Sağlık haberlerinde “Mucize tedavi”ler

Çalışmanın genel amacı Türk basınında yayımlanan sağlık konulu içerikler arasından “mucize” ve “tedavi” sözcüklerine bir arada yer veren yazıların, içerik analizi uygulamasına dayalı olarak betimlenmesi ve meslek ahlak ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesidir. Çalışma özellikle basın meslek ahlakının sağlık haberciliğine yönelik olarak tanımlanan genel ilkelerinden “umut verme, özellikle de mucizevi tedaviden bahsetme” ifadesinin ne ölçüde uygulandığının belirlenmesi ve bundan sonra yapılacak haberlere ilişkin olarak da konuya dikkat çekilmesi açılarından önemli bulunmaktadır. Çalışma kapsamında medya takip şirketi verilerine dayanarak gerçekleştirilen taramada 01 Ocak- 30 Haziran 2010 tarihleri arasında Türkiye’de yayımlanan gazetelerdeki (yaygın, bölgesel ve yerel) sağlık konulu içerik arasından, “mucize” ve “tedavi” sözcüklerini içeren 182 yazı, 7 ana kategori çerçevesinde içerik analizi uygulamasına konu edilmiştir. Tanımlanan kategoriler “mucize” ifadesinin tonu (pozitif, negatif ve nötr) çerçevesinde çapraz tablolar oluşturularak değerlendirilmiştir. Verilerin yorumlanacağı basın meslek ilkeleri ise literatür taraması yöntemine dayalı olarak elde edilmiştir. Veriler basın ahlak ilkelerinin “umut verme, özellikle de mucizevî tedaviden bahsetme” ifadesi ile çelişir nitelikte bulunmuştur. Bu çerçevede özellikle de menşei belirsiz yazılara dikkat edilmesi gerektiği, köşe yazarlarının ve muhabirlerin de “mucize” kavramının kullanımında daha özenli davranmaları gerektiği ortaya çıkmıştır.

'Miraculous cures' in health news

Purpose of this study is to describe writings, which are among the published content about health in Turkish press and which include ‘miracle’ and ‘cure’ words together, in terms of content analysis and to evaluate them in terms of occupation ethics. The study is considered to be important especially for determining to what extent the expression ‘giving hope, especially talking about miraculous cure’ , which is among the principles about press job ethics’ description of health casters, is applied and for taking attention to the topic for future news. Within the context of the study, in research that has been based on press trailing company’s data, from 1st of January to 30th of June 2010, 182 writings that include ‘miracle’ and ‘cure’ words have been chosen among the health content published in Turkey (expansive, regional and local) and have been used in the frame of 7 basic categories. Described categories have been evaluated by composing crosswise tables according to the tone of (positive, negative and neutral) the expres-sion. Press job ethics, which will help explanation of data, has been gathered in terms of literature scanning method. Data has been found to contradict to expression of ethics: ‘giving hope, especially talking about miraculous cure’. Thus, it was found necessary for columnists and casters to be more careful while writing about this subject and using ‘miraculous’ expression.

