleri ve Kadın Hakları İhlalleri,
S Alankuş (der), Kadın Odaklı Habercilik, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul. Van Dijk T (1985) Structure of News in The Press, Van Dijk T (ed), Discourse and Communication: New Approaches to the Analysis of Mass Media Discourse and Communication, de Gruyter Publication, Berlin, 69-93.
Van Dijk T (1988) Semantics of a Press Panic: The Tamil İnvasion, European
Journal and Communication, 3, 167-187. Van Dijk T (2008) Discourse and Power, Palgrave Macmillan, New York
Zoonen L van (1994) Feminist Media Studies, Sage Publications, London
Unicef(2007a) Unicef 2007, http://www.unicef.org/progressforchildren/2007n6/ files/Progress_for_Children_-_No._6.pdf
Unicef (2007b) Çocuk Hakları ve Gazetecilik Uygulamaları: Hak Temelli Perspek- tif. İncelenen Haberler
Zaman, “Çocuk gelinin kemik yaşı tespit edilecek” 17 Ocak 2012
Zaman, “Gelin arabasından çocuk yuvasına” 17 Ocak 2012
Zaman, “1 yaşında evlendi, 18 yaşında boşandı” 19 Nisan 2012
Zaman, “Çocuk gelinin babası gözaltında” 3 Eylül 2012
Zaman, “Çocuk gelinin intiharında kimse suçlu bulunmadı” 6 Mayıs 2013
Posta, “Çocuk geline iğrenç işkence”, 14 Mart 2012
Posta, “12 yaşında gelin oldu” 3 Mayıs 2012
Posta, “Vahşet demek hafif kalır”, 18 Temmuz 2012
Posta, “Çocuk gelini döve döve delirttiler” 21 Temmuz 2012
Posta, “13 yaşında anne olacak” 30 Temmuz 2012
Posta, “Savunmaya bak: İki yıl kadınlık yapabildi” 30 Kasım 2012
Posta, “Berdel düğününe polis baskını” 26 Şubat 2013
Posta, “Kocam beni değil ben onu kaçırdım” 15 Nisan 2013
Posta, “8 yaşındaki kıza ölüm nikahı” 10 Eylül 2013
Hürriyet, “23 yaşında anneanne oldu” 13 Şubat 2012
Hürriyet, ”Jandarma her yerde onları arıyor” 3 Mart 2012
Hürriyet, “12 yaşında doğumdan öldü” 13 Mart 2012
Hürriyet, “Nizip’te bir çocuk kucağında çocuğu” 20 Ocak 2013
Hürriyet, “Nijer’in 11 yaşındaki gelinleri” 1 Nisan 2013
Hürriyet, “Bilmeden küçük gelin’e vize” 15 Nisan 2013
Hürriyet, “Seher Gül’e bunu yapanlar serbest” 13 Temmuz 2013
Hürriyet, “Zorla evlendirilmek istenen Yemenli kızın mücadelesi” 16 Temmuz 2013
Hürriyet, “Yemen’de iğrenç olay” 10 Eylül 2013
Hürriyet, “Çocuk gelinin kocasına af yok” 17 Kasım 2013