MOLLA SADRÂ’DA ALGISAL KÖTÜLÜK BAĞLAMINDA ŞERR PROBLEMİ

Şerr konusunda Molla Sadrâ, ilki bir şeyin zâtının veya kâmilliğinden bir kemalin yok olması, diğeri mümkün varlıkların sahip olduğu her türlü noksanlık şeklinde iki tanım zikreder. Molla Sadrâ, kötülüğün varlık olduğu paradoksuna düşmemek için de şerri, hakiki ve nispi olmak üzere ikiye ayırır. Hakiki şerr, mutlak yokluk olduğundan bir fâile ihtiyacı yoktur. Molla Sadrâ şerri, metafiziksel, tabii, ahlaki ve algısal olmak üzere dört kategoride açıklar. O, şerrin ilâhi yaratmayla ilişkisi problemini çözmek için Aristo’nun “en güzel âlem” teorisinden yararlanır. Molla Sadrâ mutlak hayr, hayrı çok şerri az, hayrı ve şerri eşit, hayrı az şerri çok ve mutlak şerr olmak üzere olası beş âlemi örneklerle açıklar. Bu âlemler içinde hayrı çok şerri az olan âlemin en güzel âlem olduğunu ispatlar. Ardından şerrin ilâhi kazâ ve kadere girmesi problemini çözer.

Anahtar Kelimeler:

Şerr, Hayr, Hakiki Şerr, Nispi Şerr

THE EVILS PROBLEM IN MULLA SADRA’S OPINION IN THE CONTEXT OF PERCEPTUAL EVIL

Mulla Sadra mentions two definitions about evil, one of them is that something lacking of essence or lacking of its a perfection and the other one is that all possible living creatures may have deficiencies. In order not to fall into the paradox of some existence are evils, he describes evils in terms of two ways that are by itself evil and relative evil. By itself evil is absolute non-existence so that it doesn’t need perpetrator. Mulla Sadra describes the evil as four categories that metaphysical, natural, moral and perceptual. He utilizes Aristotle's finest universe theory to solve the problem of relation between evilness and spiritual creation. Mulla Sadra he explains five universes with the example of absolute goodness, much goodness then less evil, goodness and evil are equal, less goodness much evil, and certain evil. He proves the most beautiful universe as much goodness then les evilness. Then he solves the problem of evil in terms of recognition divine decree and destiny.

Keywords:

