FENOMENOLOJİK AÇIDAN 20. YÜZYIL SANATINDA GERÇEKLİK ALGISI

20. yüzyılın hızlı yaşanan gelişmeleri karşısındaki 'öze odaklı' felsefi anlayışların başında gelen fenomenoloji, hayatın her alanında kendini metafiziğin o statik ve durağan yapısının karşısına koymaktadır. Bir kavram olarak fenomenolojinin günümüzde de tartışılan yapısının yanı sıra temelindeki konular sanat ile değerlendirildiğinde, 20. yüzyıl düşüncesini ve bilimini etkileyen fenomenoloji, sanatsal hareketlerin özellikle özne-nesne üzerine yürüttüğü paradigmalarında da bir yöntem olarak değerlendirilmektedir.Algı ve bilince dayalı salt 'öz'ün sorgulanması fenomenolojinin asıl konusunu oluşturmaktadır. Algı ve bilincin egemenliğindeki gerçekliğin kronolojik okunmasındansa gerçekliğe ilişkin eleştirinin salt bilinç odaklı yapılması fenomenolojik olarak bir reddediştir. Fenomenoloji bilincin bu gerçeklik arayışı içinde öze ulaşmasında neden-sonuç ilişkisi kurarak yoluna devam etmesini sağlar. Araştırmanın amacı bir yöntem olarak fenomenolojinin sanatın temel odağındaki sorunları (özne-nesne, algılama ve gerçeklik gibi) nasıl ele aldığını bulgulamak, özellikle 20. yüzyıl sanatının ciddi okuma gerektiren bazı süreçlerini daha anlaşılır kılmaktır.

THE PERCEPTION OF REALITY FROM PHENOMENOLOGICAL ANGLE IN THE 20TH CENTURY ART

The phenomenology, from the beginning of philosophical understanding of essence-focused across rapid developments of the 20th century puts itself against metaphysics that the static and stable structure in every aspect of life. In addition to the structure of phenomenology discussed today when evaluating issues on the basis of it in terms of art, Phenomenology appeared as a philosophy movement have influenced the thoughts and the science of our age in the middle 20th century, artistic movements, especially carried out on the subject-object paradigms considered as a method. Only 'questioning of the esence based on the perception and consciousness is the main subject of phenomenology. It's a rejection of the phenomenological the criticism of the reality only consciousness oriented done instead of chronological reading of reality. Phenomenology provides consciousness to move forward by establishing a cause-effect relationship in achieving essence in pursuit of this reality. The purpose of the research is to detect how they handle the main focus on the issue of art as a method of phenomenology (subject-object, such as perception and reality) , especially to make more understandable process that requires some serious reading of 20th century art.

___

Baudrilliard, Jean. (1989). Pop Art An Art of Consumption. Erişim:21.06.2015, http://cour- ses.arch.ntua.gr/fsr/128183/baudrillard%20pop%20art%20an%20art%20of%20con- sumption.pdf (13.07.2015)

Çüçen, A. Kadir. (2000). Heidegger'de Varlık ve Zaman. Bursa: Asa Kitabevi.

Erbaş, Hayriye. (1992). Sosyolojide Fenomenoloji. Araştırma Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 14, s. 159-166.

Fischer, Ernst. (1993). Sanatın Gerekliliği (C. Çapan, Çev.). Ankara: V Yayınları.

Güçlü, A., Uzun, S., Uzun, E., Yolsal, H. (2008). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.

Husserl, Edmund. (1995). Kesin Bir Bilim Olarak Felsefe (T. Mengüşoğlu, Çev.). İstanbul:YKY.

Husserl, Edmund. (1997). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders (H. Tepe, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.

İnam, Ahmet. (1995). Edmund Husserl Felsefesinde Mantık. Ankara: Vadi Yayınları.

Kahraman, H. Bülent. (2005). Sanatsal Gerçeklikler, Olgular ve Öteleri. İstanbul: Agora Kitaplığı.

Kant, Immanuel. (1995). Gelecekteki Her Metafiziğe Prolegomena, (I. Kuçuradi, Y. Örnek, Çev.). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.

Keskin, Mesut. (2000). Husserl'in Fenomenolojisine Giriş. Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen-E- debiyat Fakültesi Felsefe Dergisi ve FLSF, 1, s. 4-6.

Mengüşoğlu, Takiyettin. (1945). Fenomenoloji Felsefesi. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arşivi Dergisi, 1/1, s. 47-74.

Murdoch, İris. (1964). Sartre Yazarlığı ve Felsefesi (S. Hilâv, Çev.) İstanbul: De Yayınevi.

Öktem, Ülker (2005). Fenomenoloji ve Edmund Husserl'de Apaçıklık (Evıdenz) Problemi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45/1, s. 27-55.

Savaş, Hakan. (2002). Fenomenolojik Bakış ve Sinema. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi. 19, s. 67-83.

Şen, Serdar. (2006). Heidegger Felsefesinde Fenomenoloji, Varlıkbilim ve Tarih. Çağdaş Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6/13, s. 205-215.