İSLÂM TASAVVUFUNDA HZ. MERYEM

Hz. Meryem Hıristiyanlıkta olduğu gibi İslâm'da da hayırla yad edilen kutsal bir isimdir. İslâm alimlerinden onun peygamber olduğunu iddia edenler varsa da çoğunluğa göre o Allah'ın velî bir kuludur. Nitekim Hz. Meryem ilâhî vahye muhatap olmuş, bazen aracıyla bazen de doğrudan ilâhî olanla irtibata geçmiştir. Peygamberlerin varisleri kabul edilen velîlerin gösterdikleri kerâmetler Hz. Meryem'de de zuhur etmiştir. Mabette ibadet ederken ve Hz. Îsâ'nın doğumu esnasında olağan üstü şekilde yedirilip içirilmiştir. Tasavvufta Allah Teâlâ'nın sevdiği kulunu önceden seçtiğine inanılır, Hz. Meryem de Kur'ân-ı Kerim'de seçilmiş olarak vasfedilmektedir. Zira velâyetin kesbî tarafı olmakla beraber vehbî yönü daha ağırlıktadır. Hz. Meryem'in başına gelen zorluklara sabredip teslimiyet göstermesi onu, tasavvuftaki en yüce makam olarak görülen sıddîklık mevkiine yükseltmiştir. Her velî kul gibi o da gece gündüz ibadet ve taatla meşgul olmuş dünyadan yüz çevirmiştir. Bilindiği üzere Allah dostları günahlardan mahfuzdurlar. Hz. Meryem'in günahlardan uzak, tertemiz olduğu Kur'ân'da ve Hz. Peygamberin hadislerinde açıkça belirtilmiştir. Hz. Meryem'in sayılan tüm bu özellikleri Allah dostu velî bir hanımın nasıl olması gerektiğini göstermektedir ve Hz. Meryem bu hususta müslüman kadınların örneği olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Tasavvuf, Meryem, Velî, Sıddîk, Kerâmet

MOTHER MARY IN SUFISM (ISLAMIC MYSTICISM)

Mary, as it is in Christianity, is also a sacred name in Islam. Although there are Islamic scholars who claim that she may be a prophet, according to the majority, she is a benevolent servant of Allah. Indeed, Mary had been in contact with the Divine and become the addressee of Divine Revelation sometimes through an intermediary and sometimes directly. The miraculous deeds which were revealed by saints who are accepted to be the inheritors of the prophets also appeared in Mary. When worshiping in the temple and during the birth of Jesus, she was fed in extraordinary ways. In Sufism, Allah (c.c) is believed to have chosen his beloved servants in advance, and Mary is also described as chosen in the Holy Qur'an. Because, although there is an aspect of sainthood gained by striving, its aspect gained with the grace of Allah outweighs. Patience and submission of Mary in the face of hardship that she has experienced has raised her to the position of devoutness, which is regarded as the highest level in Sufism. Like every saint, she turned away from the worldly affairs and engaged in worship day and night. As is known, Allah's friends are protected from the sins. It is stated clearly in the Qur'an and in the hadiths of the Prophet Muhammad (PBUH) that Mary is immaculate and free from sins. All of these characteristics mentioned show how a saint woman who is a friend of Allah should be, and Mary has been an example of Muslim women in this regard.

Keywords:

Sufism, Mary, Saint, Devoutness (Siddiq), Miraculous Deed (Karama),

PDF

___

Altıntaş, Hayranî. Tasavvuf Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1986.Âlûsî, Şihâbuddîn Mahmud. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l- Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.Amulî, Cevâdî. Celâl ve Cemâl Aynasında Kadın. çev. Ejder Okumuş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.Attâr, Ferîdüddin. Tezkiretü'l Evliyâ. çev. Süleyman Uludağ. 2 Cilt. İstanbul: Mavi Yayıncılık, 2002.Ay, Mahmut. "İşarî Tefsirlerde Hz. Meryem". İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2011): 123-138.Eflâkî, Ahmed. Menâkibü'l-Ârifîn Ariflerin Menkıbeleri , çev. Tahsin Yazıcı. 2 Cilt. İstanbul: Hürriyet Yayınları, 1973. Bilici, Faruk. "Massignon, Louis". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 100-103. Ankara: TDV Yayınları, 2003.Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu'l Beyân Kur'an Meâli ve Tefsiri. çev. Ali Hüsrevoğlu. 23 Cilt. İstanbul: Erkam Yayınları, 2014.Cürcânî, Seyyid Şerif. Ta'rîfât Tasavvuf Istılahları. çev. Abdülaziz Mecdi Torun. İstanbul: Literâ Yayıncılık, 2014.Gündüzöz, Güldane. "Kur'ân-ı Kerim Işığında Mümin Kadın Şahsiyeti -Zahir ve Batın İlimleri Arakesitinde Bir bakış-". Uluslararası Kişilik ve Karekter İnşâsında Dinin Yeri Sempozyumu. (10-12 Haziran 2016). ed. Yavuz Ünal- Şevket Pekdemir- Yusuf Bahri Gündoğdu- Orhan İyibilgin- Sait Kar. 1:259-270. Ordu, 2016. Gürer, Betül. Gönül Gözüyle Kur'an İbn Atâ Tefsiri. İstanbul: H Yayınları, 2018.Hucvîrî, Ebü'l-Hasen. Keşfü'l-Mahcûb Hakikat Bilgisi, çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1996.İbn Acîbe, el-Hasenî. Bahrü'l Medîd fî Tefsîri'l Kur'âni'l-Mecîd. çev. Dilaver Selvi. 12 Cilt. İstanbul: Semerkant Yayınları, 2011.İbn Kesîr. Hadislerle Kur'an'ı Kerîm Tefsiri. Çev. Bekir Karlığa-Bedrettin Çetiner. 16 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1984.İbnü'l-Arabî, Muhyiddin. Fütûhât-ı Mekkiyye. çev. Ekrem Demirli. 17 Cilt. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016İsfahânî, Râgıb. Müfredât Kur'an Kavramları Sözlüğü. çev. Abdülbaki Güneş - Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.Kâdî Beyzâvî. Muhtasar Beydâvî Tefsiri. çev. Şadi Eren. 2 Cilt. İstanbul: Selsebil Yayınları, 2011.Kâşânî, Abdürrezzâk. Tasavvuf Sözlüğü. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.Kâşânî, Abdürrezzâk. Tefsir-i Kebir Te'vilât. çev. Vahdettin İnce. 2 Cilt. İstanbul: Kitsan Kitap, ts.Konuk, Ahmed Avni. Mesnevî-i Şerif Şerhi, haz. Selçuk Eraydın-Mustafa Tahralı. 13 Cilt. İstanbul: Kitabevi, 2005.Konuk, Ahmed Avni. Risale-i Meryem (Hz. Meryem ve Hz. İsâ'ya Dair Risale-i Mühimme). sad. A. Sadık Yivlik. Dizgi. İlhami Sorkun. ts.. Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiu li-Ahkâmi'l-Kur'an. çev. M. Beşir Eryarsoy. 20 Cilt. İstanbul: Buruc Yayınları, 2003.Kuşeyrî, Abdülkerim. Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi. çev. Süleyman Uludağ. 2 Cilt. İstanbul: Dergah Yayınları, 1999. Kuşeyrî, Abdülkerim. Kur'an-ı Kerim Tefsiri Letâifu'l-İşârât. çev. Mehmet Yalar. 6 Cilt. İstanbul: İlkharf Yayınevi, 2012.Mekkî, Ebû Tâlib, Kûtü'l-Kulûb Kalplerin Azığı, çev. Muharrem Tan. 4 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.Memiş, Murat. "İmam Mâtürîdî ve Ebussuûd'un Tefsirlerinde Hz. Meryem". Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 153 (2016): 101-141.Mevlânâ, Celâleddîn-i Rûmî, Fîhi Mâ Fîh, çev. Ahmed Avni Konuk. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.Nahşebî, Ziyâüddîn. Silku's- Sulûk Ariflerin Yolu. çev. Mustafa Çiçekler-Halil Toker. İstanbul: İnsan Yayınları, 1999.Nîsâbûrî, Hâkim. el-Müstedrek ale's-Sahîhayn. 3 Cilt. Beyrut: Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1990.Râzî, Fahruddîn. Tefsîr-i Kebir Mefâtîhu'l-Gayb. (ed.). Ahmet Hikmet Ünalmış. 23 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, 1989. Sargut, Cemâlnur. Kadınlık Makamının En Yücesi Meryem Sûresi -2. İstanbul: Nefes Yayınları, 2016.Schimmel, Annemarie. Ruhum Bir Kadındır. çev. Ömer Enis Akbulut. İstanbul: İz yayıncılık, 1999.Schleifer, Aliah. Peygamber mi Evliya mı? İslâm'ın Kutsal Meryem'i. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2003.Serrâc, Ebû Nasr. el-Lüma' İslam Tasavvufu. çev. H. Kamil Yılmaz. İstanbul: Altınoluk, 1996.Tekcan, Münevver. "Hazret-i Meryem Kitabı". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fatültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi. 33 ( 2005): 207-238. Tirmizî, Hakîm. Hatmu'l Evliyâ Velîliğin Sonu. çev. Salih Çift. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.Uludağ, Süleyman. Tasavvufun Dili, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.Zemahşerî. el-Keşşâf. çev. Muhammed Çoşkun. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016