Evil, Goodness, Absolute Evil, Relative Evil,

PDF

___

AMULİ, Abdullah Cevadi, Mebde ve Mead, İntişarat-ı ez-Zehra, Kum, 1372.ARİSTO, Metafizik, Muhammed Hasan Lütfü (çev.), İntişarat-ı Terh-i Nu, Tahran, 1385.AYDIN, Şükrü, Kur’an’ın Fırkacılık Olgusuna Yaklaşımı, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2018.BEHEŞTİ, Ahmet, Tecrid, İntişarat-ı Bustan-ı Kitap, Kum, 1385.COPLESTON, Frederick, Tarih-i Felsefe-i Yunan ve Rum, Seyyid Celaleddin Müçtebevi (çev.), İntişarat-ı İlmi ve Ferhengi, Tahran, 1388.MİR DAMAD, Muhammed Bakır b. Muhammed Hüseyni Esterabadi, el-Kabesat, İntişarat-ı Danışgah-ı Tahran, Tahran, 1374.DİNANİ, Gulam Hüseyin İbrahimi, Kavaid-i Külli Felsefi Der Felsefe İslami, İntişarat-ı Pejohişgah-ı Ulum-i İnsani, Tahran, 1389.EL-CEVHERÎ, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd, es-Sıhâhfi’l-luga, Darü İhya’t-Turas’il-Arabî, Beyrut, 1429.RAGIB EL-İSFAHANİ, Ebu'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal, Müfredatu elfazi’l-Kur’an, Seyyid Gulam Rıza Hüsrevi Hüseyni (çev.), İntişarat-ı Murtezevi, Tahran, 1374.İBNİ MERZÜBÂN, Ebu’l-Hasan Behmenyar, et-Tahsil, Murteza Mutahari (thk.), İntişarat-ı Danışgah-ı Tahran, Tahran, 1375.EMİNİ, Hasan, "Ruikerd-i Kelami ve Felsefi Hayr ve Şer", Ayinname Hikmet C.1, S. 1, s. 53-88.ER-RÂZÎ, Fahreddin Muhammed b. Ömer, el-Mebâhisü'l-Meşrikıyye fî İlmi'l-İlâhiyyât ve't-Tabîiyyât, İntişarat-ı Bidar, Kum, 1411.FARABİ, Ebu Nasr Muallim-i Sani Muhammed b. Muhammed b. Tarhan, et-Ta’likat, Cafer Ali Yasin (thk.), Darü’l-Menahil, Beyrut, 1408.KARAMELİKİ, Muhammed Hasan, Khoda ve Mesele Şer, İntişarat-ı Defter-i Tebliğat-ı İslami, Kum, 1377.MALUF, Luis, el-Müncid, Darü’l-Meşrik, Beyrut, 1988.MUTAHARİ, Murteza, Mecuma-yı Asar, İntişarat-ı Sadra, Tahran, 1375.—, Tevhid, İntişarat-ı Sadra, Tahran, 1378.MUZAFFERİ, Muhammed Rıza, el-Mantık, Darü’t-Taarif, Beyrut, 1400.RÂZÎ, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn Fahreddin, Şerhü’l-İşarat, Mektebetu Ayetullah Maraşi, Kum, 1403.RIZANEJAD, Gulam Hüseyin, Meşahidü’l-Ulûhiyet Ya Şerh-i Kebir Ber Şevâhidü’r-Rubûbiyye, İntişarat-ı Ayet-i İşrak, Kum, 1387.MOLLA SADRA, Sadrüddîn Muhammed b. İbrâhîm b. Yahyâ Kavâmî Şîrâzî, el-Hikmetü’l-Müte’âliye fî Esfâri’l-Akliyyeti’l-Erbaa, Menşurat'u Mustefevi, Kum, 1379.—, Mecmua-i Resâ’il-i Felsefi, Seyyid Mahmud Yusuf Sani, Hamid Naci İsfahani (thk.), Bünyad-ı Hikmet-i İslami Sadra, Tahran,1389. —, Mefâtihü’l-Gayb.Talikat, Ali Nuri, İntişarat-ı Müessese-i Mütalaat ve Tahkikat-ı Ferhengi,Tahran, 1363.—, Şerhü'l-Usuli'l-Kafi, Muhammed Hacevi (thk.), Müessese-i Mutalaat ve Tahkikat-ı Ferhengi,Tahran, 1370.—, Tefsirü’l-Kur’ani’l-Kerim, Muhammed Cafer Şemsuddin (thk.), Darü’t-Ta’arif, Beyrut, 1419.SEBZEVARİ, Molla Hâdî b. Mehdî b. Hâc Mirzâ Hadi, Şerhû’l-Esma, Necefkuli Habibi (thk.), İntişarat-ı Danışgah-ı Tahran, Tahran, 1372.—, Ta’lika Ber el-Esfarü’l-Erbaa, İntişarat-ı İlmi-Mustafa, Kum, 1379.
İBNİ SİNA, Ebû Alî Hüseyn b. Abdillâh b. Alî b. Sînâ, el-İşarat ve’t-Tenbihat, Müçteba Zarii (thk.), İntişarat-ı Bustan-ı Kitap, Kum, 1381.—, en-Necat, Kübra Şenel (çev.), Kabalcı Yayıncılık, İstanbul,2013.—, eş-Şifa, el-ilahiyyat, Hasan Hasanzade Amuli (thk.),Müessese-i Bustan-ı Kitap, Kum, 1387.
SÜHREVERDİ, Ebü’l-Fütuh Şehabeddin Yahyâ b. Habeş, Mecmua-i Müsannefat-ı Şeyh-i İşrak, Henry Corbin (thk.), Pejûheşgâh-ı Ulûm-i İnsânî ve Mütâlaât-i Ferhengî, Tahran, 1380.
KUTBÜDDİN-İ ŞİRAZİ, Kutbüddîn Mahmûd b. Mes‘ûd b. Muslih Fârisî Şîrâzî Şâfiî, Şerhu Hikmetü’l-İşrak, Abdullah Nurani (thk.), İntişarat-ı Danışgah-ı Tahran, Tahran,1380.ŞİRAZİ, Nasır Mekarim, Tefsir-i Numune, Dârü'l-Kitâbi'l-İslami, Kum,1363.ŞİRVANİ, Ali, Tercume ve Şerh-i Nihayetü’l-Hikme, İntişarat-ı Defter-i Tebligat-ı İslami, Kum,1376.TABATABAİ, Allame Muhammed Hüseyin b. Muhammed, Nihayetü’l-Hikme, İntişarat-ı Defter-i Tebligat-ı İslami, Kum, 1374.—, Resail-i Tevhidi, Dr. Ali Şirvani (çev.), İntişarat-ı Bustan-ı Kitap, Kum, 1387.TÛSÎ, Ebû Ca‘fer Nasîrüddîn Muhammed b. Muhammed b. Hasen, Ahlak-ı Nasıri, Anar Gafarov Zaur Şükürov (çev.), Litera Yayıncılık, İstanbul,2016.