Sovyetler Birliği’nde Din Karşıtı Propaganda: 1917-1960 Dönemi Üzerine Bir Değerlendirme

1917 yılında Rusya’da Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesiyle Rusya’da yeni bir dönem başladı. Ekim Devrimi olarak adlandırılan bu dönemden sonra kurulan Sovyetler Birliği, döneminin en etkili güçlerinden biriydi. Lenin öncülüğünde kurulan devlet sosyalist dünya görüşüyle yönetilmekteydi. Dolayısıyla tüm dinlere karşı olumsuz bir bakış açısına sahipti. Bu nedenle devrimin ilk günlerinden itibaren tüm dinlere karşı agresif bir propaganda kampanyası başlatıldı. Ateist bir toplum inşa etmek için yıllarca birçok propaganda yöntem ve tekniği kullanıldı. Ancak 1917-1960 yılları arası dönem Sovyetler Birliği’nde din karşıtı propaganda faaliyetlerinin en etkin yapıldığı dönem olarak ele alınabilir. Bu çalışmada din karşıtı propaganda kavramından yola çıkılarak Sovyetler Birliği’nde 1917-1960 yılları arasında yapılmış olan din karşıtı propaganda çalışmalarına odaklanılmıştır. Sovyetler Birliği’nin dinlere yönelik yaptığı ateist propagandanın ve devletin bu doğrultudaki politikasının ele alındığı çalışmamızda literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın amacı Sovyetler Birliği’nde devlet eliyle yürütülmüş olan propaganda faaliyetlerini, din karşıtı propaganda özelinde incelemektir. Ayrıca yapılan din karşıtı propagandada hangi araçlardan faydalanıldığı ve ateizmi yaymak için ne tür yöntemler kullanıldığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Sonuç olarak Sovyetler Birliği’nde 1917 yılından İkinci Dünya Savaşı’na kadar agresif bir din karşıtı propaganda yapıldığı, savaş dönemi ve sonrasında ise bu tutumun terk edildiği görülmüştür. Din karşıtı propagandada ise medya, eğitim ve yüz yüze propaganda araçları etkin bir biçimde kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

propaganda, din, din karşıtı propaganda, ateizim, Sovyetler Birliği

Anti Religious Propaganda in the Soviet Union: A Assessment on the Period 1917-1960

PDF

___

Andrews, J. T. (2016). Inculcating Materialist Minds: Scientifi c Propaganda and Anti-Religion in the USSR During the Cold War. P. Betts, & S. A. Smith içinde, Science, religion and communism in cold war europe (s. 105-125). London: Palgrave Macmillan.
Bernays, E. (1928). Propaganda. California: Liveright.
Broxup, M. (1987). Islam in central Asia since Gorbachev. Assian Affairs, 18(3), 283-293.
Childers, B. (2012). The plurality of Soviet religious “policy”. Temmuz 12, 2020 tarihinde https://search.proquest.com/docview/1034595413?accountid=15875 adresinden alındı
Conquest, R. (1968). Religion in the USSR. New York: Praeger.
Corley, F. (1996). Relıgıon in the Sovıet Unıon. New York: New York Universty Press.
Dizard, W. P. (1963). Television şn the USSR. Problem of comunism, 12(6), 38-45.
Domenach, J. M. (1995). Politika ve propaganda. (T. Yücel, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları.
Kılıç, R. (2006). Misyonerlik ve Türkiye’ye yönelik misyoner faaliyetleri. Türklük Bilimi Araştırmaları(19), 327-342.
Lamont, C. (1936). Soviet Rusia and religion. New York: International Pamphltes.
Lasswell , H. D., & Blumenstock , D. (1939). World revolutionary propaganda. New York: Alfred Knopf.
Lenin, V. I. (2000). Din üzerine. (S. Cılızoğlu, Çev.) İstanbul: Ser Yayınevi.
Lenone, M. (2017). lence Propaganda: A Semiotic Inquiry into The Ideologies of Taciturnity. Signs and Society, 5(1), 154-182.
Miner, S. M. (2003). Stalin’s holy war religion, nationalism, and alliance politics, 1974-1945. London: The Universty of North Carolina Press.
Peris, D. (1992). Storming the Heavens: The Soviet League of the Militant Godless. Ithaca: Cornell Universty Press.
Powell, D. E. (1967). Anti-religious propaganda in the Soviet Union: 1959-1963. Temmuz 12, 2020 tarihinde https://search.proquest.com/docview/287949464?accountid=15875 adresinden alındı
Qualter, T. H. (1980). Propaganda teorisi ve propagandanın gelişimi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, XXXV(1-4), 255-307.
Roessler, M. F. (1990). Atheism in the Soviet Union: Policy and practice, 1917-1941. Temmuz 18, 2020 tarihinde https://search.proquest.com/docview/303939547?accountid=15875 adresinden alındı
Smith, S. A. (2016). Introduction. P. Betts, & S. A. Smith içinde, science, religion and communism in cold war (s. 1-31). London: Palgrave Macmillan.
Taylor, R. (1992). Ideology and popular culture in Soviet cinema: the kiss of Mary Pickford. A. Lawton içinde, Ideology and popular culture in soviet cinema: the kiss of marry pickford (s. 43-66). New York: Routledge.
TDK. (2020, Temmuz 10). https://sozluk.gov.tr. https://sozluk.gov.tr adresinden alındı
Walters, P. (1985). Soviet policy on religion. Soviet Jewish Afairs, 15(1), 72-78.
Walters, P. (1986). The Russian Orthodox Church and the Soviet State. The American Academy of Political and Social Science(483), 135-145.
Widdis, E. (2003). Visions of a new land: Soviet film from the revolution to the Second World War. New Haven: Yale Universty Press.
Yalçınkaya, A. (1999). Yetmiş yıllık kriz. İstanbul: Beta.
Yemelianova, G. M. (2010). Radical Islam in the former Soviet Union. London: Routledge.
2020, Temmuz 15). avtopilot-center.ru: https://avtopilot-center.ru/bez-boga-v-golove-kak-zhurnal-bezbozhnik-u-stanka-borolsya-s.html adresinden alındı
(2020, Temmuz 16). wikipeida.org: https://en.wikipedia.org/wiki/League_of_Militant_Atheists#/media/File:%D4%B1%D5%86%D4%B1%D5%8D%D5%8F%D4%BF%D4%B1%D4%BE.jpg adresinden alındı