Şii Literatürde Hz. Ali

Şiiler için Allah tarafından imam olarak atanan Hz. Ali, bir sahabe olmanın ötesinde bir şeyler ifade etmektedir. Zira onu tüm zamanların en faziletlisi kabul etmekte, “Kamil İnsan ” olarak tanıtmaktadırlar. Bunu da onun Peygamber’e yakınlığına, en cesur ve en bilgin oluşu gibi niteliklere dayandırmaktadırlar. Ayrıca Hz. Ali’nin hayatını da imamet merkezli bir tasnife tabi tutmaktadırlar. İşte bu çalışmada diğer mezheplerin Hz. Ali algısından farklı olan Şiiler’in Hz. Ali algısı ele alınacaktır

-

Keywords:

-,

___

  • Abbas Ali Musevi, İmam Ali:Münteha’l-Kemali’l-Beşeri, Beyrut 1983.
  • Ayyâşî, Ebu’n-Nasr Muhammed b. Mes‘ûd b. Ayyâş es-Sülemî es-Semerkandî (320/932), Tefsîru’l- Ayyâşî, tsh. Seyyid Hâşim er-Resûlî, Tahran 1380.
  • Bakır, Abdulhalık, Hz. Ali ve Dönemi, Ankara 2004.
  • Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (279/892), Ensâbu’l-Eşrâf, thk. Mahmûd el-Ferdûs el-Azem, Dimeşk 1997.
  • Berkî, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. Hâlid (274/887 veya 280/893), Ricâl, Tahran 1383.
  • Bozan, Metin, “İmamet Nazariyesinin Ca‘ferî Fıkhı Üzerindeki Tesirleri”, Marife, Yıl 8, Sayı 3, sf. 49-74 ( Kış 2006). -“İmamiyye Şiası’nın Peygamberlik ve İmamet Anlayışlarının Mukayesesi”, Dini Araştırmalar, Cilt 9, Sayı 26, sf. 95-112 (2006).
  • Caferiyan, Resul, Masum İmamların Fikri ve Siyasi Hayatı, İstanbul 1994, s. 41; Ali Şeriati, Ali, İstanbul 2005.
  • Câhız, Ebû Osmân ‘Amr b. Bahr (255/868), el-Osmâniyye, thk. Abdusselâm Muhammed Hârun, Mısır 1955.
  • Dîneverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Davûd (282/890) Ahbâru’t-Tıvâl, thk. Ömer Fâruk, Beyrut 1995.
  • Fadl b. Şâzân, Ebû Muhammed en-Nîsâbûrî (260/873), el-Îzâh, Beyrut 1982.
  • Feyyâz, Abdullah, Tarîhu’l-İmâmiyye ve eslâfuhum mine’ş-Şîa, Bağdâd 1970.
  • Gölpınarlı, Abdülbakıy, oniki imam, İstanbul 1989.
  • Halîfe b. Hayyât, (240/854), Târîh, thk. Ekrem Daya’ el-Umerî, Riyad 1985.
  • Hillî, İbn Mutahhar, Allâme Cemâluddin Hasan b. Yusuf (726/1325), Minhâcu’l-Kerâme fi Ma’rifeti’l-İmame, thk. Muhammed Reşat Sâlim, Kâhire 1962. -el-Elfeyn fi İmâmeti Emîri’l-Müminîn Ali b. Ebî Tâlib, Beyrut 1982. -Keşfu’l-Murâd fi Şerhi Tecrîdi’l-İtikâd, Bombay 1311. -Nehcu’l-Hak ve Keşfu’s-Sıdk, ‘Aynullâh el-Huseynî el-Ermevî, Kum 1407.
  • İbn A’sem, Ebû Muhammed Ahmed el-Kûfî (314/926), el-Futûh, Beyrut 1986.
  • İbn Abdirabbih, Ebû Ömer Ahmed b. Muhammed el-Endulûsî (328/938), el-Ikdu’l-Ferîd, thk. Ahmed Emîn, Ahmed Zeyn, İbrâhîm el-Ebyârî, Kahire 1948.
  • İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik, (218/833), es-Sîretu’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sakkâ, İbrâhîm el-Ebyârî, Abdulhafîz Şeybî, Beyrut 1936.
  • İbn Kuteybe, Ebî Muhammed Abdullâh b. Müslim ed-Dîneverî (276/889), el-İmâme ve’s-Siyâse (İbn Kuteybe’ye nispet edilir), Beyrut 1997.
  • İbn Merdeveyh el-Isbahânî, Ebu Bekir Ahmed b. Musa (410/1020), Menâkıbu Ali b. Ebî Tâlib, Kum 1422.
  • İbn Rüstem et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr el-Âmilî (IV/X. asır), Delâilu’l-İmame, Beyrut 1988
  • İbn Sa'd, Ebû Abdillâh b. Muhammed (230/844), Tabakâtu’l-Kubrâ, Beyrut trz.
  • İbn Tiktaka, Muhammed b. Ali b. Tabâtabâ (709/1309), el Fahrî fî Âdâbi’s-Sultâniyye ve’d-Düvelil’l- İslâmiyye, Mısır 1962.
  • İbn Zenceveyh, Hamîd (251/865), Kitâbu’l-Emvâl, thk. Şâkir Zîb Feyyâz, Riyad 1986.
