TİYATRODAN RESİM VE FOTOĞRAFA: BERTOLT BRECHT’İN YABANCILAŞTIRMA EFEKTİNİN YÜZEYDEKİ OLASILIKLARI

Alman şair, tiyatro yazarı ve yönetmeni Bertolt Brecht, ‘epik tiyatroyu’ özdeşleşme ve katharsise dayanan Aristotelesçi tiyatronun tam karşısında konumlandırmıştır. Brecht’in, tiyatro eserlerinde izleyiciyi fikirsel olarak aktif konuma getirmek, özdeşleşmeyi önleyerek olan bitenin ‘gerçek’ doğasını kavratmak amacıyla geliştirdiği ‘yabancılaştırma efekti’ tekniği, metin yazma aşamasından başlayan, sahneleme, kostüm ve oyuncunun tüm temsil etme biçimlerine müdahale eden bir yöntemler topluluğudur diyebiliriz. Bu makalede ‘yabancılaştırma efekti’ tekniğinin yüzeyde, resim ve fotoğraf sanatında uygulanabilme olanaklarına ilişkin bir araştırma yapılmıştır. Konunun resim ve fotoğraf olarak sınırlandırılması zamana, sürece ilişkindir. Brecht tiyatroda yapmak istediklerinin resim düzlemindeki karşılığını Brueghel ’de bularak ve resimleri üzerine yazarak yüzeyde bu denemelerin olabilirliğini desteklemektedir. Brecht’in Brueghel üzerinden düşündürdükleri bağlamında, yüzeyde yabancılaştırma yaratma yöntemleri neler olabilir? Bu makalede bir kaç yaklaşım üzerinde durulmuştur. Tuvalin ya da yüzeyin fizikselliğine dikkat çeken daha ‘biçimsel’ yaklaşımların yanı sıra Brueghel resimlerinde olduğu gibi, temanın ele alınış biçiminin imgelere ve mekana etki etmesiyle de yüzeyde yabancılaştırma sağlanabilmektedir.

FROM THEATRE TO PAINTING AND PHOTOGRAPHY: THE POSSIBILITIES OF BERTOLT BRECHT’S ALIENATION EFFECT ON THE SURFACE

The German poet, theatre writer and director Bertolt Brecht positioned ‘epic theatre’ directly opposite the Aristotelian theatre which is based on empathy and catharsis. The ‘alienation effect’ technique, developed by Brecht in order to bring the audience into an active ideological position and comprehend the ‘true’ nature of what is happening by preventing empathy, is a collection of methods starting from the text writing stage and interfering with every aspect of staging, costume and representation of the actor. This article presents a study conducted on the possibilities of applying the ‘alienation effect’ technique on the surface, in the arts of painting and photography. The topic is limited to painting and photography due to constraints of time and process. Finding the equivalent of what he wants to do in the theatre on the plane of painting in Brueghel and by writing on his paintings, Brecht supports the possibility of these trials on the surface. What could be the methods of creating alienation on the surface in the context of what Brecht made one think about via Brueghel? This article focuses on a few approaches. In addition to more ‘formal’ approaches that draw attention to the physicality of the canvas or surface, alienation can also be achieved on the surface through the effect of the way the theme is addressed on images and space, as in Brueghel’s paintings.

PDF

___

Aristoteles. (2001). Poetika. (İ.Tunalı, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Artun, Ali. (2009). Sanat ve 1968 Baharı Bir Kronoloji. Erişim: 03.01.2020. http://www. aliartun.com/yazilar/sanat-ve-1968-bahari-bir-kronoloji/

Awarewomenartists. Erişim: 24.12.19. https://awarewomenartists.com/en/artiste/nan-goldin/

Barthes, Roland. (2006). Yazının Sıfır Derecesi. (T.Yücel, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.

Brecht, Bertolt. (2011). Epik Tiyatro. (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.

Bürger, Peter. (2003). Avangard Kuramı. (E. Özbek, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.

Duman, Mehmet Akif. (2015). İlk Kathartiker Thespis’ten, Aristoteles’in Kabusu Antiphon’un Konuşmalarındaki Kathartik Yapıya Yahut (Aritoteles’in Bir Türlü Gerçekleşmeyen Metamorfozu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, s. 259- 278. Erişim: 22.11.2019. https://dergipark.org.tr/tr/download/issue-file/1145

Fineberg, Jonathan. (2014). 1940’tan Günümüze Sanat. (S. Atay, G. Erinç Yılmaz, Çev.). İstanbul: Karakalem Kitabevi. Happierman. Erişim: 03.01.2020. http://www.happierman.net/images/blog_pdf_brueghel. pdf BrechtonTheatre

Hopkins, David. (2018). Modern Sanattan Sonra. (F. Candil Erdoğan, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.

Karacabey, Süreyya. (2009). Brecht’ten Sonra. Ankara: De Ki Yayınevi.

Kuhn, Tom. (2013). Brecht reads Bruegel: Verfremdung, Gestic Realism and the Second Phase of Brechtian Theory. University of Wisconsin Press,105, s. 101. Project Muse. Erişim: 20.12.2019. https://muse.jhu.edu/article/502886/pdf

Scruton, Roger. (2015). Kitsch’in Dayanılmaz Çekiciliği. (A. Boren, Çev.). Skopbülten. Erişim: 16.12.19. https://www.e-skop.com/skopbulten/kitschin-dayanilmaz-cekiciligi/2273

UC Press E-Book Collection. Erişim: 14.04.2020. https://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft4x0nb2f0&chunk.id=d0e287&- toc.id=&brand=ucpress