ABDURRAHMAN CÂMÎ VE HAMDULLAH HAMDÎ’NİN YUSUF VE ZÜLEYHA MESNEVİLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ

Mesnevi nazım geleneğinin Türk edebiyatında yaygınlaştığı 13. yüzyıldan itibaren birçok şair, bu alanda değişik konularda eserler kaleme almıştır. Birçok ulusun edebiyatında olduğu gibi Türk edebiyatında da şairlerin dikkatini celp eden en önemli konuların başında şüphesiz, Hz. Yusuf peygamberin hayat hikâyesini konu alan Yusuf ve Züleyha hikâyesi gelmektedir. İlk olarak Tevrat’ta daha sonra Kur’an-ı Kerim ve çeşitli tefsir kitaplarında aktarılan Hz Yusuf hikâyesinde Mısır azizinin eşi Züleyha’nın Hz. Yusuf’a sevgi beslemesi ve meyletmesi, bu hikâyenin aşk manzumelerine konu edilmesine ve bu konuyu anlatan çeşitli edebî eserler verilmesine neden olmuştur.  Türk ve Fars edebiyatında da birçok şair, yaşadığı dönem, mekân ve şahsi bakış açılarıyla bu hikâyeyi anlatan mesneviler kaleme almıştır. Türk şairlerin, Yusuf ve Züleyha hikâyesini konu alan mesnevileri zamanla, keyfiyet bakımından yüksek bir seviyeye, zenginliğe ulaşmıştır. Özellikle Hamdullah Hamdî (1449-1503) gibi Abdurrahman Câmî sonrası şairlerde bu gelişim ve eserlerin nitelik bakımından artışı daha iyi gözlemlenmektedir. Hamdullah Hamdî ve Abdurrahman Câmî’nin eserlerinin karşılaştırmalı olarak incelendiği bu çalışmada, Abdurrahman Câmî’nin, Hamdullah Hamdî’nin Yûsuf u Züleyhâ mesnevisi üzerine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

A Comparative study of Abdurrahman Jami's version Jousef and Zuleikha story with Hamdullah Hamdi version of Jousef and Zuleikha story

Mathnavi began developing in the 13th century in Turkish Literature and then numerous poets started writing mathnavis with various topics in this area. One of the subjects in Mathnavis written by poets in National Literature and especially in Turkish Literature was the story of Prophet Yusuf (as), one of the most famous stories about the Prophets. The story of the Prophet Yusuf (as) first mentioned in Bible and then in the Quran and religious interpretations that Egypt's Aziz's wife desire to Prophet Yusuf (as) formed a context of lyrical romance poems and led to conversion of a work of artistic. Many writers and poets in the Turkish and Persian literature have created works on one of the events of the life of Prophet Yusuf (as), considering their place, time, manner and prospective of their era. By the time, literary works relating to the story of Yusuf and Zulayha among the Turkish language poets has taken the form of lyrical literature. In Turkish Literature, this story became more prominent especially after the Jami, more specific example can be given as Hamdullah Hamdi's Mathnavi of Yusuf and Zulayha (1449-1503). On the first face of this text, we will make a comparison on Mathnavis of Yusuf and Zulayha belonging to Jami and Hamdullah Hamdi and in second face, we will study the effect of Mathnavis of Yusuf and Zulayha belong to Jami on Mathnavis in Turkish Literature especially Hamdullah Hamdi. 

___

  • تربیت، محمد علی؛ یوسف و زلیخا؛ مجله تعلیم و تربیت، سال سوم، صص 311-415
  • جامی، عبدالرحمن، یوسف و زلیخا، به تصحیح ناصر نیکوبخت، تهران، انتشارات آوای نور، 1377
  • جامی، عبدالرحمن؛ هفت اورنگ به کوشش مدرس گیلانی؛ انتشارات سعدی، چ پنجم، 1368.
  • حکمت، علی اصغر؛ جامی؛ انتشارات توس، 1363.
  • خیامپور، عبدالرسول؛ یوسف و زلیخا، تبریز، انتشارات شفق، 1339.
  • خیامپور، عبدالرسول، (1384)، «یوسف و زلیخا»، نشریه دانشکده علوم انسانی تبریز، سالهای 10،11،12
  • ذوالفقاری، حسن، زواری، محمد امین، (1388)، «روایت¬¬شناسی قصۀ یوسف (ع) و زلیخا»، فصلنامۀ علمی پژوهشی کاوش¬نامه، شماره 19.
  • مبلغ، اسماعیل، جامی و ابن عربی، انتشارات انجمن جامی، 1343.
  • نیکوهمت، سیری در مثنویهای یوسف و زلیخا، مجله وحید، شماره اول وپنجم، دوره دوازدهم.
  • Çelebioğlu, Amil, Türk Edebiyatında Mesnevi: XV. yy.’a Kadar, İstanbul, 1999
  • E. Hornung, Mısır Tarihi, İstanbul 2004
  • Hamdullah Hamdi, Yusuf u Züleyha, Haz. NaciOnur, Akçağ Yay. Ankara 1991
  • Kartal, Ahmet, Câmî’ninYûsuf u Züleyhâ’sı ile Hamdullâh Hamdî’nin Yûsuf u Züleyhâ’sının Mukayesesi‛, Diriözler Armağanı, Ankara, 2003,s. 93-139
  • Türkdoğan, Melik Gökcan, Klasik Türk Edebiyatında Yusuf ve Züleyha Mesnevileri Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma, Erzurum, 2008