Rewşa Akademiya Kurdî Li Tirkiyeyê û Pirsgirêkên wê-Türkiyede Kürtçe Akdeminin Durumu ve Sorunları

Kurte Têgeha akademî bingeha xwe ji peyva Akademeia ya Grekî distîne ku girêdayî lehengekî Atînayî ye. Ev piştre dibe navê bexçeyê ku Plato dersên xwe lê didan. Îro akademî hem ji bo mekânên di sehayên zanistî de perwerdeyê dikin de, û hem jî ji bo civaka têkildarî xebatan zanistî de tê bikaranîn. Di vê çarçoveyê de saziyên di salên dawî de hatine avakirin û hebûna kesên di bin banê van saziyan de lêkolînên xwe dikin rê dide ku mirov li Tirkiyeyê behsa akademiya kurdî bike. Mijara vê xebatê jî, li ser vê esasê, enstîtuyên zimanên zindî yên girêdayî Zaningeha Mardîn Artuklu, Bingöl û Van Yüzüncü Yılê ne ku îro di qada xebatên kurdî de cihekî girîng digirin. Di xebatê de ev sazî û civak wek “destpêk”a akademiya kurdî ya li Tirkiyeyê tên nirxandin. Ji ber vê yekê jî rubiruyê hinek pirsgirêkan jî tên. Armanca vê xebatê jî ew e ku rewş û pirsgirêkên akademiya kurdî tevî pêvajoya avakirina wê destnîşan bike. Ji bo vê yekê jî, ji çavkaniyên nivîskî û dijîtal, û her weha ji çavdêrî û hevpeyvînan jî sûd hatiye wergirtin.Öz Akademi kavramı temelini Atinalı bir kahramanla ilişkili olan Grekçedeki akademeia kelimesinden almaktadır. Bu daha sonra Platon’un derslerini verdiği bahçelerin ismi haline gelmektedir. Günümüzde ise akademi, hem bilim alanlarında eğitimin yapıldığı mekân anlamında hem de bilimsel çalışmalarla ilişkili topluluk anlamında kullanılmaktadır. Bu çerçevede son yıllarda açılan kurumlar ve bu kurumlar arasında çalışma yapan kişilerin varlığı Türkiye’de bir Kürtçe akademiden bahsedilebilmesine yol açmaktadır. Bu çalışmanın konusu da, bu temelde, Kürt çalışmaları sahasında önemli bir yer tutan Mardin Artuklu, Bingöl ve Van Yüzüncü Yıl üniversitelerine bağlı Yaşayan Diller Enstitüleridir. Bu çalışmada, bu kurumlar ve topluluk Türkiye’deki Kürtçe akademide bir “başlangıç” olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle de bazı sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Bu çalışmanın amacı da, kuruluş süreci ile beraber Kürtçe akademinin durumunu ve sorunlarını tasvir etmektir. Bunun için de, yazılı ve dijital, ve aynı zamanda gözlem ve görüşmelerden de yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Akademî, kurdî, xebatên kurdî, Enstîtuyên zimanên zindî, Tirkiye, Akademi, Kürtçe, Kürt çalışmaları, Yaşayan Diller Enstitüsü

