Bir Yer, Bir Kadın, Bir Öykü: Meryem Filminde Toplumsal Cinsiyetin Kültürel İnşası

Gelenek, görenek ve dini inanç kodlarıyla beslenen ve yapılanan ataerkil toplum, Anadolu'da kadını her yönden kuşatan ve sınırlayan bir sistemin içine hapseder. Kadının üretim sürecine katılım ve dış dünyaya açılımı bilinçli bir şekilde engellenir. Geçmişe dayalı doğal bir süreklilikle beslenen bu hiyerarşik sistem içinde toplumun kadına yüklediği taze gelinlik ve kaynanalık önemli rollerdir. Gerçek yaşam öyküsünden yola çıkılarak senaryolaştırılan Meryem filmi kadının toplumdaki yerini, eğitim durumunu, cinselliğini, özgüvenini, "kızkardeşlik" (sisterhood) yoksunluğunu ve ruhunun derinliklerinde yaşadığı gel gitleri anlatan önemli filmlerden bir tanesidir. Amaçlı örneklem yöntemi ile araştırmaya dahil edilen bu filmde Anadolu kırsalında, Beyşehir'de adetler ve diyalog ile biçimlenen kadınlık durumları ve hiyerarşiyi onaylayan atasoylu evlilik sistemi irdelenerek, içinde yaşadığımız toplumun kadın ve erkeğe yüklediği rollere dikkat çekilecektir. Filmin konusu sıradan insanların sıradan öykülerinden birisi gibi gözükse de, Meryem'in yaşadıkları Anadolu'da yüzlerce yıldır benzerlerinin yaşandığı, bugünde acımasızca yaşanmaya devam eden dramlardan sadece bir tanesidir. Bu makalede, böylesi bir sistem içerisinde kadınların kadın olarak var olabilmesi ve var olmanın dayanılmaz zorluğu film çözümleme yöntemlerinden biri olan feminist çözümleme tekniği kullanılarak bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Toplumsal cinsiyet, Kültür, Meryem Filmi, Feminist Film Eleştirisi

A Place, A Women, A Story: The Cultural Reconstruction of Gender in The Movie Meryem

In Anatolia, many of whose areas constructed with tradition, custom, and religious belief, patriarchal principles imprison women in a limited life that prevents them from participating in relations of production and establishing environmental communication. In this hierarchical system, which is nourished by a natural continuity based on the past; the women seeking their place within society socialized into roles such as fresh bride, young woman, daughter-in-law, sister-in-law and mother-in-law. These are the important roles that shape their way of living. In this study, the movie Meryem based on a true story of a woman from Beyşehir is taken into consideration as a successful example in the context of gender. In the selected film, we will examine the roles of the society we live in and the roles that women held in the Anatolian countryside, in Beyşehir, by examining the feminine situations shaped by customs and dialogue and the patriarchal marriage system that approves the hierarchy. Though the theme of the film seems to be one of the ordinary stories of the ordinary people, it is not only one of the stories that Meryem has lived but also it is the hurtful drama that has been lived for hundreds of years in Anatolia. The purpose of this study is to show how women can exist as women in such a system and unbearable difficulty of existence as women. The film has been evaluated in the light of feminist film criticism.

Keywords:

Woman, Gender, Culture, The Movie Meryem, Feminist Film Criticism,

PDF

___

Abisel, N. (1999). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
Bayhan, V. (2012). Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet. Doğu-Batı Düşünce Dergisi, 63(1), 147-164.
Benedick, R. (1998). Kültür Örüntüleri. (M. Topal, Çev.) Ankara: Öteki Yayınları.
Berktay, F. (1998). Kadın Olmak, Yaşamak, Yazmak. İstanbul: Pencere Yayınları.
Butler, J. (2005). İktidarın Psişik Yaşamı. (F. Tütüncü, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Butler, J. (2008). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Alt Üst Edilmesi. (B. Ertür, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları..
Büker, S., & Topçu, G. (2010). Sinema: Tarih-Kuram-Eleştiri. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar-Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çınar, A. (2010). Feminis Theology: The Philosophial and Religious Orgins of Problem of Femininity. Journal of Alternative Perspectives in Human Sciences, 1(1), 21-29.
Direk, Z. (2016). Cinsiyeti Yazmak. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Eagleton, T. (2004). Kuramdan Sonra. (U. Arabacı, Çev.) İstanbul: Literatür Yayınları.
Elmacı, T. (2011). Taşrada Gündelik Hayatın İdeolojisinin Vaviven ve Süt Filmleri Perspektifinden Okunması. Selçuk İletişim Dergisi, 7(1), 161-173.
Fine, C. (2011). Toplumsal Cinsiyet Yanılsaması. (K. Tanrıyar, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılı.
Foucault, M. (2005). Başka Mekanlara Dair Özne ve İktidar İçinde. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Güçhan, G. (2004). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması. Ankara: İmge Yayınları.
Güvenç, B. (1999). İnsan ve Kültür. Ankara: Remzi Kitabevi.
İrigaray, L. (2006). Ben Sen Biz Farklılık Kültürüne Doğru. (S. Büyükdüvenci, & N. Tutal, Çev.) İstanbul: İmge Yayınevi.
Köysüren, A. Ç. (2013). Kültürel ve Dine Algıda Toplumsal Cinsiyet. Ankara: Sentez Yayıncılık.
Lefebvr, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Melchior-Bonnet, S. (2007). Aynanın Tarihi. (İ. Yerguz, Çev.) Ankara: Dost Kitapevi.
Özdemir, Ö. M. (2005). Dünyayı Keşfetmek Üstüne: Dokü-Safarilerle Seyr-i Alem. Sanat Dünyamız(94), 106-112.
Özden, Z. (2000). Film Eleştirisi, Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. İstanbul: Afa Yayınları.
Parla, J., & Irzık, S. (2004). Kadınlar Dile Düşünce: Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: İletişim Yayınları.
Soyadı, A. (2020, Temmuz). Çalışma Başlığı. Selçuk İletişim, 13(2), 1-12.
Sözer, Ö. (1993). Kadın ve Benzeri Bir Kadın Ütopisi. İstanbul: Varlık Yayınları.
Süllü, N. (1988). Sinemada Feminist Eleştiri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Tan, E. M. (1979). Kadın: Ekomik Yaşamı ve Eğitimi. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
Taşdiken, A. (Yöneten). (2013). Meryem [Sinema Filmi].
Timisi, N. (2011). Sinemaya Feminist Müdahale: Laura Mulvey’de Psikanalitik Seyirciden Teknolojik Seyirciye. M. İri (Dü.) içinde, Sinema Araştırmaları - Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar (s. 161-186). İstanbul: Derin Yayınları.
Turner, B. s. (1996). The Body&Society-Explorations in Social Theory, Culture and Society. Londra: Sage Publications.