Toplumsal Belleğin Oluşmasında Medyanın Rolü Üzerine Bir İnceleme: 32. Gün Belgeselleri Örneği

Toplumlar, geçmişten günümüze kadar ekonomik, siyasi, dini, kültürel ve toplumsal alanda çeşitli gelişmeler yaşamıştır. İnsanlığın ilk dönemlerinden içinde bulunduğumuz çağa kadar olağanüstü değişim ve dönüşümlerin yaşandığı su götürmez bir gerçektir. Yaşanan bu değişim ve dönüşümler, bireyleri etkilemekte ve bireylerin toplumsal hafızalarının oluşmasına katkıda bulunmaktadır. İçinde yaşanılan çağın ruhuna uygun olarak bireyler ve toplumlar, her türlü olay ve olguya ortak veya farklı tepkiler vermekte; gerektiğinde toplumsal dönüşümün sağlanması adına eylemlerde bulunmaktadır. Bu anlamda, toplumları etkileyen ve onların zihinlerinde yer eden olayların birikmesi ile toplumsal bellek oluşmaktadır. Toplumsal belleğin oluşmasında ve sosyal gruplara aktarılması sürecinde ise medya önemli bir araç konumundadır. İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ile 1970’li yıllardan itibaren televizyon, 2000’li yıllardan itibaren ise dijital teknolojiler, toplumsal belleğin konsolide edilmesi ve nesilden nesle aktarılmasında önemli rol oynamıştır. Toplumsal belleğin oluşmasında medyanın rolüne odaklanılan bu çalışmada; Türkiye’nin demokrasi yolculuğunu ve toplumsal gelişmelerini dönemler halinde işleyen 32. Gün Belgeselleri, toplumsal bellek ekseninde içerik analizi yöntemiyle incelemeye tabi tutulmuştur. Çalışma neticesinde, 32. Gün Belgeselleri’nin dönemin politikacıları, gazetecileri ve askeri yetkilileri aracılığı ile ürettiği içeriklerle yakın tarihe ışık tuttuğu ve geçmiş dönemlere ait tarihsel olayları aktarırken toplumsal belleğin oluşmasına katkı sağladığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal bellek, Toplumsal bellek ve medya, Toplumsal bellek ve belgesel, Türkiye'nin toplumsal hafızası, 32.Gün Belgeselleri

A Study on the Role of Media in the Formation of Collective Memory: The Sample of 32nd Gün Documentaries

Societies have experienced various developments in the economic, political, religious, cultural and social fields from the past to the present. It is an indisputable fact that there are extraordinary changes and transformations from the early days of humanity to the age we are in. These changes and transformations affect individuals and contribute to the collective memory of individuals. In accordance with the spirit of the age, individuals and societies react jointly or differently to all kinds of events and phenomena; takes action to ensure social transformation when necessary. In this sense, collective memory is formed by the accumulation of events that affect societies and take place in their minds. Media is an important tool in the formation of collective memory and transferring it to social groups. With the developments in communication technologies, since 1970’s television and since 2000’s digital technologies has been playing an important role in consolidating collective memory and transferring it from generation to generation. In this study, which focused on the role of media in the formation of collective memory; 32nd Gün Documentaries functioning journey into Turkey's democracy and social developments of the period are subject to review by content analysis in the collective memory axis. As a result of the study, it has been observed that 32nd Gün Documentaries shed light on recent history with the content produced by the politicians, journalists and military officials of the period and contributed to the formation of collective memory while conveying the historical events of the past.

Keywords:

Collective memory, Collective memory and media, Collective memory and documentary, Collective memory of Turkey, 32. Gün Documentaries,

PDF

___

Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek. (A. Tekin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Atik, A., & Bilginer Erdoğan, Ş. (2014). Toplumsal Bellek ve Medya. Atatürk İletişim Dergisi(6), 1-16.
Başaran İnce, G. (2010). Medya ve Toplumsal Hafıza. Kültür ve İletişim, 13(1), 9-29.
Başaran İnce, G. (2014). Digital culture, new media and the transformation of collective memory. Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi,(21), 9-29.
Başlar, G. (2018). Kullanıcı üretimi kolektif hafıza: adalet yürüyüşü örneği. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi(28), 143-175.
Bilginer Erdoğan , Ş. (2013). Toplumsal bellek ve medya: toplumsal hatırlatma ve unutturma biçimleri (Seksenler Tv dizisi). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. .
Bingöl, C. (2018). Toplumsal bellek, "sürgün" ve belgesel sinema. Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar(4), 51-57.
Doyuran, L. (2017). Tarih içerikli belgesel filmlerde kolektif belleğin inşası (II. Abdülhamid belgeselleri örneği). Ulakbilge, 6(20), 29-58.
Edy, J. (1999). journalistic uses of collective memory. Journal of Communication, 49(2), 71-85.
Garde-Hansen, J. (2011). Media and memory. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Garde-Hansen, J., Hoskins, A., & Reading, A. (2009). Introduction . J. Garde-Hansen, A. Hoskins, & A. Reading içinde, Save as... digital memories (s. 1-21). New York: Palgrave MacMillan.
Halbwachs, M. (1992). On collective memory. Chicago: Chicago University Press.
Herdem, G. (2019). Medya ve toplumsal bellek: 15 Temmuz Darbe Girişimi üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Huyssen, A. (2003). Present pasts: urban palimpsets and the politics of memory. California: Stanford University Press.
İpek, İ. (2018). Toplumsal belleğin yeniden inşası: 1990 sonrası yazılı basında 27 Mayıs’ı hatırlatma ve unutturma . Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İpek, İ. (2019). Toplumsal belleğin yeniden inşası: 1990 sonrası yazılı basında 27 Mayıs’ı hatırlatma ve unutturma. Social Science Studies Journal, 5(46), 5594-5607.
Le Goff, J. (1992). History and Memory. Columbia University Press.: New York .
Mayer-Schönberger, V. (2009). Delete: the virtue of forgetting in the digital age (4. b.). New Jersey: Princeton University.
Nieger, M., Meyers, O., & Zandberg, E. (2011). Introduction. M. Nieger, O. Meyers, & E. Zandberg içinde, On media memory: collective memory İn a new media age (s. 1-27). UK: Palgrave Macmillan.
Olick, J. (2014). Kolektif bellek: iki farklı kültür. Moment Dergi, 1(2), 175-211.
Olick, J., & Robbins, J. (1998). Social memory studies: from ‘collective memory’ to the sistorical sociology of mnemonic practices. Annual Review of Sociology(24), 105-140.
Özdemir, H. (1997). Siyasal tarih 1960-1980. S. Akşin içinde, Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980 (s. 188-260.). İstanbul: Cem Yayınevi.
Peri, Y. (1999). The media and collective memory of Yitzhak Rabin’s remembrance. Journal of Communication(49), 106-124.
Price, M. (2002). Memory, the media and NATO: information intervention in Bosnia-Hercegovina. J. Müller içinde, Memory & power in post-war europe: studies in the presence of the past (s. 137-154). Cambridge: Cambridge University Press.
Roudometof, V. (2002). Collective memory, national identity and ethnic conflict: Greece, Bulgaria and the Macedonian question. Westport: Praeger.
Susam, A. (2015). Toplumsal Bellek ve Belgesel Sinema. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Zelizer, B. (2008). Why memory’s work on journalism does not reflect journalism’s work on memory. Memory Studies, 1(1), 79–87.