Film Endüstrisi ve Dağıtım: 1990 Sonrası Türk Sinemasında Dağıtım Sektörü

Bu yazıda sinema filmi üretimi açısından yapım-dağıtım bütünleşmesinin önemi tartışılmakta ve bunun ışığında 1990 sonrası Türk sinemasında dağıtım sektörünün durumu ele alınmaktadır. Film üretiminin yüksek maliyeti ve riskli yapısı, üretilen filmlerin sinema salonlarına dağıtımını önemli bir hale getirmektedir. Bu nedenle yapım-dağıtım bütünleşmesi, Hollywood stüdyoları ya da 1960'ların Yeşilçam'ı örneklerinde görülebileceği üzere, film üretiminin istikrarlı bir biçimde sürdürülebilmesini kolaylaştırır. Hollywood sinemasının çeşitli ülkelerde dağıtım kanallarını elinde tutması, uluslararası pazarlardaki egemenliği açısından önemli bir rol oynamaktadır. Türk sinemasında dağıtım sektörü, 1980'lerin sonlarından başlayarak ikisi Hollywood stüdyolarının uzantısı olan üç şirketin elinde kalmış, bu durum Türk sinemasını olumsuz yönde etkilemiştir. Söz konusu şirketler dağıtım kararlarında bağlantılı oldukları yabancı yapımcıların filmlerini gözetmiş, Türk filmlerinin salonlara çıkmasını zorlaştırmıştır. 1990'ların ikinci yarısında Türk popüler sinemasının seyirci çekmeye başlamasıyla, yerli dağıtım kanallarına ihtiyaç artmış ve son bir iki yılda bu yönde gelişmeler gözlenmiştir. Çalışmada bu konular incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Film endüstrisi; yapım-dağıtım bütünleşmesi; Hollywood; Yeşilçam; 1990 sonrası Türk Sineması.

PDF

___

Abisel N (1994) Türk Sineması Üzerine Yazılar, İmge Kitabevi, Ankara.
Açar M (1996) Türk Sinemasında Amerikan Hakimiyeti, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul, 14:1186-1189.
Akdemir A (2006) AFM Sinemaları, Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler Konferansı VII: ‘Sinema ve Para’, 12.5.2006, İstanbul.
Allen R C ve Gomery D (1985) Film History: Theory and Practice, McGraw Hill, Inc., New York.
Dale M (1997) The Movie Game, Biddles Ltd, Guilford and King’s Lynn, London.
Donahue S M (1987) American Film Distribution: The Changing Marketplace, UMI Research Press, Ann Arbor.
Erkılıç H (2003) Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı ve Bu Yapının Sinemamıza Etkileri, Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst, İstanbul.
Evren B (1997) Değişimin Dönemecinde Türk Sineması, Antrakt Yayınları, İstanbul.
Hudson P (2000) Foreign Distribs Caught Coin at Argentine B.O. in ’99, Variety, 378 (6), 48.
Işığan İ A (2003) 1970’lerden 1990’lara Türkiye’de Sinema Endüstrisi, Yeni Film, 2, 33-41.
Kırel S (2005) Yeşilçam Öykü Sineması, Babil Yayınları, İstanbul.
King G (2002) New Hollywood Cinema, Columbia University Pres, New York.
Landreth J (2005) Taking the Long View, Hollywood Reporter, 390, 17-22.
Lange A (2003) The Financial Situation of the Various Branches of the European Union Audiovisual Industry, European Audiovisual Observatory, www.obs.coe.int/online_publication/exper t/taormina_financialsituation.pdf.en.
Lange, A ve Newman-Baudais S (2003) The Fragmented Universe of Film Distribution Companies in Europe, European Audiovisual Observatory, http://www.obs.coe.int/online_ publication/expert/filmdistcompanies.pdf.en.
Miller T, Govil M J ve Maxwell R (2001) Global Hollywood, British Film Institute, London.
Moretti F (2001) Planet Hollywood, New Left Review, 9, 90-101.
Prindle D F (1993) Risky Business: The Political Economy of Hollywood, Westview Pres, Boulder.
Rekabet Kurulu Kararı, 2005 http://www. rekabet.gov.tr/pdf/05-18-224-66.pdf.
Rosen S (2002) Hollywood, Globalization and Film Markets in Asia: Lessons for China?, www.asianfilms.org/china/pdffiles/rosen_pdf1.pdf.
Scott A J (2002) A New Map of Hollywood: The Production and Distribution of American Motion Pictures, Regional Studies, 36.9, 957-975.
Segrave K (1997) American Films Abroad, McFarland & Company, Inc., Publishers, Jefforson.
Sinema Gazetesi, 30 Ocak – 12 Şubat 2004, yıl: 15, Sayı: 14-15.
Sinema Gazetesi, 17 Şubat - 23 Şubat 2006, yıl: 17, Sayı: 17.
Şahin T (2005-2006) Bir Pazarlama Müdürü Tunç Şahin (söyleşi), Görüntü Sinema, 4, 76-79.
Ulusay N (2004) Globalization and National Film Industries: The Turkish Case, Boğaziçi Journal, 18 (1-2), 107-119.
Ulusay N (2005) Transformation in Turkish Cinema and Eurimages, M G Bek, D Kevin (eds.) Communication Policies in the European Union and Turkey: Market Regulation, Access and Diversity, Ankara University, Ankara, 337-376.
Wilson J M (1998) Inside Hollywood, Writer’s Digest Books, Cincinatti.