MUŞ BULANIK MOLLAKENT/MELLEKEND MEDRESESİ’NDEN BİR ÂLİM PORTRESİ: ŞEYH İHSAN-I MELLEKENDÎ’NİN HAYATI VE İCÂZETNÂMESİ

Kur’an’ın ilk sözü olan “oku” emrinden yola çıkılarak kurulan medreseler yüzyıllar boyunca İslam dünyasında faaliyetlerini sürdürmüş, başta İslami ilimler olmak üzere birçok alanda pek çok âlim yetiştirmiştir. Medreseler mezun ettiği öğrencilere icâzetnâmeler vererek onları toplum nezdinde saygın kılmış ve ilimde bir otorite olmalarını sağlamıştır. İcâzetnâme, genellikle besmele, peygambere hamd ve sena, icazet verilen kişinin adı, icazeti veren hocasından başlayarak peygamberimize ulaşan bir hoca silsilesi, hocanın icazet verdiği öğrencisine nasihatleri ve sonunda da icazeti veren hocanın künyesi, memleketi ve icazetin verildiği tarihin yer aldığı bir diploma hükmünde tarihe tanıklık eden bir belgedir. Mollakent/Mellekent Medresesi, İslam ilim kültür mirasına sahip olan medreselerden biri olup üzerinde çalışılması gereken nadide bir eğitim kurumudur. İcazet geleneği medreselerin hemen hemen tamamında yer edinmiş bir uygulama olduğu gibi Mollakent Medresesi’nde de icra edilmiştir. Belge tarama ve mülakat yöntemlerini kullanarak yaptığımız bu çalışmada Mollakent Medresesi’nin son dönem büyük müderrislerinden Seyyid Şeyh İhsan-ı Mellekendî’nin hayatı, ilmi kişiliği, icâzetnâmesi ve icâzetnâmesindeki isnad zincirine yer verilmiştir. Makalede, ayrıca Mollakent Medresesi’nin ve bulunduğu yörenin kısa bir medrese geleneğinin tarihi ve de medresede okutulan kitaplar hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Medrese, Bulanık, İcazet, Seyyid Şeyh İhsan-ı Melleken

AN PORTRAIT OF SCHOLAR FROM MUS BULANIK MOLLAKENT/MELLEKEND MADRASAH: SHEIKH IHSAN-I MELLEKENDI’S LİFE AND HIS IJAZAH

Madrasahs, which was founded on the basis of the first word of the Qur'an's was "read", especially in Islamic sciences have trained many scholars. The madrasahs give permission of ijazah to the students and they graduate, and make them an authority in İslamic sciences as well as making them respectable in the society. The ijazah, usually basmala, prophet and praise of the person, the name of the person given the certificate, starting from his teacher to the prophet reaching a range of prophets, the teacher gave advice to the student and the end of the advice of the teacher's tag, the hometown of the master's and the date of the certificate given. The Mollakent/Mellekent Madrasah is one of the madrasas with a cultural heritage of Islamic science and is a unique educational institution that needs to be studied. The ijazah tradition was practiced in almost all of the madrasahs as was performed in Mollakent Madrasah. In this study, which we used by document scanning and interview methods, the life chain of Seyyed Sheikh Ihsan-i Mellekendi, who was one of the last great scholars of Mollakent Madrasah, was included his ijazah and the chain of ijazah. The article also gives information on the history of the Mollakent Madrasah and shortly its region's madrasah tradition, as well as the books taught in the madrasah.

Keywords:

