TÜRKİYE VE AZERBAYCAN’DA MİZAH YAYINCILIĞI GELENEĞİ: BENZERLİK VE FARKLILIKLAR

Karikatürler; yaşanan tüm toplumsal değişimlerin, kültürel, siyasi ve ideolojik mücadelelerin yansıdığı bir “hayal perdesi” olarak tanımlanabilir. Binlerce sayfalık bir kitapta anlatılan bir anafikri bazen tek bir karikatürle özetleyebilmek mümkündür. Bu nedenle, karikatürlerin ağırlıklı olarak yer aldığı mizah dergileri her zaman bir eğlendirme aracı olmanın yanısıra kültürel iktidar mücadelesinin de bir parçası olmuştur. Buradan hareketle göstergebilimsel çözümleme yöntemleri kullanılarak bir toplumun üst ve alt kültürleri ile bunların birbirleriyle ilişkisi, ideolojik farklılıkları, belirli olaylar karşısındaki belirli toplumsal grupların algılarını vb. karikatürler üzerinden çözümleyebilmek mümkündür. Çalışmada Türkiye ve Azerbaycan gibi ortak tarihi ve milli köklere sahip her iki ülkede mizah yayıncılığının geçmişi incelenmiştir. Her iki ülkede mizah yayıncılığının beslendiği ideolojik alan geleneğine yön veren değişkenler ile uygulamadaki benzerlik ve farklılıklar tarihsel arka planı çerçevesinde analiz edilmiş ve her iki ülkede mizah yayıncılığının geleceğine dair öngörüler dikkate alınarak mizah yayıncılığının ortak kültürel birikime sağlayabileceği katkılara ilişkin önerilerde bulunulmuştur. 

The Tradition of Humor Publishing in Turkey and Azerbaijan: Similarities and Differences

Caricatures can be defined as a ‘curtain of dream’ where the entire social changes, conflicts, political and ideological struggles reflect on. A caricature can explain adroitly the idea of a book having thousands of pages. Satirical magazines, particularly caricatures, give messages to the target groups with a side meaning skillfully hidden in a laughing packaging which is a product of a very sharp intelligence. Furthermore, satirical magazines are part of struggle for culturel power. Thus, by semiotic analyzing, caricatures make it possible to understand the ideological differences in a society and the perceptions of some social groups on some occasions. In this study, have been analyzed the similarities and the differences of humor publishing tradition between two countries which are Turkiye and Azerbaijan in the context of their historical background. Furthermore, suggestions have been made about contributions how humor publishing can provide common cultural accumulation. 

___

  • Adıgüzel, Sedat., “Tiflis Edebî Muhitinde Molla Nasreddin Dergisi ve Dergide Tartışılan Konular” Bilig Bahar 2007 (41): 1-21
  • Akıner, N., & Mencet, M. S. (2016). Türkiye’de İslamofobi: Mizah Dergilerinde İslam’ın Temsili. Akademik İncelemeler Dergisi, 11(2).
  • Alsaç, Ü., Türkiye'de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994
  • AnaBritannica, "Karikatür", Ana Yayınları, Cilt XIII, 2000: 4-5
  • Cantek, L., Türkiye Cumhuriyeti'nin Büluğ Çağı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2008
  • Chomsky, N. ve Edward S. H., Medyanın Kamuoyu İmalatı, (çev. Adnan Köymen vd.) İstanbul: Chiviyazıları, 2004
  • Çeviker, Turgut, Karikatür Üzerine Yazılar, İstanbul: İris, 1997
  • Durmuş, Mitat, “Azerbaycan Sahası Türk Edebiyatında İlk Süreli Yayın Faaliyetleri ve Molla Nesreddin Dergisi” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/7 Fall 2008: 1-11
  • Erol, Ali., “Modern Azerbaycan Edebiyatının Kuruluş Yıllarında Türkçe Mes’elesi” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter 2011: 1042-1057
  • Hacızade, Bayram., “Azerbaycan Karikatürünün Gelişim Aşamaları” Kültür Evreni, 2009 (8): 202-210
  • Öngören, F., Cumhuriyetin 75. Yılında Türk Mizahı ve Hicvi., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998
  • Özkan, Selahattin., “Azerbaycan'ın İlk Mizah Dergisi: Molla Nasreddin” (Eylül 2012), 15 Kasım 2016 < http://www.gunceltarih.org/2012/09/azerbaycann-ilk-mizah-dergisi-molla.html >
  • Paksoy, H. B. "Elements of Humor in Central Asia: The Example of the Journal Molla Nasreddin in Azarbaijan." Turkestan als historischer Faktor und politische Idee.
  • Prof. Dr. Erling von Mende (Ed.)(Koln: Studienverlag, 1988) (2010).
  • Topuz, H., İletişimde Karikatür ve Toplum, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1986