THE EXPERIENCE OF KURDISH ACADEMY IN TURKEY AND ITS PROBLEMS

PDF

___

Afet, İ. (1930). Türk Tarihinin Ana Hatları, İstanbul: Devlet Matbaası
Akkaya, A. H. (2013). Kürt Hareketi’nin Örgütlenme Süreci Olarak 1970’ler. Toplum ve Bilim, sayı. 127. Ji vê malperê hatiye daxistin: https://biblio.ugent.be/publication/4109742/file/6801640 09.09.2017
Alış, A. (2010). Üç Devrin Tanığı: Modern Kürt Siyasi Tarihinin İçinden Musa Anter'i Okumak. www.birikimdergisi.com. http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/882/uc-devrin-tanigi-modern-kurt-siyasi-tarihinin-icinden-musa-anter-i-okumak#.WaJ_BfhJbIV 26.08.217
Anter, M. (1999). Hatıralarım. Stenbol: Avesta.
Aslan, S. (2015). Nation-building in Turkey and Morocco: Governing Kurdish and Berber Dissent. New York: Cambridge University Press.
Aydın, S. (2000). Modernleşme ve Milliyetçilik. (2. Bsk). Ankara: Gündoğan
Aykaç, Y. (2017). Bîbliyografyaya Tezên Beşên Kurdolojiyê Yên Li Tirkiyeyê (2011-2016). The Journal of Mesopotamian Studies, vol. 2, no.1, r. 119-135.
Baltes, M. (1993). Plato’s School, The Academy. Hermathena, No. 155 (Winter 1993), pp. 5-26 https://www.jstor.org/stable/pdf/23041030.pdf 17.12.2017
Beltekin, N. (2014). Okul ve Öteki Yurttaşlar: Kürt Politik Aktörlerin Eğitimsel Deneyimleri. İstanbul: Wate
Beşikçi, İsmail (1986). Türk Tarih Tezi ve Kürt Sorunu. 2. Bsk. Stockholm: Dengê Komal.
Beşikçi, İ. (2014). Doğu Mitingleri Analizi (1967). İstanbul: İBV yayınları (Wek pirtûk çapa yekem 1992, Ankara: Yurt).
Beşikçi, İ. (2011/2017). Hapisteki DDKO, Doğu Devrimci Kültür Ocakları. https://ismailbesikciyazilari.wordpress.com/2011/04/08/hapisdeki-ddko-devrimci-dogu-kultur-ocaklari-ismail-besikci/ 24.11.2017
Bozarslan, H. (2013). Önsöz: Türkiye’de Kürt Sol Hareketi. Di nav: Kürdistan Sosyalist Hareketi: 60’lardan 200’lere Seçme Metinler (ed. E. A. Türkmen & A. Özmen), Ankara: Dipnot, pp. 9-69.
Çakmakçı, N. (2012/2017). Mardin Artuklu ile YÖK Arasında Kürtçe Eğitim Gerginliği. http://www.hurriyet.com.tr/mardin-artuklu-ile-yok-arasinda-kurtce-egitim-gerginligi-21639691 19.08.2017
Çal, G. (2014). Kürt Siyasal Hareketinde Devrimci Doğu Kültür Ocakları Deneyimi (1969 – 1971). Teza masterê a neçapbuyî. Bidestxistin: acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/26494/tez.pdf 25.11.2017
Kaya, H. (2012). Doğu’nun Elçisi’nden Yüce Divan’a Şerafettin Elçi (röporaj), İstanbul: Fanos yayınları
Sungur, E. (2007). Barzan’dan Bağdat’a Kürtler. İstanbul: Doz yayınları
Türkmen, A. E. & Özmen, A. (amd.) (2014). Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı, 60’lardan 2000’lere Seçme Metinler. Ankara: Dipnot Yayınları
Vergin, N. (1999). Bilim Camiası ve Tanınma İsteği. Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 7, ss.43-61.
Yıldırım, K. & Pertev, R. & Aslan, M. (2014). Ji Destpêkê Heta Niha Folklora Kurdî. İstanbul: Mardin Artuklu Üniversitesi Türkiyede Yaşayan Diller Enstitüsü Yayınları
http://www.artuklu.edu.tr/yasayan-diller-enstitusu
http://www.bingol.edu.tr/tr/akademik/enstituler/yasayan-diller-enstitusu/genel-bilgi
https://www.yyu.edu.tr/AkademikBirimler/index.php?s=35
http://yde.siirt.edu.tr/
https://www.etymonline.com/word/academy 21.12.2017
https://en.oxforddictionaries.com/definition/us/academy 21.12.2017
http://www.anayasa.gen.tr/1921-tek-orijinal.pdf 12.08.2017
http://www.anayasa.gen.tr/1924tek.htm 12.08.2017
http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/1982.pdf 12.08.2017
https://m.bianet.org/bianet/kultur/2517-diyarbakir-sen-ola (08.08.2017)
https://www.evrensel.net/haber/130902/diyarbakir-da-festival-suruyor (08.08.2017)
http://bianet.org/bianet/kultur/10109-kultur-sanat-festivalinin-yasaklari (08.08.2017)