Madrasah, Bulanik, Ratification (Ijazah),

PDF

___

Abdurrahman Adak, “Muhammed Said Seyda”, DİA, c. 37, İstanbul, 2000.
Abdülmuttalip Arpa, “Şark Medreseleri Programında Kur’ân Birikimi”, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c 1, s 2, 2013.
Cahid Baltacı, XV-XVI Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İrfan Matbaası, İstanbul, 1976.
Canser Kardaş, “Cizre'de Bulunan Türbeler ve Bu Türbeler Etrafında Oluşan Kültürel Değerler”, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, 2010.
Derya Baş, “Bir Bedeviyye İcâzetnâmesi ve Tarîkat İcâzetnâmelerine Dair Bazı Meseleler”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s 36, 2017.
Ebu Bekir Suyûtî, Tedrîbu'r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, Dâru'l-Kutubi'l-Arabî, Beyrût, c. 2, 1985.
Ebu'l-Hüseyn Ahmed b. Faris, Mecmelu'l-Lugât, Züheyr Abdulmuhsin Sultan (thk.), Muessesetü'r-Risâle, Beyrût, 1986.
Ejder Ulutaş, Kanaat Önderi, Açılım Kitap, İstanbul, 2016.
Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri Ve Deyimleri Sözlüğü, Otto Yay., Ankara, 2014.
Fatih Gencer, “Merkeziyetçi Düzenlemeler Bağlamında Bedirhan Bey Olayı”, A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), 2010.
Fikret Karaman, “Eğitimde Bilimsel Bir Belge: İcâzetnâme ve İçeriği”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 3, s 1, 2018.
Hakan Özoğlu, Osmanlı Devleti ve Kürt Milliyetçiliği, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2005.
Hasan Akdağ, “İcâzetnâmeler ve Erzurumda Ahmet Şevki Efendi'ye Verilen Bir Hat İcâzetnâmesi”, EKEV Akademi Dergisi, s 35, 2012.
Muhittin Düzenli, “İslam Rivayet Geleneğinde İcazet”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s 17, 2014.
Salahuddin el Müneccid, “Kadim Yazma Eserlerdeki Sema' İcazetleri”, (çev.),
Arafat Aydın, Hadis Tetkikleri Dergisi, 2011.
Hatip el-Bağdâdî, Kitâbu'l-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye, Daru'l-Kütıibi'l-İlmiyye, Beyrût, 1988.
İbn Manzûr, Lisanu'l-Arab, Dâru's-Sadr, Beyrût, 1990.İbnu’s- Salah, Ulûmu'l-Hadis, Y.y., Dımaşk, 2013.
İrşad Sami Yuca, “Anadolu’nun Kadim Bir Kültür Beldesi: Mollakent Tarihi”, Mollakent: Anadolu’da Kadim Bir Kültür ve Medrese Merkezi, Ed. İrşad Sami Yuca, Gece Kitaplığı, Ankara, 2018.
İrşad Sami Yuca, Eda Yuca, “20. Yüzyılın Başlarında Muş Bulanık’ta Ermeni Olayları”, İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, c. 1, s. 1, 2018.
Mahmut Dündar, “İslam Medeniyetinde Bir Üniversite Teşekkülü Olarak Nizâmiye Medreseleri”, Dünyada ve Türkiye’de Üniversite, Ed. Necmettin Tozlu, Vefa Taşdelen, Mehmet Önal, Bayburt Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2016.
Mefail Hızlı, “Kuruluşundan Osmanlılara Kadar Medreseler”, Uludağ Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c 2, s 2, 1987.
Mehmet Çelik, “Şark (Kürdistan) Medreseleri”, Sosyal Bilimler Genç Akademisyenler Sempozyumu, Ed. Bilal Toprak, Ahmet Akbaş, Fikret Özçelik, Mardin, 2016.
Mehmet Salmazzem, “Mollakent Medresesi, Müfredatı ve Okutulan Tefsir Kitapları”, (Ed.) İrşad Sami Yuca, Mollakent, Anadolu’da Kadim Bir Kültür ve Medrese Merkezi, Gece Kitaplığı, Ankara, 2018.
Metin Yıldız, “Di Medreseyên Rojhelat de Perwerdehîya Bi Zimanê Kurdî û Çend Berhemên Kurdî Yên Bijarte”, (Ed.) Fikret Gedikli, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler, c 2, Muş, 2013.
Muahmmed Murteza ez-Zebîdî, Tâcu’l-Arûs, Matbaatu Hukumeti Kuveyt, Kuveyt, c. 16, 1976.
Muhammed İkbal Ekinci, “Tillo Mücahidiye Medresesinde İcâzet ve İcâzetnâme”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 4, s 2, 2017.
Kemal H. Karpat, Osmanlı Nüfusu (1830-1914), (Çev.) Bahar Tırnakçı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
Taha Baran, “Erdemli Bir Gençlik Yetiştirmede Medreseler ve Müderrisler”, (Ed.) Abdullah İnce, Gençliğin Gelişimi ve Problemleri Karşısında Din Görevlileri, Sakarya, 2016.
Yunus Enterili, “Doğu Anadolu’da Tarîkat ve Şeyhliğe genel Bir Bakış”, (Ed.) İrşad Sami Yuca, Mollakent: Anadolu’da Kadim Bir Kültür ve Medrese Merkezi, Gece Kitaplığı, Ankara, 2018.