PDF

___

Beyin ölümü ve mucize doktor haberi üzerine… (18 Mart 2010) Türk Tabipler Birliği, Erişim Adresi: http://www.ttb.org.tr/index. php/ haberler/basinaciklamalari/1921-mucizedr
Bulun M F, Demirbaş M ve Kapıcıoğlu İ S (T.Y.) Koruyucu Sağlık Hizmetlerinde Bilişim Teknolojileri Kullanımının Önemi, http://ab. org.tr/ab02/tammetin/57.doc, [15.08.2010].
Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması 2006 (T.Y.) Birinci bölüm, Erişim Adresi: http://www.cetad.org.tr/pdf/Arastirma_sonucla ri_Dosyasi_1.pdf
Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması 2006 (T.Y.) İkinci bölüm, Erişim Adresi: http://www.cetad.org.tr/pdf/Arastirma_sonucla ri_Dosyasi_2.pdf
Çakkal Ö (8 Haziran 2009) Medya ‘sağlığına’ dikkat etme yolunda, Mart-Nisan-Mayıs 2009 tarihli SD Dergi10’dan aktaran: http://www.sdplatform.com/Baslik.aspx?BID= 246, [30.07.2010].
Çelik F (1 Ekim 2006) Sağlık Haberciliği ve Hekimler, http://www.sagliginsesi.com/ author _article_detail.php?id=1054, [30.07.2010].
Çöklü Y E (2002) Sağlık Sektöründe İnteraktif Bir Pazarlama Yaklaşımı: Sağlık İletişimi ve Florence Nightingale Hastanesi Örneği”, Selçuk İletişim Der, 2 (2), 48-55.
Demir M (2008) Yazılı Basında Yayınlanan Sağlık Haberlerinin Kamuoyuna Etkisi, Doktora Tezi, EÜ Sos. Bil. Enst., İzmir.
Dünya Sağlık Örgütü”, (T.Y) Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCnya_Sa %C4%9Fl%C4%B1k_%C3%96rg%C3%BCt% C3%BC
Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği Etik İlkeleri (T.Y.) Erişim Adresi: http://www. esamder.org.tr/etik.asp
Erdogan G (2007) Ulusal Yazılı Basında Uzman Gazetecilik: Kültür Sanat Haberciliğinin Ana Akım ve Fikir Gazetelerindeki Uygulamaları”, Doktora Tezi, EÜ Sos. Bil. Enst., İzmir.
ESAM Kuruluş Amacı (T.Y.) Erişim Adresi: http://www.esamder.org.tr
Gökçe O (2006) İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Günaydın S (1999) Medyanın Yeni Reyting Starı: Tıp Haberleri Hürriyetim/Agora/Sağlık/ 16 Aralık 1999’ dan aktaran: http://www. doktorunyeri.4t.com/gunaydin.htm, [23.07.2010].
Halkın Yararı İçin Sağlık Haberciliği Bildirgesi (14 Mayıs 2005) Erişim Adresi: http:// www.esamder.org.tr/bildirgedetay.asp?bildirge ID=120.
Hatun Ş (2004) Sağlık haberleri magazinleşirken… http://www.radikal.com.tr/ek_haber. php?ek=r2& haberno=4170, 12 Aralık [23.07.2010].
Hoşgeçin K ve Tozkoparan G (1995) Kitle İletişim Araçlarında Sağlık Haberciliği ve Halkın Sağlık Eğitiminde Kullanımı, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü İletişim ve Dokümantasyon Grubu, Ankara.
İnal M A (1996) Haberi Okumak, Temuçin Yayınları, İstanbul.
Karagöz K (2009) Sağlık Haberlerinin Risk Algısı Oluşturma Bağlamında Etik Açıdan Değerlendirilmesi, Medya ve Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Elazığ.
Kaymak Y, Şimşek I ve İlter N (2007) Gazetelerdeki Dermatoloji ve Kozmetoloji ile ilgili Yazıların İncelenmesi, Türkiye Klinikleri J.Dertatol 2007, 17: 9-14.
Maslow Teorisi (T.Y.) Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Maslow _teorisi
Medya ile İlişkilerde Etik (2009) Türk Kardiyoloji Derneği, Erişim Adresi: http://www. tkd.org.tr/pages.asp?pg=:dergi/dergi_content& plng=tur&id=1826& dosya=173.
Müftüoğlu O (2006) Sağlık Haberlerinde Bilgi Kirlenmesi, http://www.hurriyet.com.tr /yazarlar/ 4122840.asp?yazarid=95, [23.07.2010].
Nuendorf K A (2002) The Content Analysis Guidebook, Sage, Thousand Oaks, CA.
Önce Vatan (19 Mart 2010), Vitaminlerin Sağlığımızdaki Yeri.
Özdemir C (28 Aralık 2008) Medyada yanıltıcı sağlık haberleri, Cumhuriyet gazetesinden aktaran: http://www.haberinyeri.net/Saglik/ Medyada- yaniltici-saglik-haberleri_43241.html, [23.07.2010].
Poindexter P M ve Mccombs M E (2000) Research in Mass Communication, Bedford / St. Martin’s, Boston.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'ndan Radyo ve Televizyon Yayıncılarına Domuz Gribi Uyarısı (8 Mayıs 2009) Erişim Adresi: http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.as px?icerik_ id=dc518aa2-a4d4-4cbd -bec2- d6ea86659281
Sağlık Hakkı Nedir (T.Y) Erişim Adresi: http://www.saglikkutuphanesi.com /Hasta _Haklar%C4%B1/Sa%C4%9Fl%C4%B1k_Ha kk%C4%B1_Nedir_s__(Uluslararas%C4%B1_ Belgelerde_Sa%C4%9Fl%C4%B1k_Hakk% C4%B1)_i1485.htm.
Tezcan S, Altıntaş H, Kaya M, Oktay Kocaoğlu vd. (2005) On Ulusal Günlük Gazetede Yayınlanan Koroner Arter Hastalığı ve Risk Faktörleri ile İlgili Yazılar, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005, 4 (5), 253-264.
Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi (T.Y.) Erişim Adresi: http://www.tgc. org.tr/bildirge.html