  • İsfehânî, Ebû’l-Ferec, el-Eğânî, Beyrut 1986.
  • Kâdî Abdulcebbâr Abdullâh b. Ahmed Ebû’l-Huseyn el-Hemzânî (415/1024), el-Muğnî fî Ebvâbi’t- Tevhîd ve’l-‘Adl, thk. Abdulhalîm Mahmûd, Süleyman Dünya, byy. trz. -Tesbîtu Delâili’n-Nubuvve, Abdulkerîm Osmân, Beyrut trz.
  • Kâşânî, Muhammed Murtazâ (1091/1680), İlmu’l-Yakîn, byy. trz,
  • Kâşifu’l-Ğıtâ, Muhammed Huseyin (1373/1954), Aslu’ş-Şîa ve Usûluhâ, Beyrut trz.
  • Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ya’kûb (329/940), el-Usûl minel-Kâfi, Tahran 1365.
  • Kummî, Ali b. İbrahim Ebi’l-Hasan (307/919), Tefsîru’l-Kummî, Beyrut 1991.
  • Meclisî, Muhammed Bâkır (1110/1697), Bihâru’l-Envâr, thk. Lecnetun min Ulemâ, Beyrut 1992.
  • Mehrân, Muhammed Beyyûmî, el-İmametu ve Ehlu’l-Beyt, Beyrut 1995.
  • Mes’ûdî, Ebi’l-Hasan Ali b. Hüseyn (345/956), Murûcu’z-Zeheb ve Me’âdinu’l-Cevher, thk. Saîd Muhammed el-Lehhâm, Beyrut 1997.
  • Muhammed Cevâd Muğniyye, eş-Şia ve'l-Hâkimûn, Beyrut 1992.
  • Murtazâ, Şerif Ebi’l-Kâsım Ali b. Hüseyn el-Mûsevî (432/1044), eş-Şâfi fi’l-İmâme, thk. es-Seyyid Abdu’z-Zehrâ el-Hüseynî el-Hatîb, Tahran 1987. -Tenzîhu’l-Enbiyâ, byy. trz.
  • Mutahhari, İnsan-ı Kâmil, İstanbul trz. - İslam ve Değişim (Zamanın Gerekleri), Ankara 2000.
  • Müfîd, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Nu’mân el-‘Abkarî el-Bağdâdî (413/1022), el- İfsâh fi İmâmeti Emîri’l-Mü’minîn, Kum 1412, s. 36. - el-İhtisâs, thk. Ali Ekber el-Ğıfârî ve Seyyid Mahmûd ez-Zernedî, Beyrut 1993. -el-İrşâd fî Ma’rifeti Hucecillâhi ale’l-İbâd, thk. Muessesetu Al-i Beyt, Beyrut 1993. - Evâilu’l-Makâlât fi Mezâhibi’l-Muhtârât, tlk. Fadlullah ez-Zencânî, Tebriz 1363.
  • Nâsıruddîn Tûsî, Keşfu'l-Murâd fî Şerhi Tecrîdi’l-İ’tikâd, Beyrut 1988. - Risâle-i İmâmet, Tahran 1335.
  • Nasr b. Muzâhim el-Minkarî, (212/827), Vak’atu’s-Siffîn, thk. Abdusselâm Hârûn, Kâhire 1981.
  • Nevbahtî, Ebû Muhammed Hasan b. Mûsâ, (300/912), Fıraku’ş-Şîa, tsh. Seyyid Muhammed Sâdık, Necef 1936.
  • Onat Hasan, “Şiiliğin Doğuşu Meselesi”, AÜİFD, XXXVI (1997), s. 79-117.
  • Sâdâbâdî, Ubeydullah b. Abdillah (V/Xl. asır), el-Mukni’a fi’l-İmame, thk. Şâkir Şeb’ı, Kum 1414.
  • Sadûk, Muhammed b. Ali b. Hüseyin Ebî Ca’fer İbn Bâbeveyh el-Kummî (381/991), Kemâlu’d-Din ve Temâmu’n-Ni’me, tsh. Ali Ekber el-Ğıffârî, Kum 1405 -Uyûnu Ahbârı Rızâ, thk. Müessesetu’l-İmam Humeynî, Meşhed 1413. -İlelu’ş-Şerâyi‘, Necef 1966 mâlî, byy, 1362. -Kitâbu’l-Hısâl, tsh. Ali Ekber el-Ğıffârî, Kum 1403
  • Saffâr, Muhammed b. Hasan b. Ferruh (290/902), Besâiru’d-Derecât el-Kübrâ fi Fedâili Âl-i Muhammed, Kum 1374.
  • Tabersî, Ahmed b. Ali b. Ebî Tâlib (VI/Xll asır)), el-İhticâc, thk. Seyyid Muhammed Bâkır el-Mûsevî, Meşhed 1981.
  • Tenbekânî, Muhammed Abdulfettâh (1040/1124), Sefînetu’n-Necât, thk. Seyyid Mehdî er-Recâî, Kum 1419.
  • Tûsî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Hasan (460/1067), el-İktisâd fî mâ Yeteallaku bi’l-İ’tikât, Necef 1979. -İstibsâr, Tahran 1390. -Kitâbu’l-Gaybe, thk. İbâdallâh et-Tahrânî ve Ali Ahmed Nâsıh, Kum 1411.
  • Ukaylî, Muhammed Erşîd, eş-Şîa; Neş’etuhâ ve Tatavvuruhâ hattâ el-Karni’s-Sâlisi’l-Hicrî, Amman 1980.
  • Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca'fer b. Vehb (292/905), Târîhu’l- Ya’kûbî, Beyrut trz.
  • Yâkût el-Hamevî, Mu’cemu’l-Buldân, Beyrut 1979.
  • Zencânî, Seyyid İbrahim el-Mûsevî, Akâidu’l-İmâmiyye, Kum 1982.