CUMHURİYET ÖNCESİ TASAVVUF MUHTEVALI DERGİLERDEN CERÎDE-İ SÛFİYYE’DE FIRKA-İ NÂCİYE VE FIRAK-I DÂLLE İLE İLGİLİ YAZILAR

İslamcılık düşüncesi bağlamında, II. Meşrutiyet’ten günümüze çok sayıda İslamcı dergi neşredilmiştir. Bu dergiler, İslamcılık düşüncesinin oluşumunda ve gelişiminde önemli rol oynamakla birlikte aynı zamanda yayın ilkeleri doğrultusunda, toplumsal hayatta dini düşünceyi ön plana çıkarmış ve İslâmî bir dil kullanımını inşa etmiş, İslamcılık düşüncesi üzerine toplumda olumlu bir algının oluşmasını sağlamış ve düşünce üzerine bilimsel araştırmalar yapmak isteyenlere kaynaklık teşkil etmiştir. Cerîde-i Sûfiyye, 1909-1919 yılları arasında, Cumhuriyet’in ilanından hemen önce, İslamcılık düşüncesi kapsamında yayın hayatına giren dergilerdendir. Başta haftalık olarak yayına başlamış daha sonra önce on beş günde bir, 1918’in sonuna doğru ise yeniden haftada bir yayımlanmıştır. Dergi, tasavvufî bir hüviyete sahip olmakla birlikte içerikte edebiyat, ahlak ve dini yazılara da yer verilmiştir. Yayın hayatı boyunca toplam 161 sayı neşredilmiştir. Çalışmamızda, Cerîde-i Sûfiyye’deki dini içerikli yazılardan akâid konu başlığı altındaki fırka-i nâciye ve fırak-ı dâlle yazı dizisi ele alınmıştır. Fırak-ı dâllenin çıkış sebepleri ile başlayan yazı dizisi, fırka-i nâciye ve fırak-ı dâlle sınıfına giren gruplar hakkında verilen bilgilerle tamamlanmıştır. Çalışmada, ilk olarak İslamcı dergiler ve Cerîde-i Sûfiyye hakkında tanıtıcı ve derginin içeriği hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiştir. Daha sonra dergideki fırka-i nâciye ve fırak-ı dâlle yazıları değerlendirilmiştir. Son kısımda ise mezkûr yazı dizisinin transkripsiyonuna yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Cerîde-i Sûfiyye, İslamcılık, Dergi, Fırka-i Nâciye, Fırak-ı Dâlle

ARTICLES ON FIRKA-I NACIYE AND FIRAK-I DALLE IN CERIDE-I SUFIYYE, ONE OF THE PRE-REPUBLICAN SUFISM MAGAZINES

In the context of the idea of Islamism, many Islamic journals have been published since Second Constitutional Monarchy. While these journals play an important role in the formation and development of the idea of Islamism, at the same time, in line with the principles of publication, they brought religious thinking to the fore in social life and built a use of Islamic language, provided a positive perception on the idea of Islamism in the society and are a source for those who want to do scientific research on thought. Ceride-i Sufiyye is one of the journals that entered the publication life within the scope of the idea of Islamism, just before the declaration of the Republic between 1909-1919. It started broadcasting weekly at first, then it was published once every fifteen days and once a week towards the end of 1918. The journal has a mystical identity, but also includes literature, moral and religious writings. A total of 161 issues have been published throughout the broadcast life.In our study, fırka-i naciye and fırak-ı dalle series of articles under the heading of the religious articles in Ceride-i Sufiyye are discussed. The article series, which started with the reasons for the release of fırak-ı dalle about the groups in the fırka-i naciye and fırak-ı dalle class. In the study, firstly, introductory information about Islamic journals and Cerîde-i Sûfiyye and explanatory information about the content of the journal were given. Later, fırka-i naciye and fırak-ı dalle articles in the journal were evaluated. In the last part, the transcription of the aforementioned series of articles is given.

Keywords:

Ceride-i Sufiyye, Islamism, Journal, Fırka-i Naciye, Fırak-ı Dalle,

PDF

___

“Akâid-i Fırka-i Naciye ve İsbât-ı İtikad-ı Ehl-i Sünnet ve Mertebe-i Efal-i İbad”. Cerîde-i Sûfiyye. I/6-2: 4. 7 Eylül 1911. “Fark-ı Dâllenin Sebeb-i Zuhuru Nedir?”. Cerîde-i Sûfiyye. I/6-2: 2-3, 22 Eylül 1911. “Fırka-i Nâciye ve Fırak-ı Dâlle. Cerîde-i Sûfiyye. I/6-4: 3, 23 Ekim 1911. “Fırka-i Nâciye ve Fırak-ı Dâlle”. Cerîde-i Sûfiyye, I/6-6: 3, 23 Kasım 1911. “Fırka-i Nâciye ve Fırak-ı Dâlle”. Cerîde-i Sûfiyye, I/6-5: 3, 6 Kasım 1911. “Fırka-i Nâciye ve Fırak-ı Dâlle”. Cerîde-i Sûfiyye, I/ 6-3: 3, 7 Ekim 1911. “Fırka-i Nâciye ve Fırak-ı Dâlle”. Cerîde-i Sûfiyye. I/6-7: 4, 11 Aralık 1911. “Fırka-i Nâciye ve Fırak-ı Dâlle”. (1911). Cerîde-i Sûfiyye. I/6-8: 4, 26 Aralık 1911. “İtikad Hatırası”. (1909). Cerîde-i Sûfiyye. I/1: 4, 19 Mart 1909. “İtikadattan Bir Nebze”. (1912). Cerîde-i Sûfiyye. I/6-9: 4, 11 Ocak 1912. Ceyhan, Semih. Cerîde-i Sûfiyye Başyazarı Mesnevîhan Ali Fuâd Efendi’ye Göre Sufiler ve Tasavvuf ve Felsefe. Sabah Ülkesi Kültür ve-Sanat ve Felsefe Dergisi. (2018): 62-67. Çelebi, İlyas, “Mu ‘tezile”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. XXXI: 391-401. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. Demir, Kenan. Osmanlı’da Dergiciliğin Doğuşu ve Gelişimi (1849-1923). Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9 (2016): 71-112. Fuad, A. “İtikad Hatırası”. Cerîde-i Sûfiyye, I/3: 1, 1909. Fuâd, A. “Mesleğimiz”. Cerîde-i Sûfiyye, I/1: 1, 1909. Işık, Vahdettin. “İslamcı Dergilerin Gündemi: Tarih, Hafıza ve Değişim (1908-2008)”. Sosyoloji Divanı. V/10 (2017): 111-138. Kara, İsmail. “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İslâmcılık Tartışmaları”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, V, İstanbul: İletişim Yayınları. (1985): 1409-1412. Kara, Mustafa. “Cerîde-i Sûfiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VII: 410. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. Kara, İsmail. “Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi Üzerine Birkaç Not”, Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, (2013): 15-43. Kaşıkçı, Atilla. Bütün Yönleriyle Ceride-i Sufiye (İnceleme-Dizin). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994. Topaloğlu, Bekir. “Fırka”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. XIII: 35 İstanbul: TDV Yayınları, 1996. Varlık, Bülent. “Mütareke ve Milli Mücadele Basını”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. V, İstanbul: İletişim Yayınları, (1985): 1203. Yavuz, Yusuf Şevki. “Ehl-i Bid‘at”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. X: 501-505. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.